Samoklęski (województwo podkarpackie)

Samoklęski
	wieś
	; Widok na wieś ze stoków Bucznika 519 m
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	jasielski
Gmina	Osiek Jasielski
Liczba ludności (2013-04-19)	968
Strefa numeracyjna	13
Kod pocztowy	38-223
Tablice rejestracyjne	RJS
SIMC	0358687
	Położenie na mapie gminy Osiek Jasielski Samoklęski
	Położenie na mapie Polski Samoklęski
	Położenie na mapie województwa podkarpackiego Samoklęski
	Położenie na mapie powiatu jasielskiego Samoklęski
	49°36′31″N 21°28′02″E/49,608611 21,467222
	Multimedia w Wikimedia Commons

Samoklęski – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie jasielskim, w gminie Osiek Jasielski^[4]^[5].

Integralne części wsi Samoklęski^[4]^[5]
SIMC	Nazwa	Rodzaj
0358693	Kraczeniówka	część wsi
0358701	Pod Dębami	część wsi
0358718	Za Ogrodem	część wsi

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie krośnieńskim.

Miejscowość jest siedzibą parafii św. Marii Magdaleny, należącej do dekanatu Nowy Żmigród, diecezji rzeszowskiej.

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Wieś położona jest na wysokości 280–310 m n.p.m. na skraju Pogórza Jasielskiego, u północno-zachodnich podnóży masywu Bucznika (519 i 518 m n.p.m.). Leży nad potokiem Szczawa, lewobrzeżnym dopływem Wisłoki, przy drodze z Gorlic do Nowego Żmigrodu (ok 4,5 km od tego drugiego). Okolica jest pagórkowata, gliniasta. Ze wsi prowadzi droga na północ do Osieka. Na południe od wsi, na stokach Bucznika, rozciąga się las Gamrat (lub: Gamracz). Wieś graniczy na wschodzie z Mytarzem, na południu z Mrukową, na zachodzie z Pielgrzymką, a na północy z Osiekiem Jasielskim.

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Ciekawą dyskusję budziła nazwa wsi Samoklęski (dawniej Sowoklęski lub Sowie Klęski. Historyk F. Bujak uważał ją za nazwę mieszkańców (przezwisko), językoznawca Zierhoffer tłumaczył pierwotną nazwę miejscem, gdzie kląskają sowy, zaś nazwę Samoklęski wtórną adideacją.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Początkami sięga XII/XIII w. Była wsią książęcą do 1332 r., nadaną wieczyście przez Władysława Łokietka Pietrowi Petkow, później należała do Sulimów. Zwano ją kiedyś Sowoklęski. O pobycie tu możnowładzców świadczy to, że 9 maja 1416, wspomniany jest Mikołaj Korzekwicz z Sowoklęsk (Starodawne prawa polskiego pomniki. T. II. nr. 1453), a w 1487 r. urodził się w Samoklęskach biskup krakowski Piotr Gamrat, herbu Sulima, który wstawiał się za rodzinną swoją miejscowością, i przedstawił na kapitule w r. 1540 plan połączenia z parafią Samoklęski, sąsiedniej parafii w Skalniku, z powodu szczupłego uposażenia obydwu tych plebanii. Nie doszło jednak do tego, gdyż wnet nastąpiła śmierć Gamrata.

Ród rycerski Gamratów należał do wielkich posiadaczy majątków. Jan Długosz nazywając tę wieś Sowieklęski, pisze o niej, że miała kościół parafialny, a była własnością szlachetnych Jana i Stanisława Gamrata herbu Sulima (ok. 1380-1455) – kasztelana połanieckiego (1414-1433), starosty sądeckiego (1416).

W roku 1581 należały Samoklęski do Jana Mniszcha, a były w dzierżawie Piotra Broniowskiego.

W Samoklęskach gościł podobno u Jadwigi i Jerzego Mniszchów car Dymitr Samozwaniec prosząc o rękę ich córki Maryny.

