Sędzia piłkarski

Rosyjski sędzia piłkarski, z ramienia FIFA.

Sędzia piłkarski, arbiter – osoba uprawniona do kierowania przebiegiem zawodów piłkarskich oraz do stosowania obowiązujących przepisów gry. Do podstawowych zadań sędziego należą nadzorowanie przebiegu meczu, podejmowanie decyzji dotyczących przewinień i zdarzeń boiskowych, orzekanie o przyznaniu rzutów wolnych i karnych, stosowanie sankcji dyscyplinarnych oraz sporządzanie raportu meczowego. Obsada sędziowska obejmuje zwykle sędziego głównego, asystentów liniowych, czwartego sędziego oraz, w meczach, w których jest stosowany – arbitra wideo (VAR), z wyraźnie określonymi kompetencjami i procedurami współpracy. Ramy prawne i proceduralne sędziowania określają Przepisy gry (ang. Law of Game) ustalane przez International Football Association Board (IFAB) oraz regulaminy krajowych związków piłki nożnej.

Kompetencje i obowiązki

Sędzia piłkarski jest osobą odpowiedzialną za egzekwowanie Przepisów Gry w trakcie zawodów piłkarskich. Posiada pełną władzę do stosowania i interpretowania tych przepisów w odniesieniu do meczu, na który został wyznaczony. Jego głównym zadaniem jest zapewnienie prawidłowego i bezpiecznego przebiegu gry zgodnie z zasadami ustalonymi przez International Football Association Board (IFAB) w dokumencie ang. Law of Game. Do podstawowych kompetencji sędziego należy:

• kierowanie przebiegiem zawodów i nadzorowanie wszystkich uczestników znajdujących się na polu gry
• stosowanie i egzekwowanie przepisów, w tym podejmowanie decyzji dotyczących przewinień, bramek oraz wznowień gry
• udzielanie kar indywidualnych, takich jak napomnienia (żółta kartka) i wykluczenia (czerwona kartka)
• przerwanie, zawieszenie lub zakończenie meczu w przypadku naruszenia przepisów, niesprzyjających warunków lub innych okoliczności zagrażających bezpieczeństwu zawodników
• kontrola sprzętu zawodników i stanu boiska przed rozpoczęciem gry
• współpraca z pozostałymi członkami zespołu sędziowskiego, w tym asystentami, czwartym sędzią i arbitrem wideo (VAR), zgodnie z przyjętymi procedurami komunikacji

Decyzje podejmowane przez sędziego, dotyczące faktów związanych z grą, w tym uznania lub nieuznania bramki, mają charakter ostateczny i muszą być respektowane przez zawodników, trenerów oraz inne osoby uczestniczące w zawodach. Sędzia może zmienić decyzję jedynie w sytuacji, gdy uzna to za konieczne przed wznowieniem gry lub w ramach procedury wideoweryfikacji.

Poruszanie się sędziego na boisku

Schemat poruszania się sędziów piłkarskich na płycie boiska.
S – Sędzia główny
A – Sędzia asystent

Sposób poruszania się sędziego piłkarskiego na boisku jest elementem szkolenia i oceny jego pracy. Celem właściwego ustawiania się jest zapewnienie jak najlepszej widoczności akcji, zachowanie odpowiedniej odległości od piłki oraz utrzymywanie kontroli nad wydarzeniami na całym polu gry.

Sędzia główny nie ma ściśle wyznaczonej trasy poruszania się, jednak stosuje się do tzw. zalecanego schematu ruchu (ang. diagonal system of control), w którym przemieszcza się po przekątnej boiska, najczęściej w strefie przeciwnej do głównego asystenta. Pozwala to utrzymywać stały kontakt wzrokowy z asystentami i unikać zasłaniania pola widzenia graczom lub współsędziom.

Bibliografia

• Sędzia, [w:] Przepisy Gry w piłkę nożną IFAB na sezon 2025/2026, International Football Association Board, 2025, s. 73–83  (pol.).