Sacrum Commercium beati Francisci cum domina Paupertate
Autor | |
---|---|
Tematyka |
religijna |
Typ utworu |
poemat alegoryczny |
Wydanie oryginalne | |
Miejsce wydania | |
Język | |
Data wydania |
między 1227 a 1280 |
Sacrum Commercium beati Francisci cum domina Paupertate lub tylko Sacrum Commercium (łac. Mistyczne zaślubiny błogosławionego Franciszka z Panią Ubóstwem) – trzynastowieczny poemat alegoryczny autorstwa Jana z Parmy o duchowych zaślubinach św. Franciszka z Asyżu z Panią Ubóstwem.
Poemat stanowi źródło do biografii Franciszka z Asyżu i historii założonego przez niego zakonu, szczególnie w tym, co dotyczy ubogiej formy życia ślubowanej zgodnie z regułą.
Utwór przedstawia w udramatyzowanej formie biblijno-ascetyczną refleksję dotyczącą franciszkańskiego ubóstwa[1].
Tytuł
[edytuj | edytuj kod]Od XIV w. łaciński zwrot «Sacrum Commercium» tłumaczony jest jako mistyczne zaślubiny. We wczesnych źródłach franciszkańskich i pismach samego Franciszka mowa jest raczej o pani czy damie ubóstwie, pani biedzie niż o małżonce. Idea wyrażona we wczesnych źródłach bliższa jest raczej językowi rycerskiemu – wierność rycerza szlachetnej damie. Dopiero Żywot Drugi Tomasza z Celano i Legenda większa Bonawentury z Bagnoregio przypiszą świętemu relację wierności małżeńskiej względem Pani Biedy[2]. Commercium może też być tłumaczone jako: przymierze, wymiana, kontrakt, relacja[3].
Autorstwo
[edytuj | edytuj kod]Kronika 24 generałów przypisuje autorstwo Sacrum Commercium byłemu generałowi zakonu Janowi z Parmy. Po ustąpieniu ze stanowiska w 1257 teolog ten osiadł w eremie w Greccio. Zmarł w 1289. Sacrum Commercium jest bogate w cytaty ze Starego i Nowego Testamentu, brak w nim jednak jakichkolwiek wskazówek, iż autorem mogła być osoba oskarżona o joachinizm o silnych konotacjach profetycznych i apokaliptycznych. Jak wiadomo z historii zakonu, Jan z Parmy był sądzony z rozkazu papieża ze względu na sympatię dla ruchu związanego z osobą potępionego mistyka cysterskiego Joachima z Fiore[2]. Giorgio Petrocchi przypisał autorstwo Janowi Parentiemu[4].
Struktura dzieła
[edytuj | edytuj kod]Sacrum Commercium dzieli się na prolog i 31 rozdziałów[5]:
- Prolog (1-4)[a]
- Błogosławiony Franciszek pyta o Ubóstwo (5-8)
- Franciszek prosi, aby mu oznajmiono, gdzie mieszka Ubóstwo (9-11)
- Błogosławiony Franciszek zachęca braci (12-13)
- Ubóstwo podziwia łatwość wznoszenia się wstępujących (14-15)
- Błogosławiony Franciszek wychwala Ubóstwo (16-18)
- Wspaniałość Ubóstwa (19-22)
- Odpowiedź Pani Ubóstwa (23-24)
- Wspomnienie z raju (25-30)
- Świadectwo Chrystusa (31)
- Apostołowie (32)
- Następcy Apostołów (33)
- Pokój przeciwny Ubóstwu (34-35)
- Prześladowanie siostrą Ubóstwa (36)
- Pochwała prawdziwie ubogich (37)
- Fałszywi ubodzy (38)
- Chciwość (39)
- Ubóstwo upomina fałszywych zakonników (40)
- Ich odpowiedź (41)
- Ubóstwo mówi o dobrych zakonnikach (42)
- Chciwość przybiera nazwę „jasnego rozeznania” (43-44)
- Przezorna troska (45)
- Chciwość prosi Lenistwo o pomoc (46)
- Zakonnicy pokonani przez Lenistwo (47-49)
- Wzbogaceni ubodzy prześladują Ubóstwo (50)
- Ubóstwo wzywa ich do opamiętania się (51)
- Pan przemawia do Ubóstwa (52)
- Pani Ubóstwo mówi błogosławionemu Franciszkowi o wzlocie i upadku w życiu zakonnym (53-55)
- Odpowiedź błogosławionego Franciszka i braci (56-57)
- Zgoda Ubóstwa (58)
- Uczta Ubóstwa z braćmi (59-63)
- Pani Ubóstwo błogosławi braciom i zachęca ich do trwania w otrzymanej łasce (64-69)
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ W nawiasach podano numery wersetów wg edycji polskiej Wczesne źródła franciszkańskie, t. II, Warszawa 1981, s. 276-294.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Salezy Kafael OFMCap.: Sacrum commercium Św. Franciszka z Panią Ubóstwo. Franciszkański Zakon Świeckich, 2007-09-01. [dostęp 2019-12-09]. (pol.).
- ↑ a b Lázaro Iriarte: Sacrum Commercium. www.franciscanos.org. [dostęp 2013-03-08]. (hiszp.).
- ↑ Carlo Paolazzi: Sacrum Commercium beati Francisci cum domina Paupertate. W: Ernesto Caroli (red.): Fonti francescane. Editio Minor. Mediolan-Padwa-Asyż: Editrici Francescane, 1995, s. 1028. ISBN 88-8135-001-7. (wł.).
- ↑ Giorgio Petrocchi: Scrittori religiosi del Duecento. fermi.univr.it. [dostęp 2013-03-08]. (wł.).
- ↑ Jan z Parmy: Sacrum commercium św. Franciszka z Panią Ubóstwo. greccio.franciszkanie.pl. [dostęp 2013-03-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-02-11)].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Polski przekład poematu. greccio.franciszkanie.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-02-11)].