Przejdź do zawartości

Rzecznik generalny (Unia Europejska)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Rzecznik generalny (ang. Advocate General, fr. Avocat général) – wysoki urzędnik sądowy wchodzący w skład Trybunału Sprawiedliwości. Głównym zadaniem rzeczników jest sporządzanie opinii w przedmiocie sposobu rozpoznawania sprawy, która wpłynęła do Trybunału. Opinie rzeczników nie są wiążące dla sędziów Trybunału ani dla sądów krajowych, jednak wnioski rzeczników bywają często uwzględniane w wydawanych orzeczeniach[1][2].

Funkcja rzecznika generalnego w postępowaniu

[edytuj | edytuj kod]

Zgodnie z regulacjami wynikającymi z art. 19 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) i art. 254 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) w składzie Trybunału Sprawiedliwości (sensu stricto) oprócz 27 sędziów znajduje się 11[3] rzeczników generalnych[3][4][5]. Rzecznicy są powoływani w celu wspomagania prac Trybunału. W sprawach im przydzielonych (w których – zgodnie ze statutem Trybunału – wymagany jest ich udział[1]) przedstawiają bezstronne i niezależne opinie oraz umotywowane wnioski[3][6]. „Opinia rzecznika generalnego” zawiera analizę faktycznych i prawnych okoliczności sprawy wniesionej pod ocenę Trybunału i uwzględnia wcześniejsze orzecznictwo sądów unijnych. Przedkładane opinie nie są wiążące dla Trybunału, jednak wnioski rzeczników bywają często uwzględniane w wydawanych orzeczeniach[1]. Są one zazwyczaj bardziej dyskursywne, obszerne, szczegółowe i otwarte niż uzasadnienia wyroków pochodzących od Trybunału, które są z zasady bardzo lakoniczne i subsumpcyjne[2]. Ich zawartość nie może być jednak utożsamiana ze zdaniem TSUE nawet wtedy, gdy ten postąpił zgodnie z zawarta w nich konkluzją[2].

W 2003 wprowadzono zasadę, że opinia rzecznika jest wymagana tylko wtedy, gdy Trybunał uzna, że dane postępowanie dotyczy nowego zagadnienia prawnego[6].

W Sądzie, który jest drugim obok Trybunału organem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, nie ma stałych rzeczników generalnych. W miarę potrzeb do wykonywania tej funkcji mogą zostać wezwani poszczególni sędziowie (Zob. art. 49 Statutu TSUE[5].

Wybory i kadencje

[edytuj | edytuj kod]

Rzecznicy generalni są wybierani na 6-letnie kadencje, które mogą być odnawiane. Są wybierani przez rządy państw członkowskich (w drodze porozumienia), po uprzedniej konsultacji ze specjalnym komitetem (złożonym z 7 osobistości o uznanej kompetencji w dziedzinie praw), który opiniuje kandydatury pod kątem wymagań[1][3]. Kandydaci są wyłaniani spośród osobistości o niekwestionowanej niezależności i legitymujących się wymaganymi w ich państwie kwalifikacjami do pełnienia najwyższych funkcji sądowych lub będących prawnikami o uznanych kompetencjach. Wybrani rzecznicy sprawują swoją funkcję niezależnie[1].

Każdemu z pięciu – Niemcom, Francji , Włochom, Hiszpanii i Polsce[7] (do 1 lipca 2013 bez Polski[8]) – największych państw członkowskich UE przysługuje stałe prawo obsadzania stanowiska jednego rzecznika generalnego. Pozostałe państwa mają prawo obsadzania go rotacyjnie (w ramach pozostałych miejsc w składzie tych urzędników)[9]. Od 2013 polskim rzecznikiem generalnym Trybunału jest Maciej Szpunar[10].

W celu zapewnienia ciągłość funkcjonowania Trybunału co trzy lata następuje częściowe odnowienie składu rzeczników generalnych; dotyczy ono za każdym razem czterech rzeczników[3]. Co trzy lata, tuż po odnowieniu składu, rzecznicy generalni wybierają ze swego grona „pierwszego rzecznika”, który na zasadzie primus inter pares reprezentuje kolegium rzeczników, a także zajmuje się przydzielaniem spraw poszczególnym rzecznikom. Stara się przy tym uniknąć sytuacji, w której przydzielony rzecznik byłby obywatelem państwa członkowskiego, które jest stroną postępowania[6].

Funkcję rzecznika określają przepisy regulujące pracę Trybunału: art. 2–8, 49, 62 Statutu TSUE[11], art. 3–7 Regulaminu postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości[12] i art. 2 § 2 i art. 17–19 Regulaminu postępowania przed Sądem[13]. Na podstawie art. 8 Statutu TSUE do rzeczników generalnych stosuje się niektóre przepisy dotyczące sędziów (tj. postanowienia art. 2–7 Statutu TSUE)[11].

Osoby pełniące funkcję rzeczników generalnych

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Rzecznicy generalni Trybunału Sprawiedliwości.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e Aureliusz Wlaź: Instytucje Unii Europejskiej. Warszawa: Ministerstwo Spraw Zagranicznych, bd, s. 26–28. ISBN 978-83-7567-037-0.
  2. a b c Maciej Koszowski, Granice związania orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, [w:] ''Granice państwa jako granice jurysdykcji w Unii Europejskiej'', red. S.M. Grochalski, Dąbrowa Górnicza 2012, 38; 46–47, ISBN 978-83-62897-26-1.
  3. a b c d e Trybunał Sprawiedliwości [online], curia.europa.eu [dostęp 2018-11-04].
  4. Protokół nr 3 w sprawie Statutu Trybunału Sprawiedliwości. „Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej”. C.08.115.210, 2008-05-09. Unia Europejska. 
  5. a b Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. „Dokumenty informacyjne o Unii Europejskiej”, s. 1–5, 2018-05. Parlament Europejski. 
  6. a b c Jarosław Sozański: Trybunał Sprawiedliwości. Warszawa ; Poznań: Polskie Wydawnictwo Prawnicze „Iuris”, 2010, s. 208. ISBN 978-83-89363-82-4.
  7. Rada Europy, Wspólne oświadczenie Rady i przedstawicieli państw członkowskich zebranych w Radzie w sprawie liczby rzeczników generalnych, t. 7013/13, register.consilium.europa.eu, 14 czerwca 2013.
  8. Joint Declaration on Article 31 of the Decision adjusting the instruments concerning the accession of the new Member States to the European Union. „Official Journal of the European Communities”. L 1/221, 1995. Rada Europy. (ang.). 
  9. Anna Zawidzka-Łojek, Adam Łazowski, Podręcznik prawa Unii Europejskiej, Warszawa: Instytut Wydawniczy EuroPrawo, 2017, s. 97, ISBN 978-83-7627-152-1.
  10. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Sprawozdanie roczne.. Luksemburg: Trybunał Sprawiedliwości UE, 2015, s. 238. ISBN 978-92-829-1966-8.
  11. a b Statut Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (tekst skonsolidowany), „Dz.U. L 228 z 23.8.2012”, Parlament Europejski i Rada Europy, 2012.
  12. Tekst skonsolidowany regulaminu postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości z dnia 25 września 2012 [online], TSUE, 2012.
  13. Regulamin postępowania przed Sądem [online], TSUE, 2013.