Rysostrzępiak perłowy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rysostrzępiak perłowy
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

strzępiakowate

Rodzaj

rysostrzępiak

Gatunek

rysostrzępiak perłowy

Nazwa systematyczna
Pseudosperma perlatum (Cooke) Matheny & Esteve-Rav.
Mycologia: 10.1080/00275514.2019.1668906, 31 (2019)

Rysostrzępiak perłowy, strzępiak perłowy (Pseudosperma perlatum (Cooke) Matheny & Esteve-Rav.) – gatunek grzybów należący do rodziny strzępiakowatych (Inocybaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Pseudosperma, Inocybaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1886 r. Mordecai Cubitt Cooke nadając mu nazwę Agaricus perlatus. Pier Andrea Saccardo w 1887 r. przeniósł go do rodzaju Inocybe, nadając mu nazwę Inocybe perlatum. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu Matheny i Esteve-Rav. w 2019 r.[1]

Synonimy[2]:

  • Agaricus perlatus Cooke 1886
  • Inocybe perlata (Cooke) Sacc. 1887
  • Inocybe rimosa f. perlata (Cooke) A. Ortega & Esteve-Rav. 1989

Andrzej Nespiak w 1990 roku nadał mu nazwę polską strzępiak perłowy[3]. Po przeniesieniu do rodzaju Pseudosperma nazwa polska stała się niespójna z nazwą naukową. W 2021 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów zarekomendowała nazwę rysostrzępiak perłowy[4].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Kapelusz

Średnica 3–8(–10) cm, początkowo stożkowato-wypukły, potem płasko rozpostarty z wyraźnym garbem. Brzeg cienki, początkowo nieco podwinięty, potem charakterystycznie wygięty. Powierzchnia sucha, jedwabisto-włókienkowata. Często jest promieniście popękana, a spod włókienek przebija jaśniejsze tło miąższu. Kapelusz ma barwę od jasnordzawej do ciemnordzawej, nadaną mu przez włókienka, powierzchnia pod włókienkami jest brudnobiaława[5].

Blaszki

Szeroko zatokowato wycięte, z blaszeczkami, cienkie. Czasami pomiędzy blaszkami a trzonem jest pusta bezblaszkowa strefa o szerokości do 3 mm. Barwa od brudnobiałej do jasnooliwkowej. Ostrza jaśniejsze[5].

Trzon

Wysokość 4–10 cm, grubość 0,4–1,5 cm, walcowaty, przy podstawie czasami nieco zgrubiały, czasami z bulwką. Powierzchnia gładka, jedwabista, pod kapeluszem delikatnie oszroniona. W połowie wysokości jest kasztanowa, poza tym biała[5].

Miąższ

Białawy, tylko w trzonie czasami żółtooliwkowy. Jest bez smaku, ma słaby zapach spermy[5].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki gładkie o fasolkowatym lub owalnym kształcie i wymiarach 9–10,5 × 4,5–6,5 µm z gutulą. Cystydy liczne, maczugowate, 30–50 × 12–20 µm, o delikatnej granulacji[5].

Gatunki podobne

Charakterystycznymi cechami gatunkowymi strzępiaka perłowego jest kolankowate podgięcie brzegu kapelusza oraz kasztanowaty kolor. Najbardziej podobnymi gatunkami są rysostrzępiak porysowany (Pseudosperma rimosum) i rysostrzępiak łuskowaty (Pseudosperma squamatum)[5].

Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]

Znane jest występowanie strzępiaka perłowego w niektórych krajach Europy[6]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. podano trzy stanowiska[3]. Więcej stanowisk i bardziej aktualnych podaje internetowy atlas grzybów. Zaliczony w nim jest do rejestru grzybów rzadkich i wartych objęcia ochroną[7]

Grzyb mykoryzowy. Występuje na obrzeżach dróg w lasach liściastych i mieszanych, zwłaszcza pod dębami[5].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2020-03-22].
  2. Species Fungorum [online] [dostęp 2020-03-22].
  3. a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
  4. Rekomendacja nr 2/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online] [dostęp 2021-07-19].
  5. a b c d e f g Andrzej Nespiak, Grzyby. Tom XIX. Strzępiak (Inocybe), Warszawa – Kraków: PWN, 1990, ISBN 83-01-08749-8.
  6. Discover Life [online] [dostęp 2020-03-20].
  7. Aktualne stanowiska rysostrzępiaka perłowego w Polsce [online] [dostęp 2020-03-20].