Rybołówka brunatna
| Anous stolidus[1] | |||
| (Linnaeus, 1758) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
rybołówka brunatna | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 w sezonie lęgowym poza sezonem lęgowym | |||
Rybołówka brunatna[4], rybitwa brunatna[5] (Anous stolidus) – gatunek średniej wielkości ptaka morskiego z rodziny mewowatych (Laridae). Zamieszkuje wyspy mórz i oceanów, głównie strefy tropikalnej. Niektóre populacje są wędrowne. Raz w roku opuszczają ląd, gdzie mieszkają, kierując się najczęściej na południe. Inne populacje przez cały rok pozostają w pobliżu swych kolonii.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał Karol Linneusz w 1758 w 10. edycji Systema Naturae[2][6]. Przydzielił mu nazwę Sterna stolida; obecnie IOC umieszcza ptaka w rodzaju Anous. Holotyp pochodził z Jamajki[2]. IOC wyróżnia 4 podgatunki; autorzy Handbook of the Birds of the World wyszczególniają także piąty, plumbeigularis, który – jeśli niewyszczególniony – zawiera się w pileatus[2].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Osiąga 38 do 45 cm długości, 75–86 cm rozpiętości skrzydeł oraz 175 do 185 g masy ciała[7]. Wymiary szczegółowe dla ptaków z Culebry (Portoryko; przedział wartości już uśrednionych lub średnia): długość dzioba 42,3 mm, długość skrzydła 270–272 mm, długość stopy 67 mm[8]. Dorosłe ptaki mają korpus, skrzydła oraz ogon brązowe. Lotki czarne, sterówki czarniawe; ogon ma kształt klinowaty. Ciemię jasnoszare. Dziób czarny, ostro zakończony. Tęczówka brązowa; oko otacza niekompletna biała obrączka oczna[7].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Zasiedla zależnie od podgatunku[9]:
- A. s. pileatus (Scopoli, 1786) – Morze Czerwone, Ocean Indyjski na wschód przez Pacyfik po Hawaje i Wyspę Wielkanocną
- A. s. galapagensis (Sharpe, 1879 – Galapagos
- A. s. ridgwayi (Anthony, 1898 – wyspy u zachodnich wybrzeży Meksyku po zachodnie wybrzeże Kostaryki
- A. s. stolidus (Linnaeus, 1758) – wyspy Karaibów i tropikalnej części Atlantyku
Wyróżniany przez autorów Handbook of the Birds of the World podgatunek A. s. plumbeigularis zamieszkuje południową część Morza Czerwonego i Zatokę Adeńską[2].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Pożywienie stanowią ryby i głowonogi. Zbiera je wprost z powierzchni wody, nie stosuje metody gwałtownego rzucania się na ofiarę. Na Galapagos obserwowanie kleptopasożytnictwo wobec pelikana brunatnego (Pelecanus occidentalis). Żeruje w małych grupach, podąża za drapieżnymi rybami, jak tuńczyki – łapie ryby, które uciekły przed nimi bliżej powierzchni. Wydaje z siebie wysokie, gardłowe kaark, eye-ak arrowk, podobne do głosu młodych krukowatych[7].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
Gniazdo umieszczone pośród roślinności, 0,1 do 10 m nad ziemią. Stanowi niechlujną strukturę z roślinności morskiej i patyków. Niekiedy umieszczone na ziemi składa się jedynie ze zbieraniny materii roślinnej. Może być wyściełane muszlami lub fragmentami korali. Samica składa jedno, płoworóżowe jajo. Oba ptaki z pary wysiadują je przez 35 do 36 dni. Młode są w pełni opierzone blisko dwa miesiące po wykluciu[7].
Status zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
Przez IUCN gatunek klasyfikowany jest jako najmniejszej troski (LC, Least Concern). W 2020 organizacja Wetlands International szacowała liczebność światowej populacji na około 1,2–2,1 milionów osobników. Globalny trend liczebności oceniany jest jako stabilny[3][10]. Występuje na ponad dwustu obszarach uznanych za ostoje ptaków IBA. Jest to m.in. Sea Cow Island (Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego), Rawaki (Feniks), Bird Island (Seszele) i Johnston Atoll[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Anous stolidus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e Gochfeld, M., Burger, J., Kirwan, G.M. & Garcia, E.F.J.: Brown Noddy (Anous stolidus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (20 listopada 2016)].
- ↑ a b Anous stolidus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Anoinae Bonaparte, 1854 - rybołówki (wersja: 2020-01-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-07-04].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 89, 1999. ISSN 0550-0842.
- ↑ K. Linneusz, Systema naturae per regna tria naturae :secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 10, t. 1, 1758, s. 137 (łac.).
- ↑ a b c d Nicole Bouglouan: Brown Noddy. Oiseaux-Birds, 22 listopada 2013. [dostęp 2014-12-20].
- ↑ J. W. Chardine & R. D. Morris. Sexual dimorphism and assortative mating in the Brown Noddy. „The Condor”. 91, s. 870, 1989.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Noddies, gulls, terns, auks. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-07-04]. (ang.).
- ↑ a b Species factsheet: Anous stolidus. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-11-12]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).