Ryjówka alpejska

Ryjówka alpejska
	Sorex antinorii
	Bonaparte, 1840
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	ryjówkokształtne
Rodzina	ryjówkowate
Podrodzina	ryjówki
Plemię	ryjówki
Rodzaj	ryjówka
Podrodzaj	Sorex Sorex
(bez rangi)	grupa ryjówki aksamitnej
Gatunek	ryjówka alpejska
Synonimy
	Sorex arunchi
	Sorex arunchi
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ryjówka alpejska^[3] (Sorex antinorii) – gatunek ssaka z rodziny ryjówkowatych^[4].

Genetyka

Diploidalna liczba chromosomów wynosi 2n = 24 lub 25. Liczba fundamentalna wynosi 40. Wśród autosomów obserwuje się 7 par metacentrycznych i 4 pary akrocentryczne. Występują 3 chromosomy płciowe^[4], podobnie jak u ryjówki aksamitnej^[5] czy iberyjskiej^[6]. Dużemu, metacentrycznemu chromosomowi X towarzyszą dwa akrocentryczne chromosomy Y, przy czym Y₁ jest mały, a Y₂ osiąga średnie rozmiary^[4].

Budowa

Średnich rozmiarów ryjówka. Długość głowy i tułowia wynosi od 5,5 do 8,2 cm, w przypadku osobników niedojrzałych od 5,5 do 7,7 cm. Ogon mierzy od 4,0 do 5,5 cm. Tylna stopa ma od 1,1 do 1,3 cm. Masa ciała zawiera się w przedziale od 5,7 do 13 g, dla zwierząt niedojrzałych od 5,7 do 8,7 g, przy czym ciężarne samice mogą ważyć więcej^[4].

Ubarwienie ryjówki alpejskiej obejmuje 3 barwy. Grzbiet przyjmuje kolor ciemnego bądź jasnego brązu. Boki są czerwonawe w odcieniu brązowawym. Pod spodem znajduje się jasnoszary brzuch^[4].

Systematyka

Nowy gatunek ryjówki opisał w 1840 Karol Lucjan Bonaparte. Nie podał on miejsca typowego. Sytuację tę naprawił znacznie później, w 1963, E. von Lehmann. Jako miejsce typowe podał onPorlezzę, Lago di Lugano, Lombardię, północne Włochy. Jednakże ryjówki alpejskiej długo nie uznawano za osobny gatunek, ale za jedną z wielu odrębnych pod względem kariotypu ras ryjówki aksamitnej^[4], tak samo jak choćby ryjówkę iberyjską^[6]. Z drugiej strony zauważono liczne odmienności kariologiczne, biochemiczne czy morfologiczne, które odróżniają ryjówkę alpejską od wszystkich innych chromosomalnych ras ryjówki aksamitnej. Wobec tego uznano ryjówkę alpejską za osobny gatunek. Z uwagi na pokrewieństwo z ryjówką aksamitną pozostawiono go jednak w grupie gatunkowej ryjówki aksamitnej^[4], obejmującej też choćby ryjówkę iberyjską^[6]. Przynależność ryjówki alpejskiej do araneus group potwierdziły badania genetyczne dotyczące jądrowego i mitochondrialnego DNA^[4].

Nie wyróżnia się podgatunków. Natomiast wyróżniany niegdyś jako odrębny gatunek Sorex arunchi^[4], zwany ryjówką włoską^[3], włączony został do ryjówki alpejskiej jako synonim^[4].

Tryb życia i cykl życiowy

Ryjówka alpejska przystępuje do rozrodu dwa lub trzy razy w ciągu jednego sezonu rozrodczego. Samica zachodzi w ciążę, po której wydaje na świat od pięciu do siedmiu noworodków^[4].

Rozmieszczenie geograficzne

Ryjówka alpejska jest gatunkiem europejskim. Jej zasięg obejmuje południowy wschód Francji, Szwajcarię i Włochy. W północno-wschodnich Włoszech wyróżniano niegdyś ryjówkę włoską, obecnie zsynonimizowaną z ryjówką alpejską. W stosunku do ryjówki aksamitnej ryjówka alpejska stanowi gatunek parapatryczny^[4].

