Sara Zyskind

Sara Zyskind właściwie Sara Plager (ur. 26 marca 1927 w Łodzi, zm. w 1994 w Tel Awiwie) – polska Żydówka, łodzianka, więźniarka Ghetto Litzmannstadt, przeżyła Holocaust, autorka 2 książek autobiograficznych, po wojnie żyła i zmarła w Izraelu.

Życiorys

Urodziła się w Łodzi w zamożnej rodzinie Plagerów. Jej rodzice to Anszel Kalman (1897 - 1943), pochodzący z Drohobycza i Mindla z Biedermanów (1900 - 1940). Oboje zmarli w getcie łódzkim i pochowani zostali na cmentarzu przy ul. Brackiej.

Wcześnie osierocona przeżyła trudy i grozę codziennych dni łódzkiego getta. Stworzone przez hitlerowców w 1940 w Łodzi na terenie najbiedniejszej dzielnicy miasta – Bałut – getto było wielkim obozem przymusowej pracy. Małe dzieci i "nieproduktywni" dorośli zostali przez hitlerowców zgładzeni, wszyscy zdolni do pracy pracowali w mniejszych czy większych przedsiębiorstwach produkcyjnych zwanych "resortami" i tylko oni dostawali żywność. Od 1942 pracowała w resorcie bieliźniarskim, szyjąc gorsety i biustonosze. W sierpniu 1944 podczas likwidacji getta została wywieziona do obozu koncentracyjnego w Auschwitz-Birkenau, a stamtąd do innych obozów.

Po wyzwoleniu wróciła do Łodzi, ale okazało się, że cała jej rodzina została wymordowana, postanowiła więc wyjechać z Polski. W 1948 wraz z grupą członków łódzkiego kibucu przedostała się nielegalnie za granicę, zmierzając do Palestyny. Zatrzymana przez Anglików podczas rejsu do Palestyny, była internowana w obozie dla uchodźców na Cyprze.
Po kilku miesiącach przybyła jednak, już do Izraela, w grupie imigracyjnej "Alumim" (obecnie kibuc Saad).

Podczas wojny izraelsko-arabskiej (1948-1949) walczyła z bronią w ręku o niepodległość swojego nowego kraju. Po demobilizacji osiadła w Tel-Awiwie, wyszła za mąż. W instytucjach oświatowych i wychowawczych na terenie Izraela odbywała spotkania, mówiła o holocauście.

Wchodziła w skład grupy założycieli Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Izraelskiej i była członkiem zarządu Związku Byłych Mieszkańców Łodzi w Izraelu. Okupacyjne przeżycia swoje i męża Eliezera opisała w autobiograficznych książkach Skradzione lata i Światło w dolinie łez, które wydano w Izraelu, Polsce i Stanach Zjednoczonych.

Zmarła w Tel-Awiwie w 1994.

Bibliografia

• Kempa A., Szukalak M. Żydzi dawnej Łodzi Słownik biograficzny Żydów łódzkich oraz z Łodzią związanych tom IV od A do Z, Oficyna Bibliofilów, Łódź 2004, s. 142-143, ISBN 83-87522-67-8,
• Zyskind S., Skradzione lata, Warszawa 1991,
• Zyskind S., Światło w dolinie łez, Łódź 1994,
• Lodz Names. List of the ghetto inhabitants 1940-1944, vol. 3, Jerusalem 1994 s. 1882 [tu jako Plager].