Rurkonos

Rurkonos
	Nyctimene
	Borkhausen, 1797
	; Przedstawiciel rodzaju – rurkonos żółtoplamy (N. robinsoni)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	nietoperze
Podrząd	rudawkokształtne
Nadrodzina	Pteropodoidea
Rodzina	rudawkowate
Podrodzina	Nyctimeninae
Rodzaj	rurkonos
	Typ nomenklatoryczny
	Vespertilio cephalotes Pallas, 1767
Synonimy
	Nyctimene André, 1797; Nyctymene Bechstein, 1800; Cephalotes É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1810; Harpyia Illiger, 1811; Cephalotus: Bonaparte, 1831; Harpya: Lesson, 1836; Gelasinus Temminck, 1837; Harpyja: Gloger, 1841; Uronycteris J. E. Gray, 1863; Bdelygma Matschie, 1899;
Gatunki
	16 gatunków – zobacz opis w tekście
	16 gatunków – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Rurkonos^[12] (Nyctimene) – rodzaj ssaków z podrodziny Nyctimeninae w obrębie rodziny rudawkowatych (Pteropodidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Indonezji, Papui-Nowej Gwinei, Australii i na Wyspach Salomona^[13]^[14]^[15].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 69,3–144 mm, długość ogona 12–32,6 mm, długość ucha 7–24 mm, długość tylnej stopy 8,2–24 mm, długość przedramienia 48,3–88,1 mm; masa ciała 26–100 g^[14].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1797 roku niemiecki przyrodnik Moritz Balthasar Borkhausen w publikacji swojego autorstwa traktującej o faunie Niemiec^[1]. Borkhausen w oryginalnym opisie nie wymienił żadnego gatunku; w ramach późniejszego oznaczenia na typ nomenklatoryczny wyznaczono rurkonosa sulaweskiego (N. cephalotes).

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Nyctimene (Nyctymene): gr. νυκτι- nukti- ‘nocny’, od νυξ nux, νυκτος nuktos ‘noc’; μηνη mēnē ‘księżyc’^[16].
Cephalotes (Cephalotus): epitet gatunkowy Vespertilio cephalotes Pallas, 1767; gr. κεφαλωτός kephalōtos ‘mający głowę’, od κεφαλη kephalē ‘głowa’; -οτης -otēs ‘odnoszący się do’, od ειδος eidos ‘podobieństwo’^[17]. Gatunek typowy (absolutna tautonimia): Vespertilio cephalotes Pallas, 1767.
Harpyia (Harpya, Harpyja): w mitologii greckiej harpie (gr. Ἁρπυιαι Harpuiai) były drapieżnymi duchami (demonami) o kształcie pół sępa i pół kobiety^[18]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Vespertilio cephalotes Pallas, 1767.
Gelasinus: gr. γελασινος gelasinos ‘śmieszek’, od γελαω gelaō ‘śmiać się’^[19]. Nowa nazwa dla Harpyia Illiger, 1811.
Uronycteris: gr. ουρα oura ‘ogon’; νυκτερις nukteris, νυκτεριδος nukteridos ‘nietoperz’^[20]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Cynopterus (Uronycteris) albiventer J.E. Gray, 1863.
Bdelygma: gr. βδέλυγμα bdelygma ‘abominacja, wstręt’^[21]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Harpyia major Dobson, 1877.

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące gatunki^[22]^[23]^[13]^[12]:

