Sanatorium Borkowo w Połczynie-Zdroju
53°44′45″N 16°04′37″E/53,745833 16,076944 nr rej. obiekt, proponowany do wpisu do rejestru zabytków
| |
.jpg)
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Sobieskiego 13 |
| Typ budynku |
sanatorium |
| Kondygnacje |
4 |
| Ukończenie budowy |
XVIII w., 1822 |
| Ważniejsze przebudowy |
1895–1908, 1935–1937 |
| Kolejni właściciele |
• Philipp Wilhelm Heinrich von Borcke (–1808) |
| Obecny właściciel |
Uzdrowisko Połczyn S.A. (od 1945) |
Położenie na mapie Połczyna-Zdroju  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu świdwińskiego  | |
Położenie na mapie gminy Połczyn-Zdrój  | |
| 53°44′45″N 16°04′37″E/53,745833 16,076944
| |
| Strona internetowa | |
Szpital Uzdrowiskowy Borkowo – obiekt sanatoryjny uzdrowiska Połczyn-Zdrój, zarządzany obecnie przez spółkę Uzdrowisko Połczyn. Zlokalizowany przy ul. Sobieskiego 13, na terenie liściastego lasu wchodzącego w skład Drawskiego Parku Krajobrazowego, nad brzegiem zbiornika przeciwpowodziowego Połczyn-Zdrój, 2 km na południowy zachód od centrum miasta[1].
Poprzednie nazwy[edytuj | edytuj kod]
Halbe Mond, Luisenbad, Kurhaus Luisenbad, Genesungsheim Luisenbad, Mutter-Kind-Heim Pommern, Heim Pommern
Historia[edytuj | edytuj kod]
Historia tego miejsca wywodzi się od źródła, które w 1688 wybiło przy strumieniu wpadającym do Wogry. Pierwszy obiekt domu zdrojowego, który wybudowano w tym miejscu w 1712 z polecenia landrata (starosty) połczyńskiego Döringa Jakuba von Krockowa, nosił nazwę Der Halbe Mond (Półksiężyc). W 1808 ówczesny dzierżawca tych ziem Philipp Wilhelm Heinrich von Borcke (1757–1824) uzyskał aprobatę pruskiej królowej Luizy na nadanie miejscu jej imienia – Luisenbad[2]. Od jego nazwiska wywodzi się też nazwa obecnego Borkowa[3]. Zmieniali się właściciele, w 1810 zabudowania przejęło miasto. Około 1818 na wzgórzu powyżej domu zdrojowego wybudowano tzw. Gesellschaftshaus (dom stowarzyszenia), rodzaj klubu towarzyskiego, mieszczący m.in. kasyno. W 1819 obiekty powróciły do rodziny von Borcke – zakupiła go Marie Albertine von Borcke z d. von Kleist (1768–1836), budując w 1822 nowy budynek sanatorium oraz około 1825 w pobliskim Międzyborzu dwór, znany też pod nazwą tzw. Rotes Haus (Czerwonego Domu). Po śmierci właścicielki obiektem zarządzała jej siostra Louise Alexandrine von Kosnicki (Koschnitzky) z d. von Kleist (1771–1847), następnie Friedrich Titel[4].
W publikacji z 1867 informowano, że kompleks obiektów składał się wtedy z 10 budynków, w tym z domu towarzyskiego, łaźni, domu gościnnego, również z gospodarstwa z domem mieszkalnym, stodołą i stajnią. Całość była własnością prywatną, korzystającą z dofinansowania państwowego dla pacjentów mniej zamożnych. Sezon kąpielowy w Louisenbad zaczynał się corocznie 15 czerwca. Stwierdzono, że miejscowe bogate w żelazo źródła mineralne dają efekty w leczeniu m.in. dny moczanowej, reumatyzmu, anemii, niepłodności, histerii, zaburzeń miesiączkowania i osłabienia po długiej chorobie[5].
Po przejęciu obiektu w 1895 przez miasto, sanatorium wyremontowano oddając je do eksploatacji w 1908, było wówczas najbardziej nowoczesnym obiektem tego typu w Połczynie; używana nazwa: Kurhaus Luisenbad (Dom Zdrojowy Luisenbad). W okresie 1933–1936 w obiekcie zakwaterowano męski oddział Reichsarbeitsdienst (Służby Pracy Rzeszy). W latach 1938–1945 był tu jeden z ośrodków organizacji Lebensborn, noszący nazwę Mutter-Kind-Heim Pommern (Pomorski Dom Matki i Dziecka) lub Heim Pommern (Dom Pomorski)[6][7][4].
W 1945 w budynku swoją siedzibę miał okręgowy pełnomocnik Rządu RP na okręg III Pomorze Zachodnie ppłk Leonard Borkowicz[8][9]. W tymże roku przywrócono też obiektowi funkcję sanatorium. Tzw. Gesellschaftshaus (dom stowarzyszenia) rozebrano w 1947[10]. Obecnie posiada około 146 miejsc[1].
W pobliżu Sanatorium Borkowo w 2010 r. uruchomiono Schronisko Młodzieżowe „Tadeuszówka”[11].
Wątek z Bismarckiem[edytuj | edytuj kod]
Częstym bywalcem, zwłaszcza Gesellschaftshaus (domu towarzyskiego) w latach czterdziestych XIX wieku był młody Otto von Bismarck, który przyjeżdżał konno z położonego o 63 km rodzinnego majątku Kniephof w Konarzewie. Miał tam poznać swoją przyszłą żonę Johannę von Puttkamer, lecz nie jest to prawda[12].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Sanatorium Borkowo.
- ↑ Po jej wizycie w Połczynie.
- ↑ Inne źródło mówi, że od nazwiska wymienionego poniżej Leonarda Borkowicza.
- ↑ a b Historia gminy miejsko-wiejskiej Połczyn Zdrój.
- ↑ Landbuch des Herzogtums Kaschubien, Berlin 1867, s.?.
- ↑ Lebensborn.
- ↑ Marienbad Zimmer Bad Polzin Pommern Połczyn-Zdrój Pomorze.
- ↑ Adam Frydrysiak: Walka o rząd dusz, Polska administracja kościelna na Pomorzu Zachodnim 1945–1972, [w:] „Rocznik Koszaliński” 2004, s. 19.
- ↑ Odpowiednik stanowiska wojewody do chwili utworzenia w 1946 województwa szczecińskiego.
- ↑ Arch. Aleksandra Hamberg-Federowicz, Zabytkowe obiekty sanatoryjne Połczyna Zdroju – stan istniejący i problematyka konserwatorska. Biuro Dokumentacji Zabytków Szczecin, s. 11.
- ↑ Połczyn-Zdrój. Kurort z duszą, Urząd Miejski w Połczynie-Zdroju i Uzdrowisko Połczyn S.A.
- ↑ Altes Land Belgard.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jolanta Nitkowska-Węglarz: Tajemnicze Pomorze, Wydawnictwo Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich Zarząd Okręgu Słupsk 1998, s. 103