Sava Kovačević
| |
 pułkownik
| |
| Data i miejsce urodzenia |
25 stycznia 1905 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
13 czerwca 1943 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1941–1943 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
Nikiszycki Oddział Partyzancki |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Sava Kovačević, Сава Ковачевић (ur. 25 stycznia 1905 w Nudo, zm. 13 czerwca 1943 w Krekovi nad Sutjeską) – jugosłowiański dowódca partyzancki, bohater narodowy tego kraju.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Sava Kovačević urodził się na wsi, w Księstwie Czarnogóry. Po ukończeniu szkoły pracował na kopalni, a następnie jako robotnik leśny. W 1925, pod wpływem swojego brata Nikoli Kovačevicia, wstąpił do Komunistycznej Partii Jugosławii. Ze względu na swoją aktywną działalność w partii, organizacje strajków etc. Kovačević kilkakrotnie stawał przed sądem[1].
Po przegranej kampanii obronnej Sava Kovačević zorganizował oddział partyzancki, który najpierw przeprowadził sabotaż w mieście Bosansko Grahovo, a następnie wyzwolił je spod włoskiej okupacji. Dowództwo Ludowowyzwoleńczych Partyzanckich Oddziałów Jugosławii powierzyło mu dowództwo nad oddziałem nikiszyckim, który wkrótce rozwinął się do dziesięciu batalionów. Aktywna walka i zwycięstwa nad okupantem przyniosły dowódcy miano bohatera. W 1942 został mianowany szefem sztabu partyzanckiego w Hercegowinie, a następnie komendantem 5. Czarnogórskiej Proletariackiej Brygady Uderzeniowej, którą dowodził w czasie Czwartej Ofensywy Antypartyzanckiej. W najtrudniejszym okresie Piątej Ofensywy Sava został przeniesiony na stanowisko dowódcy 5. Proletariackiej Dywizji Uderzeniowej. Płk Kovačević zginął trafiony serią z karabinu maszynowego podczas szturmu na pozycje niemieckiej 118. Dywizji Strzelców[1].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Płk Sava Kovačević jest jednym z najbardziej znanych dowódców jugosłowiańskiego ruchu oporu. Jeszcze za życia stał się legendą ze względu na sukcesy swoich oddziałów oraz bliskie relacje z podkomendnymi[1]. Jego postać została otoczona kultem w powojennej Jugosławii (min. zbudowano jego pomniki w Grahovie i Vrbasie).
W filmie Piąta ofensywa z 1973 rolę płk Savy zagrał jugosłowiański aktor Ljuba Tadić[2].
W muzyce[edytuj | edytuj kod]
Savę Kovačevića upamiętnia pieśń pt. Komandant Sava (napisana do muzyki Pieśni o Szczorsie)[3]:
Skraja Bosne i mora, zna ga zemlja sva
svud se slavom pročuo Komandant Sava
Vodio je brigade preko polja, gora,
razgonio je bande mrskih zlotvoraHej-haj, hej-haj Komandant Sava
Hej-haj, hej-haj Komandant SavaHuči, teče Sutjeska, pliva krv po njoj,
divizija Savina bije ljuti boj
Tudje horde proklete nadiru kroz noć,
juriš moji junaci, mi moramo proć’Hej-haj, hej-haj – mi moramo proć’
Hej-haj, hej-haj – mi moramo proć’Što to huči Sutjeska u taj pozni sat,
mrtav kraj nje ležaše slavni Komandant
Hej-haj, hej-haj – slavni Komandant
Hej-haj, hej-haj – slavni Komandant
Awanse[edytuj | edytuj kod]
- pułkownik – 1 maja 1943 – stopień otrzymany po wprowadzeniu systemu stopni wojskowych w NOVJ
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Order Narodowego Bohatera Jugosławii – 6 lipca 1943 (pośmiertnie)
- Order Kutuzowa I stopnia – Związek Radziecki (pośmiertnie)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c NARODNI HEROJI JUGOSLAVIJE – Kovačević Blagoja Sava [online], www.znaci.net [dostęp 2019-04-07].
- ↑ Piąta ofensywa (1973) – Filmweb [online], www.filmweb.pl [dostęp 2019-04-07] (pol.).
- ↑ Nena Ivošević, Tekst pesme KOMANDANT SAVA [online], www.nenaivosevic.com [dostęp 2019-04-07] (serb.-chorw.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Narodni heroji Jugoslavije, „Mladost”, Beograd 1975 (serb.-chorw.).