Savka Dabčević-Kučar

Savka Dabčević-Kučar
Data i miejsce urodzenia	6 grudnia 1923 ; Korčula
Data i miejsce śmierci	6 sierpnia 2009 ; Zagrzeb
	Przewodniczący Rady Wykonawczej Socjalistycznej Republiki Chorwacji
Okres	od 1967; do 1969
Przynależność polityczna	SKH
Poprzednik	Mika Špiljak
Następca	Dragutin Haramija
	Sekretarz Związku Komunistów Chorwacji
Okres	od 1969; do 1971
Przynależność polityczna	SKH
Poprzednik	Vladimir Bakarić
Następca	Milka Planinc
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Savka Dabčević-Kučar (ur. 6 grudnia 1923 w Korčuli, zm. 6 sierpnia 2009 w Zagrzebiu^[1]) – chorwacka i jugosłowiańska polityk, ekonomistka i nauczyciel akademicki, działaczka komunistyczna, w latach 1967–1969 przewodnicząca Rady Wykonawczej Socjalistycznej Republiki Chorwacji, następnie sekretarz Związku Komunistów Chorwacji, obalona po upadku Chorwackiej Wiosny.

Życiorys

W 1941 ukończyła szkołę średnią dla kobiet w Splicie. W 1943 wstąpiła w szeregi partyzantów i partii komunistycznej, w tym samym roku emigrowała, powracając do kraju w 1945. Podjęła studia ekonomiczne w Zagrzebiu, następnie kształciła się w Leningradzie. W 1949 została absolwentką wydziału ekonomicznego Uniwersytetu w Zagrzebiu, po czym podjęła pracę na tej uczelni. Uzyskała magisterium i doktorat z ekonomii marksistowskiej, a w 1960 tytuł naukowy profesora^[1].

Jednocześnie działała politycznie, była posłanką do parlamentu Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii, członkinią komitetów centralnych Związku Komunistów Jugosławii (SKJ) i Związku Komunistów Chorwacji (SKH), sekretarzem ds. ideologii (1964) i sekretarzem ds. gospodarczych (1966)^[1].

W 1967 została przewodniczącym Rady Wykonawczej Socjalistycznej Republiki Chorwacji^[1]^[2]. Stała się wówczas pierwszą kobietą w Europie pełniącą funkcję odpowiadającą stanowisku premiera^[3] (przy czym miano pierwszej kobiety kierującej rządem suwerennego państwa europejskiego przypadło Brytyjce Margaret Thatcher w 1979). Urząd ten chorwacka polityk sprawowała do 1969. Stanęła wówczas na czele komitetu centralnego Związku Komunistów Chorwacji, wchodząc jednocześnie w skład prezydium Związku Komunistów Jugosławii^[1].

Prowadziła politykę na rzecz wzmacniania autonomii Chorwacji w ramach Jugosławii. Propagowała to poprzez organizowanie masowych wieców, które w 1971 dały początek ruchowi politycznemu Chorwacka Wiosna^[1]^[2]. Ruch ten, który publicznie skrytykował Josip Broz Tito, upadł ostatecznie na początku grudnia 1971. W tym samym miesiącu Savka Dabčević-Kučar utraciła kierownictwo w SKH. W 1972 została wykluczona z szeregów partii komunistycznej^[1] i zmuszono do wycofania się z działalności publicznej^[2]. Zwolniono ją również z pracy na uczelni. Została zatrudniona w administracji finansowej, w 1975 przeszła na emeryturę^[1].

Powróciła do działalności politycznej w 1990 w okresie przemian ustrojowych związanych z upadkiem komunizmu. Współtworzyła Koalicję Zgody Ludowej, która poniosła porażkę w wyborach parlamentarnych. Była współzałożycielką i do 1994 przewodniczącą Chorwackiej Partii Ludowej. Brała udział w konferencjach międzynarodowych, agitując za uznaniem niepodległości Chorwacji. W wyborach w 1992 uzyskała mandat posłanki do Zgromadzenia Chorwackiego^[1]. W tym samym roku bez powodzenia kandydowała na urząd prezydenta, zajmując w pierwszej turze głosowania 3. miejsce z wynikiem około 6% głosów^[4]. Po zakończeniu kadencji parlamentu w 1995 wycofała się z bieżącej polityki^[1].

