Rozkolcowate
| ||
| Muricidae[1] | ||
| da Costa, 1776 | ||
 Trzy przykładowe gatunki rozkolców, od lewej: Haustellum haustellum, Phyllonotus erythrostomus i Murec pecten | ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | mięczaki | |
| Gromada | ślimaki | |
| Rząd | Neogastropoda | |
| Rodzina | rozkolcowate | |
Rozkolcowate (Muricidae) – rodzina ślimaków morskich.
Spis treści
Budowa[edytuj | edytuj kod]
Rozkolce to bardzo liczna rodzina skupiająca blisko 400 gatunków podzielonych na około 20 rodzajów. Zamieszkują wody morskie całego świata, od równika po umiarkowaną strefę klimatyczną (głównie dzielnica Indopacyfiku i Panamy).
Istnieje duża rozpiętość kształtów i wielkości. Muszle są przeważnie grubościenne, ze spiczastą skrętką. Powierzchnia zewnętrzna jest misternie pokryta kolcami, palmiastymi wyrostkami, guzami. Z reguły na powierzchni skrętki widać rozmieszczone w regularnych odstępach zgrubienia kolabralne (zgodne z kształtem linii wzrostu muszli) – ślady istnienia wcześniejszych ujść. W przeciwieństwie do rodziny Ranellidae, u których przypadają dwa takie zgrubienia na każdy skręt, rozkolce charakteryzują się obecnością co najmniej 3 zgrubień na skręcie. Ujście owalne lub w kształcie kropli, z wargami zaopatrzonymi w ząbki lub postrzępionymi. Czasami na wardze zewnętrznej mają wykształcony specjalny ząb służący do otwierania muszli małży. Wrzeciono zwykle gładkie, bez dodatkowych tworów. Kanał syfonalny szeroki i prawie zamknięty, długością może czasem przewyższać dwukrotnie pozostałą część muszli. Konchiolinowe wieczko jest brązowe, owalne lub w kształcie łezki, z zawiązkiem położonym blisko syfonu.
Ciekawostki[edytuj | edytuj kod]
Niektóre gatunki śródziemnomorskie, jak np. Murex trunculus i Murex brandaris, produkują czerwony i fioletowy barwnik, używany w przeszłości do barwienia tkanin (tzw. purpura tyryjska). Wydzielony barwnik z początku o barwie żółtawej i zapachu rozkładającej się kapusty pod wpływem światła przybiera kolor lawendowy. Barwnik ten służy rozkolcom prawdopodobnie jako środek znieczulający, przydatny podczas polowań na małże i chitony. Noga ślimaków ma prosto ścięty przedni kraniec i zaokrąglony tył. Na głowie oprócz dwóch, niekiedy bardzo długich czułków z oczami u podstawy, znajduje się rozciągliwy ryjek. Rozkolce są mięsożerne. Głównym ich pożywieniem są krewetki, gąbki, małże, w muszlach których wiercą otwory, aby dostać się do środka. Sporadycznie zjadają padlinę. Są poważnymi szkodnikami hodowli ostryg, omułków i perłopławów. Żyją na piaszczystych lub mulistych dnach, między skałami i koralami strefy litoralnej. Niektóre rodzaje, np. Rapana okazały się bardzo ekspansywne i po przeniesieniu przez człowieka w obce sobie akweny, szybko się tam rozmnożyły i stały się poważnym zagrożeniem dla wielu ekosystemów.
Podrodziny[edytuj | edytuj kod]
- Coralliophilinae
- Ergalataxinae
- Haustrinae
- Muricinae (np. rodzaj rozkolec)
- Muricopsinae
- Ocenebrinae (np. rodzaj wiercielec)
- Rapaninae (np. rodzaje rapana i szkarłatnik)
- Tripterotyphinae
- Trophoninae
- Typhinae (np. rodzaj Typhis)[2]
Galeria[edytuj | edytuj kod]
Muszlia ślimaka Chicoreus palmarosae – jednego z piękniejszych rozkolców
Zdjęcie muszli ślimaków podgrupy Nucella
Stary szkic muszli Murex pecten – "grzebienia Wenery"
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Rafał Wąsowski, Przewodnik MUSZLE, Wyd. Multico, Warszawa 2000
- Mały słownik zoologiczny. Bezkręgowce. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1984. ISBN 83-214-0428-6.
