Sara Szenirer

Sara Szenirer

Data i miejsce urodzenia	1883 Kraków
Data i miejsce śmierci	1935 Kraków

Sara Szenirer (ur. 1883 w Krakowie, zm. 1935 tamże) – żydowska działaczka oświatowa i społeczna, twórczyni systemu szkół Beis Jaakow. Mieszkała i działała w Krakowie.

Życiorys

Sara Szenirer pochodziła z ortodoksyjnej, chasydzkiej rodziny żydowskiej o tradycjach rabinackich. Jej ojciec był kupcem pochodzącym z Bełza. Po ukończeniu szkoły powszechnej pracowała jako krawcowa, studiując jednocześnie we własnym zakresie dzieła religijne i filozoficzne. Duży wpływ wywarły na nią dzieła Samsona Rafaela Hirscha, który twierdził, że ortodoksja i ścisłe przestrzegania nakazów religijnych nie stoi w sprzeczności z działalnością publiczną.

W listopadzie 1917 roku utworzyła w Krakowie – z poparciem partii Agudat Israel i cadyka bełskiego Rokeacha Jisochara Dow Beera – pierwszą na świecie żydowską szkołę ortodoksyjną dla dziewcząt. Szkoła początkowo znajdowała się w kamienicy na rogu ulic Krakowskiej i św. Katarzyny w Krakowie, w dotychczasowym warsztacie krawieckim Sary Szenirer. W pierwszym roku do szkoły uczęszczało 25 dziewcząt. W 1918 roku Sara Szenirer utworzyła organizacje Beit Jaakow (jid. Bejs Jaakow). Idea szybko zdobyła popularność i dziesięć lat później w całej Polsce istniało już ponad 300 filii szkoły, z centralną placówką w Krakowie, przy ul. św. Stanisława 10. Wiele placówek działało też za granicą.

W 1927 roku założyła żeńskie seminarium nauczycielskie w Krakowie, kształcące kadrę nauczycielską dla sieci żeńskich szkół. Obecnie szkoły Beit Jaakow działają głównie w Izraelu i Stanach Zjednoczonych.

Zmarła w 1935 roku i została pochowana na nowym cmentarzu żydowskim w Podgórzu. Jej grób został zniszczony, gdy hitlerowcy założyli na terenie cmentarza obóz koncentracyjny Plaszow. W roku 2004 na cmentarzu umieszczono upamiętniającą Sarę Szenirer symboliczną macewę. W styczniu 2024 roku macewa została zniszczona za pomocą koparki przez nieznanych sprawców.

Galeria

• 
  Szkoła Bet Jakow
  Kraków ul. św. Stanisława 10.
• 
  Tablica na szkole upamiętniająca Sarę Szenirer.
• 
  Druga z kolei klasa kończąca szkołę Bejs Jaakow w Łodzi, 1934.
• 
  Pamiątkowa macewa Sary Szenirer
  na Podgórskim nowym cmentarzu żydowskim.

Bibliografia

• Henryk Halkowski, Świat przed katastrofą? w: Świat przed katastrofą. Żydzi krakowscy w dwudziestoleciu międzywojennym, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków 2007

Linki zewnętrzne

• Portal Diapozytyw.pl: Sara Szenirer. [dostęp 2013-09-16]. (pol.).
• Zwoje: Kobieta żydowska, kobieta czytająca. [dostęp 2009-10-12]. (pol.).
• Sara Szenirer – publikacje w bibliotece Polona (jid.)
• Joanna Fabijańczuk, Sara Szenirer – Matka Izraela na portalu Wirtualny sztetl [dostęp: 26 listopada 2021]