Pan Hermolaus Jordan przywiózł do Samoklęsk porwaną z rodzinnego Dębowca w 1629 r. pannę Eufrozynę Mniszchównę, córkę wojewody sandomierskiego Jerzego Mniszcha i Jadwigi, siostrę Maryny, carycy moskiewskiej. Bracia panny Eufrozyny, starosta lwowski Stanisław Bonifacy Mniszech i starosta sanocki Franciszek Mniszech, skierowali sprawę do trybunału. Ponieważ porwania dokonano za zgodą Eufrozyny, a porwana nie zapomniała wziąć ze sobą srebra i garderoby, przeto sąd ze względu na skargę rodziny, skazał pannę na utratę połowy posagu. (Władysław Łoziński: Prawem i lewem. T. I. s. 274). Tu w czasie Konfederacji barskiej rozegrała się jedna z bitew przeciw rosyjskim wojskom gen. Iwana Drewicza.

Jerzy August Mniszech (zm. 15 października 1778) – łowczy koronny, kasztelan krakowski (w r. 1773), ożeniony po raz drugi z córką ministra Henryka hr. Brühla, p. Marią Amalią Brühlówną, mieszkał tu w latach 1764-1765 r.

Józefina Amalia Potocka z Mniszchów Szczęsnowa, 7 stycznia 1779 r. sprzedała Duklę wraz ze wsiami Samoklęski i Cieklin Józefowi Kantemu Ossolińskiemu hr. z Tęczyna, wojewodzie wołyńskiemu. Od Ossolińskich nabyli Samoklęski Karol i Fryderyk Bargun. Od nich kupił je Franciszek Stadnicki, który je sprzedał w 1805 r. młodszemu synowi Ignacemu Stadnickiemu. Potem Samoklęski były własnością; Steinklerów, Wilczków, Kalischera.

W I wojnie światowej, w 1914 i 1915 roku wieś dwukrotnie znalazła się w zasięgu działań wojennych w ramach operacji gorlickiej i wiele ucierpiała. W czasie II wojny światowej w pobliskim, lesie stacjonowały oddziały AK.

Szkoła
Kościół parafialny
Dom Ludowy
Wiatrak
Elektrownia wiatrowa

Atrakcje turystyczne[edytuj | edytuj kod]

Kościół z XIX wieku. Parafia została erygowana przed 1480 r. Według tablicy, znajdującej się w świątyni, pierwotny kościół drewniany wybudował w r. 1605 Jerzy Mniszech. Obecny kościół murowany, wybudował Piotr Steinkeller w 1854 r., a konsekrował bp Franciszek Wierzchlejski
Resztki ruin stojącego w lesie na pagórku dworu obronnego z XVI wieku, w którym Jerzy Mniszech, wojewoda sandomierski przyjmował Dymitra Samozwańca (według Słownika geograficznego...)
Dawna karczma z XIX wieku
W pobliżu Mrukowej, koło kaplicy, znajduje się źródło wody mineralnej
Transgraniczny Szlak Naftowy - który łączy ze sobą miejsca związane z narodzinami i historią przemysłu naftowego; w Samoklęskach znajduje zbiornik na ropę naftową^[6].
Drewniany, niewielki rolkowy młyn wiatrowy, zbudowany w 1950.

Osobny artykuł: Wiatrak w Samoklęskach.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 120623
↑ Strona zaleze.com
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1132 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ ^a ^b ^c GUS. Wyszukiwarka TERYT
↑ ^a ^b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ Szlak naftowy - powiat jasielski. [dostęp 2015-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-25)].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Samoklęski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 254 .
Samoklęski na stronie gminy
Strona Zespołu Szkół Integracyjnych w Samoklęskach
Strona Parafii p.w. św. Marii Magdaleny w Samoklęskach

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 120623

[2] Strona zaleze.com

[poczta-3] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1132 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[teryt-4] GUS. Wyszukiwarka TERYT

[roz-5] Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

[6] Szlak naftowy - powiat jasielski. [dostęp 2015-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-25)].

[2]

[3]

[4]

[1]

[5]

[6]

Wsie	Czekaj Mrukowa Osiek Jasielski Pielgrzymka Samoklęski Świerchowa Załęże Zawadka Osiecka
Integralne części wsi	Dół Góra Kłopotnica Kraczeniówka Pod Dębami Pod Dębiną Pod Górą Pod Skałą Równie Stacharówka Za Ogrodem