Saki (gmina Kleszczele)
Na mapach: 
52°37′41″N 23°20′03″E/52,628056 23,334167
52°37′41″N 23°20′03″E/52,628056 23,334167
| wieś | |
 Świetlica i remiza OSP w Sakach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
85 |
| Kod pocztowy |
17-250[4] |
| Tablice rejestracyjne |
BHA |
| SIMC |
0031791[5] |
Położenie na mapie gminy Kleszczele  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu hajnowskiego  | |
| 52°37′41″N 23°20′03″E/52,628056 23,334167[1]
| |
Saki – wieś w Polsce, położona w województwie podlaskim, w powiecie hajnowskim, w gminie Kleszczele[6][5]. Leży przy drodze krajowej nr 66.
W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa białostockiego.
W latach 1954–1959 wieś była siedzibą gromady Saki. W jej skład wchodziły wsie: Saki, Toporki, Zaleszany, Suchowolce, Grabowiec i Jelonka.
Siedziba parafii prawosławnej św. Dymitra oraz męskiego monasteru. Wieś zamieszkuje ludność (w mniej więcej równych częściach) wyznania prawosławnego i katolickiego (parafia św. Zygmunta w Kleszczelach[7]).
Integralne części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0031800 | Dębniki | część wsi |
| 0031816 | Koło Konotopu | część wsi |
| 0031822 | Na Byczkowej Górce | część wsi |
| 0031839 | Na Zagruszce | część wsi |
| 0031845 | Nowiny | część wsi |
| 0031851 | Rudawka | część wsi |
| 0031868 | Suchowolszczyzna | część wsi |
| 0031874 | Za Bagnem | część wsi |
| 0031880 | Za Maściowszczyzną | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
- Historia wsi Saki sięga XV wieku. Osadzona została jako wieś bojarów putnych zamku bielskiego. Z biegiem czasu podzieliła się na dwie części. Jedna część wsi należała do drobnej szlachty, potomków dawnych bojarów. Druga część wraz z dworem była wsią chłopską.
- 1567 Pierwsza wzmianka o wsi w Popisie Wojska Litewskiego. Eliasz Semenowicz Sakowski na potrzeby wojska wystawił 1 konia.
- 1572 Sakowscy – de Saki, Tymofiej, Jewdokim, Saczko, Dymitr, Hryń, Fiedor
- 1579 Elżbieta Sakowska zapłaciła pobór z włóki osiadłej i 2 soch ratajskich
- 1595 Sakowscy fundują kaplicę pod wezwaniem świętego Dymitra.
- 1727 Pierwsza potwierdzona źródłowo informacja o cerkwi w Sakach.
- 1784 Właścicielem dworu Saki jest szlachetny Józef Lewicki, syn Adama Lewickiego chorążego pińskiego.
- 1793 Właścicielem dworu Saki jest Florian Cieszkowski, starosta kleszczelowski i adiutant hetmana Branickiego.
- 1795 W wyniku trzeciego rozbioru Rzeczypospolitej wchodzi w skład Prus.
- 1806 W szlacheckiej części wsi mieszka 19 gospodarzy (potomkowie dawnych bojarów) wraz z rodzinami
- 1807 W zaborze rosyjskim.
- 1835 Właścicielem dworu Saki jest Tomasz Kryński
- 1846 W majątku Saki Tomasza Kryńskiego było 51 mężczyzn i 43 kobiety.
- 1864 Karolina Kryńska podpisała akt uwłaszczeniowy 16 gospodarzy (dotychczasowych chłopów pańszczyźnianych)
- 1887 Powstaje szkoła przycerkiewna. W 1899 uczęszczało do niej 14 dzieci z Sak.
- 1913 Przymusowa licytacja majątku Saki.
- 1928 26 mieszkańców Sak wystosowało wniosek o komasację, czyli scalenie gruntów wsi.
- 1936 Scalenie gruntów. Ich powierzchnia w momencie scalenia wynosiła 862,712 ha.
- 1939 - 1945 W czasie II wojny światowej kilka rodzin wywieziono do Związku Radzieckiego oraz na roboty do Niemiec.
- 1956 Wybudowanie nowego budynku Szkoły Podstawowej. W latach 1988 - 1990 szkoła przeszła gruntowny remont.
- 1960 Powstało Kółko Rolnicze.
- 1968 Powstała Ochotnicza Straż Pożarna.
- 1981 Wybudowanie Świetlicy Wiejskiej.
- 2001 Metropolita Sawa eryguje Męski Dom Zakonny św. Dymitra Sołuńskiego, który ma swoją siedzibę w budynku po szkole.
- 2010 Męski Dom Zakonny zostaje podniesiony do rangi monasteru.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Zespół cerkiewny, koniec XVIII w. - XIX w., nr rej.:A-97 z 7 grudnia 1994[8]. (parafialna cerkiew prawosławna św. Dymitra, drewniana dzwonnica i cmentarz prawosławny)
-
-
Dzwonnica przy cerkwi
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 120452
- ↑ Wieś Saki w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-01-17] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1132 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013–02–15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09].
- ↑ Opis parafii św. Zygmunta na stronie diecezji
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- I. Spychała, Dzieje wsi Saki w XVI-XX wieku, praca magisterska pod kierunkiem dr hab. Józefa Maroszka, Białystok 2005.
- Andrzej Saładiak, Pamiątki i zabytki kultury ukraińskiej w Polsce, Burchard Edition, Warszawa 1993.
- Miroslawa Grygoruk, ,,Kult Świętego Męczennika Dymitra Sołuńskiego na Podlasiu" ,
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Saki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 570.
- Zdjęcia z Cmentarza
- Siedziba gminy: Kleszczele
| Miasto | |
|---|---|
| Część miasta |
|
| Wsie | |
| Części wsi |
|
| Przysiółki wsi | |
| Kolonie |
