Sasi
Sasi, Saksoni (łac. Saxones, niem. Sachsen, ang. Saxons) – plemię pochodzenia germańskiego, osiadłe w średniowieczu w Westfalii i Dolnej Saksonii.
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
Etymologia słowa „Sasi” nie jest do końca rozpoznana. Prawdopodobnie sami Sasi nazywali siebie zupełnie inaczej. Aleksander Brückner podaje, że nazwa plemienia wywodzi się od nazwy broni Sasów, czyli tzw. saksy[1]. Naczelne bóstwo tego plemienia – Saksnot (historycy dopatrują się w nim odpowiednika nordyckiego Tyra) – było z tą bronią często przedstawiane, np. na kamieniu grobowym z Niederdollendorf (VIII w.).
Historia[edytuj | edytuj kod]
Sasi pod nazwą plemienną są po raz pierwszy wspomniani przez Ptolemeusza w Geografii, w której są ukazywani jako lud zamieszkały w dorzeczu Łaby[2]. Istnieją jednak wzmianki odnoszące się do plemienia jako Axones, co może być błędem w pisowni ludu, który w Germanii Tacyt opisuje jako Auiones[3]. W V-VI wieku wraz z Anglami i Jutami najechali Brytanię i założyli tam królestwa Wessex, Sussex i Essex[4].
Na kontynencie rozproszeni Sasi połączyli się na początku VIII wieku tworząc trzy duże grupy: Westfalów, Angarów i Ostfalów[5]. Niektórzy historycy uważają, że były to wojskowe jednostki administracyjne (albo związki militarne - herescephe), nie wiadomo jednak, czy powstały one w okresie walk z Karolem Wielkim, czy też wcześniej[6]. Ich społeczeństwo dzieliło się na arystokrację, ludzi wolnych oraz tzw. "laz", czyli stan pośredni między ludźmi wolnymi a niewolnikami. Karolińscy kronikarze, przede wszystkim Einhard, mocno podkreślali duże przywiązanie Sasów do rodzimych wierzeń[5].
Z biegiem czasu niemal wszystkie plemiona, które osiedliły się jako sąsiedzi Franków, padły ofiarą ich militarnego naporu. Tak stało się z Turyngami, Bawarami czy Alemanami. Inaczej jednak wyglądała sytuacja w przypadku Sasów, którzy długo stawiali skuteczny opór zarówno samym Frankom, jak i chrześcijaństwu[7]. Pokonanie ich i włączenie Saksonii do swojego królestwa zajęło Frankom ponad trzydzieści lat (772-804)[8]. Dokonał tego Karol Wielki w trakcie kilku kampanii wojennych[9], zwyciężając Sasów walczących pod wodzą Widukinda[10] i nawracając ich siłą na chrześcijaństwo[11] (Sasem był m.in. apostoł Niemiec św. Bonifacy[12]).
Na przełomie XII/XIII wieku południowoniemieccy osadnicy nazywani przez urzędników węgierskich Sasami dotarli do Siedmiogrodu, na Węgry i Słowację oraz do południowej Polski głównie poprzez Marchię Miśnieńską (późniejsza górna Saksonia), Węgry i Czechy. Jednak nie byli oni etnicznie lub językowo pochodzenia saskiego[13].
Najpotężniejszy z rodów saskich, po ugruntowaniu swej pozycji w rodzimej Saksonii na przełomie IX i X wieku, opanował tron niemiecki (919–1024), zakładając dynastię saską Ludolfingów. Po niej tron niemiecki objęła dynastia frankońsko-salicka, jednak po jej wygaśnięciu ponownie zasiadł na nim przedstawiciel dynastii saskiej, Lotar z Supplinburga[14].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Aleksander Brückner: Słownik etymologiczny języka polskiego. T. 1. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza, 1927, s. 8.
- ↑ Peter Hunter Blair, An Introduction to Anglo-Saxon England, Cambridge University Press, 17 lipca 2003, s. 9, ISBN 978-0-521-53777-3.
- ↑ Robert Flierman, Saxon Identities, AD 150–900, Bloomsbury Publishing, 13 lipca 2017, s. 26, ISBN 978-1-350-01947-8.
- ↑ B. Zientara, Historia powszechna średniowiecza, Trio, Warszawa 1994, s. 71–72.
- ↑ a b Pierre Riché, Karolingowie: ród który stworzył Europę, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen - Niezależna Oficyna Wydawnicza, 1997.
- ↑ Friedrich Prinz, Niemcy - narodziny państwa. Celtowie, Rzymianie, Germanie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 123.
- ↑ Gerd Althoff, Ottonowie. Władza królewska bez państwa, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2009.
- ↑ Gustav Faber, Merowingowie i Karolingowie, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1994.
- ↑ R. McKitterick, Wstęp, [w:] Wczesne średniowiecze, red. R. McKitterick, Świat Książki, Warszawa 2010, s. 32.
- ↑ B. Zientara, Historia powszechna średniowiecza, Trio, Warszawa 1994, s. 125.
- ↑ M. de Jong, Religia, [w:] Wczesne średniowiecze, red. R. McKitterick, Świat Książki, Warszawa 2010, s. 164.
- ↑ Jerzy Krasuski: Historia Niemiec. Wrocław: Ossolineum, 1998, s. 31. ISBN 83-04-04422-6.
- ↑ P. Eberhardt, Przemiany narodowościowe na obszarze Transylwanii, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 43, 2008, s. 223–224.
- ↑ Jerzy Krasuski: Historia Niemiec. Wrocław: Ossolineum, 1998, s. 45–46. ISBN 83-04-04422-6.