Nyctimene aello (O. Thomas, 1900) – rurkonos szerokopaskowany
Nyctimene cyclotis K. Andersen, 1910 – rurkonos okrągłouchy
Nyctimene certans K. Andersen, 1912 – rurkonos górski
Nyctimene wrightae Irwin, 2017
Nyctimene varia K. Andersen, 1910 – rurkonos mały
Nyctimene albiventer (J.E. Gray, 1863) – rurkonos papuaski
Nyctimene draconilla O. Thomas, 1915 – rurkonos smoczy
Nyctimene masalai J.D. Smith & Hood, 1983 – rurkonos demoniczny
Nyctimene malaitensis C.J. Phillips, 1968 – rurkonos salomoński
Nyctimene vizcaccia O. Thomas, 1914 – rurkonos archipelagowy
Nyctimene major (Dobson, 1877) – rurkonos wyspowy
Nyctimene sanctacrucis Troughton, 1931 – rurkonos samotny
Nyctimene rabori Heaney & R.L. Peterson, 1984 – rurkonos filipiński
Nyctimene cephalotes (Pallas, 1767) – rurkonos sulaweski
Nyctimene keasti Kitchener, 1993 – rurkonos molucki
Nyctimene robinsoni O. Thomas, 1904 – rurkonos żółtoplamy

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Nyctimene Borkhausen, 1797.
↑ Młodszy homonim Harpyia Ochsenheimer, 1810 (Lepidoptera).
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Cephalotes É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1810.
↑ ^a ^b Niepoprawna późniejsza pisownia Harpyia Illiger, 1811.
↑ Młodszy homonim Gelasinus Van der Hoeven, 1827 (Crustacea).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b M.B. Borkhausen: Deutsche Fauna, oder, Kurzgefasste Naturgeschichte der Thiere Deutschlands. Erster Theil, Saugthiere und Vögel. Frankfurt am Mayn: bey Varrentrapp und Wenner, 1797, s. 86. (niem.).
↑ Ch.K. André: Der Zoologe, oder Compendiöse Bibliothek des Wissenswürdigsten aus der Thiergeschichte und allgemeinen Naturkunde. Cz. 1. Eisenach: Johann Jacob Gebauer, 1795, s. 60. (niem.).
↑ J.M. Bechstein: Thomas Pennant’s Allgemeine Uebersicht der vierfüssigen Thiere. Cz. 2. Weimar: Im Verlage des Industrie-Comptoir’s, 1800, s. 615, 736. (niem.).
↑ É. Geoffroy Saint-Hilaire. Description des Roussettes et des Cephalotes, Deux nouveaux genres de la famille des Chauvesouris. „Annales du Muséum d’Histoire Naturelle”. 15, s. 104, 1810. (fr.).
↑ J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 118. (łac.).
↑ Ch.L. Bonaparte: Saggio di una distribuzione metodica degli animali vertebrati. Roma: Antonio Boulzaler, 1831, s. 15. (wł.).
↑ R.-P. Lesson: Histoire naturelle générale et particulière des mammifères et des oiseaux découverts depuis le mort de Buffon. Mammifères. W: Complement des oeuvres de Buffon, ou histoire naturelle des animaux rares découverts par les naturalistes et les voyageurs depuis la mort de Buffon. T. 5: Suite des mammifères. Paris: Roret, 1836, s. 67. (fr.).
↑ C.J. Temminck: Monographie de Mammalogie. Cz. 2. Leiden: G. Dufour, 1837, s. 100. (fr.).
↑ C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Für gebildete Leser aller Stände, besonders für die reifere Jugend und ihre Lehrer. Breslau: A. Schulz, 1842, s. 49. (niem.).
↑ J.E. Gray. Description of some New Species of Mammalia. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1862, s. 262, 1862. (ang.).
↑ P. Matschie: Die Fledermäuse des Berliner Museums für Naturkunde. 1. Lieferung. Die Megachiroptera des Berliner Museums für Naturkunde. Berlin: G. Reimer, 1899, s. 82, 84. (niem.).
↑ ^a ^b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 82. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 102. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b N. Giannini, C. Burgin, V. Van Cakenberghe, S. Tsang, S. Hintsche, T. Lavery, F. Bonaccorso, F. Almeida & B. O’Toole: Family Pteropodidae (Old World Fruit Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 117–123. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Nyctimene. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-01-19].
↑ Palmer 1904 ↓, s. 466.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 169.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 312.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 292.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 702.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 135.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-30]. (ang.).
↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 456–457. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[3] Niepoprawna późniejsza pisownia Nyctimene Borkhausen, 1797.