Ekologia

Siedliskiem życia ryjówki alpejskiej są góry. Zamieszkuje ona Alpy, ale też Apeniny. Żyje w lasach mieszanych o drzewach iglastych i szerokolistnych^[4].

Pożywieniem ryjówka alpejska nie różni się zbytnio od ryjówki aksamitnej. Wśród pokarmu ryjówki alpejskiej wyróżnia się dżdżownicowate, mięczaki, pająki, kosarze, chrząszcze i larwy muchówki, przy czym zdobycz ta występuje w jadłospisie ryjówki alpejskiej w podobnej ilości^[4].

Zagrożenia i ochrona

IUCN uznawała ryjówkę alpejską za gatunek o brakujących danych. Została ona poznana słabo, mimo że zdaje się występować pospolicie w rejonie swego zasięgu^[4]. Jednakże potem przyznano jej status gatunku najmniejszej troski^[2].

Przypisy

↑ Sorex antinorii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Sorex antinorii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 73. ISBN 978-83-88147-15-9.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o 18. Valais Shrew, s. 401 w: CJC. Burgin CJC. i inni, Family Soricidae (Shrews), [w:] Don ED.E. Wilson, Rusell AR.A. Mittermeier, Handbook of the Mammals of the World, t. 8. Insectivores, Sloth and Collugos, Barcelona: Lynx Edicions in association with Conservation International and IUCN, 2018, s. 332–551, ISBN 978-84-16728-08-4 (ang.).
↑ 16. Common Shrew, s. 400 w: CJC. Burgin CJC. i inni, Family Soricidae (Shrews), [w:] Don ED.E. Wilson, Rusell AR.A. Mittermeier, Handbook of the Mammals of the World, t. 8. Insectivores, Sloth and Collugos, Barcelona: Lynx Edicions in association with Conservation International and IUCN, 2018, s. 332–551, ISBN 978-84-16728-08-4 (ang.).
↑ ^a ^b ^c 17. Iberian Shrew, s. 400–401 w: CJC. Burgin CJC. i inni, Family Soricidae (Shrews), [w:] Don ED.E. Wilson, Rusell AR.A. Mittermeier, Handbook of the Mammals of the World, t. 8. Insectivores, Sloth and Collugos, Barcelona: Lynx Edicions in association with Conservation International and IUCN, 2018, s. 332–551, ISBN 978-84-16728-08-4 (ang.).

[itis-1] Sorex antinorii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Sorex antinorii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[miiz-3] Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 73. ISBN 978-83-88147-15-9.

[HMW-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o 18. Valais Shrew, s. 401 w: CJC. Burgin CJC. i inni, Family Soricidae (Shrews), [w:] Don ED.E. Wilson, Rusell AR.A. Mittermeier, Handbook of the Mammals of the World, t. 8. Insectivores, Sloth and Collugos, Barcelona: Lynx Edicions in association with Conservation International and IUCN, 2018, s. 332–551, ISBN 978-84-16728-08-4 (ang.).

[HMW16-5] 16. Common Shrew, s. 400 w: CJC. Burgin CJC. i inni, Family Soricidae (Shrews), [w:] Don ED.E. Wilson, Rusell AR.A. Mittermeier, Handbook of the Mammals of the World, t. 8. Insectivores, Sloth and Collugos, Barcelona: Lynx Edicions in association with Conservation International and IUCN, 2018, s. 332–551, ISBN 978-84-16728-08-4 (ang.).

[HMW17-6] 17. Iberian Shrew, s. 400–401 w: CJC. Burgin CJC. i inni, Family Soricidae (Shrews), [w:] Don ED.E. Wilson, Rusell AR.A. Mittermeier, Handbook of the Mammals of the World, t. 8. Insectivores, Sloth and Collugos, Barcelona: Lynx Edicions in association with Conservation International and IUCN, 2018, s. 332–551, ISBN 978-84-16728-08-4 (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]