Savka Dabčević-Kučar była mężatką, miała dwie córki^[1].

Odznaczenia

Wielki Order Króla Dymitra Zwonimira (2000)^[5]

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Savka Dabčević Kučar, vecernji.hr, 1 grudnia 2016 [zarchiwizowane 2018-04-08] (chorw.).
↑ ^a ^b ^c Dabcevic-Kucar, Savka [online], rulers.org [dostęp 2015-11-24] (ang.).
↑ DennisonD. Rusinow DennisonD., Yugoslavia: Oblique Insights and Observations, Pittsburgh: University of Pittsburgh Press, 2008, s. 138 [dostęp 2015-11-24] (ang.).
↑ 1992 Izbori za predsjednika Republike Hrvatske, izbori.hr, 12 sierpnia 1992 [zarchiwizowane 2017-10-13] (chorw.).
↑ Odluka o dodjeli odlikovanja prof. dr. Savki Dabčević-Kučar i akademiku Ivanu Supeku Veleredom kralja Dmitra Zvonimira s lentom i Danicom [online], narodne-novine.nn.hr, 28 grudnia 2000 [dostęp 2025-03-18] (chorw.).

[bio-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Savka Dabčević Kučar, vecernji.hr, 1 grudnia 2016 [zarchiwizowane 2018-04-08] (chorw.).

[rulers-2] Dabcevic-Kucar, Savka [online], rulers.org [dostęp 2015-11-24] (ang.).

[3] DennisonD. Rusinow DennisonD., Yugoslavia: Oblique Insights and Observations, Pittsburgh: University of Pittsburgh Press, 2008, s. 138 [dostęp 2015-11-24] (ang.).

[4] 1992 Izbori za predsjednika Republike Hrvatske, izbori.hr, 12 sierpnia 1992 [zarchiwizowane 2017-10-13] (chorw.).

[5] Odluka o dodjeli odlikovanja prof. dr. Savki Dabčević-Kučar i akademiku Ivanu Supeku Veleredom kralja Dmitra Zvonimira s lentom i Danicom [online], narodne-novine.nn.hr, 28 grudnia 2000 [dostęp 2025-03-18] (chorw.).

[a-6] Od czasu II wojny światowej do 25 czerwca 1991 Republika Chorwacji była częścią Jugosławii

[c-7] Nazwa państwa w latach 1963–1990, wcześniej Federalne Państwo Chorwacji (1943–1946) i Ludowa Republika Chorwacji (1946–1963)

[b-8] Jako premier (1945–1953), następnie jako przewodniczący Rady Wykonawczej (1953)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[A]

[B]

[C]

Premierzy Niepodległego Państwa Chorwackiego	Ante Pavelić (1941–1943) Nikola Mandić (1943–1945)
Przewodniczący Rady Wykonawczej Socjalistycznej Republiki Chorwacji^[A]^[B]	Vladimir Bakarić (1945–1953)^[C] Jakov Blažević (1953–1962) Zvonko Brkić (1962–1963) Mika Špiljak (1963–1967) Savka Dabčević-Kučar (1967–1969) Dragutin Haramija (1969–1971) Ivo Perišin (1971–1974) Jakov Sirotković (1974–1978) Petar Fleković (1978–1982) Ante Marković (1982–1986) Antun Milović (1986–1990)
Premierzy Republiki Chorwacji	Stjepan Mesić (1990)^[A] Josip Manolić (1990–1991)^[A] Franjo Gregurić (1991–1992) Hrvoje Šarinić (1992–1993) Nikica Valentić (1993–1995) Zlatko Mateša (1995–2000) Ivica Račan (2000–2003) Ivo Sanader (2003–2009) Jadranka Kosor (2009–2011) Zoran Milanović (2011–2016) Tihomir Orešković (2016) Andrej Plenković (od 2016)