[6] Młodszy homonim Harpyia Ochsenheimer, 1810 (Lepidoptera).

[8] Niepoprawna późniejsza pisownia Cephalotes É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1810.

[npp-10] Niepoprawna późniejsza pisownia Harpyia Illiger, 1811.

[12] Młodszy homonim Gelasinus Van der Hoeven, 1827 (Crustacea).

[Borkhausen-1] M.B. Borkhausen: Deutsche Fauna, oder, Kurzgefasste Naturgeschichte der Thiere Deutschlands. Erster Theil, Saugthiere und Vögel. Frankfurt am Mayn: bey Varrentrapp und Wenner, 1797, s. 86. (niem.).

[André-2] Ch.K. André: Der Zoologe, oder Compendiöse Bibliothek des Wissenswürdigsten aus der Thiergeschichte und allgemeinen Naturkunde. Cz. 1. Eisenach: Johann Jacob Gebauer, 1795, s. 60. (niem.).

[Bechstein-4] J.M. Bechstein: Thomas Pennant’s Allgemeine Uebersicht der vierfüssigen Thiere. Cz. 2. Weimar: Im Verlage des Industrie-Comptoir’s, 1800, s. 615, 736. (niem.).

[Geoffroy-5] É. Geoffroy Saint-Hilaire. Description des Roussettes et des Cephalotes, Deux nouveaux genres de la famille des Chauvesouris. „Annales du Muséum d’Histoire Naturelle”. 15, s. 104, 1810. (fr.).

[Illiger-7] J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 118. (łac.).

[bon-9] Ch.L. Bonaparte: Saggio di una distribuzione metodica degli animali vertebrati. Roma: Antonio Boulzaler, 1831, s. 15. (wł.).

[les-11] R.-P. Lesson: Histoire naturelle générale et particulière des mammifères et des oiseaux découverts depuis le mort de Buffon. Mammifères. W: Complement des oeuvres de Buffon, ou histoire naturelle des animaux rares découverts par les naturalistes et les voyageurs depuis la mort de Buffon. T. 5: Suite des mammifères. Paris: Roret, 1836, s. 67. (fr.).

[Temminck-13] C.J. Temminck: Monographie de Mammalogie. Cz. 2. Leiden: G. Dufour, 1837, s. 100. (fr.).

[Gloger-14] C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Für gebildete Leser aller Stände, besonders für die reifere Jugend und ihre Lehrer. Breslau: A. Schulz, 1842, s. 49. (niem.).

[Gray-15] J.E. Gray. Description of some New Species of Mammalia. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1862, s. 262, 1862. (ang.).

[Matschie-16] P. Matschie: Die Fledermäuse des Berliner Museums für Naturkunde. 1. Lieferung. Die Megachiroptera des Berliner Museums für Naturkunde. Berlin: G. Reimer, 1899, s. 82, 84. (niem.).

[Cichocki&inni-17] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 82. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-18] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 102. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Giannini&inni-19] N. Giannini, C. Burgin, V. Van Cakenberghe, S. Tsang, S. Hintsche, T. Lavery, F. Bonaccorso, F. Almeida & B. O’Toole: Family Pteropodidae (Old World Fruit Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 117–123. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).

[Wilson&Reeder-20] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Nyctimene. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-01-19].

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792213_466]-21] Palmer 1904 ↓, s. 466.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27791916_169]-22] Palmer 1904 ↓, s. 169.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792059_312]-23] Palmer 1904 ↓, s. 312.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792039_292]-24] Palmer 1904 ↓, s. 292.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792449_702]-25] Palmer 1904 ↓, s. 702.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27791882_135]-26] Palmer 1904 ↓, s. 135.

[mdd-27] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-30]. (ang.).

[amw-28] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 456–457. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[1]

[2]

[a]

[3]

[4]

[b]

[5]

[c]

[6]

[d]

[7]

[e]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]