Karnegia olbrzymia

Karnegia olbrzymia
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	goździkopodobne
Rząd	goździkowce
Rodzina	kaktusowate
Rodzaj	karnegia
Gatunek	karnegia olbrzymia
	Nazwa systematyczna
	Carnegiea gigantea (Engelm.) Britton & Rose; J. New York Bot. Gard. 9:188, t. 32. 1908
Synonimy
	Cereus giganteus Engelm.;
	Cereus giganteus Engelm.;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg
	Multimedia w Wikimedia Commons

Karnegia olbrzymia, saguaro (Carnegiea gigantea (Engelm.) Britton & Rose) – gatunek sukulenta z rodziny kaktusowatych, jedyny przedstawiciel monotypowego rodzaju Carnegiea. Występuje w USA (Arizona, Kalifornia) i Meksyku (Sonora)^[3]. W sąsiedztwie miasta Tucson w Arizonie znajduje się Park Narodowy Saguaro^[5]. Kaktus saguaro jest symbolem stanu Arizona^[6].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Kolumnowy, osiąga wysokość 18 m, jest uznawany za najwyższego przedstawiciela rodziny. Największym osobnikiem rosnącym w Stanach Zjednoczonych jest roślina znaleziona w hrabstwie Pinal w Arizonie, mierząca 16,5 m wysokości, o średnicy korony 4,7 metra oraz obwodzie pnia 2,1 m^[7].
Kwiaty: Są białe, samosterylne, zakwitające wczesną wiosną^[8].; Owoce: Czerwone^[8], dojrzewają jesienią, zawierające około 2000 drobnych nasion^[9].

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Zakwita po raz pierwszy w wieku ok. 75 lat i wtedy pojawiają się pierwsze rozgałęzienia. Kwiaty otwierają się nocą i są otwarte do popołudnia^[9]. Zapylane są przez nietoperze i owady^[10]. Do prawidłowego wzrostu potrzebuje pełnego słońca. Preferuje podłoża dobrze przepuszczalne. Rośnie bardzo powoli. Po 10 latach ma około 15 cm wysokości. Ciepłolubny występuje głównie na południowych zboczach^[8]. W czasie deszczu pobiera bardzo szybko wodę, którą magazynuje w łodydze na okres suszy.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Należy do rodziny kaktusowatych (Cactaceae), która jest jednym z kladów w obrębie rzędu goździkowców (Caryophyllales) i klasy roślin okrytonasiennych^[2]. W obrębie kaktusowatych rodzaj klasyfikowany jest do plemienia Pachycereeae z podrodziny Cactoideae^[3].

Galeria[edytuj | edytuj kod]

Pokrój
Kwiat
Owoc

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-07] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-01-17].
↑ Carnegiea gigantea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Welcome to Saguaro National Park. National Park Service. [dostęp 2014-05-31]. (ang.).
↑ Arizona, Saguaro National Park. The American Southwest. [dostęp 2014-05-31]. (ang.).
↑ Carnegiea gigantea. American Forests, protecting and restoring forests. [dostęp 2014-05-31]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Plant Fact Sheet: Saguaro Cactus. Arizona-Sonora Desert Museum. [dostęp 2014-05-31]. (ang.).
↑ ^a ^b How Saguaros Reproduce. National Park Service. [dostęp 2014-05-31]. (ang.).
↑ Rudolf Šubík, Libor Kunte: Encyklopedia kaktusów. Ewa Świerżewska (tłum.). Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2006. ISBN 83-11-10517-0.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-07] (ang.).

[grin-3] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-01-17].

[iucn-4] Carnegiea gigantea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[5] Welcome to Saguaro National Park. National Park Service. [dostęp 2014-05-31]. (ang.).

[6] Arizona, Saguaro National Park. The American Southwest. [dostęp 2014-05-31]. (ang.).

[7] Carnegiea gigantea. American Forests, protecting and restoring forests. [dostęp 2014-05-31]. (ang.).

[desert-8] Plant Fact Sheet: Saguaro Cactus. Arizona-Sonora Desert Museum. [dostęp 2014-05-31]. (ang.).

[snp-9] How Saguaros Reproduce. National Park Service. [dostęp 2014-05-31]. (ang.).

[10] Rudolf Šubík, Libor Kunte: Encyklopedia kaktusów. Ewa Świerżewska (tłum.). Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2006. ISBN 83-11-10517-0.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]