Schemat orurowania i oprzyrządowania
Schemat orurowania i oprzyrządowania (schemat OO) (ang. piping and instrumentation diagram/drawing, P&ID) – jest schematem w procesie produkcyjnym (zob. proces technologiczny) pokazującym orurowanie pojedynczego systemu, jego części lub nawet konkretnego detalu wraz z urządzeniami i oprzyrządowaniem. Może również przedstawiać schemat połączeń dwóch i więcej różnych systemów.
Zawartość schematu OO[edytuj | edytuj kod]
- Oprzyrządowanie wraz z oznaczeniami
- Urządzenia mechaniczne wraz z nazwami i numerami
- Wszelkie zawory z identyfikatorami
- Rury z podanymi wielkościami i innymi parametrami ułatwiającymi identyfikację
- Inne elementy – odpowietrzniki, spusty, kształtki specjalne, próbniki, reduktory,
- Kierunki przepływu
- Odnośniki wskazujące miejsce (lub numer innego schematu) kontynuacji linii
- Ustalona fizyczna kolejność i miejsce usytuowania urządzeń
- Oznaczenia jednostek kontrolujących
- Tabela zmian
- Standard wykonania
- Identyfikatory dostawcy i odbiorcy
- Identyfikacja komponentów i podsystemów dostarczanych i/lub montowanych przez inne podmioty/dostawców
Schemat OO nie powinien zawierać takich danych jak: dane techniczne urządzeń oraz ich wewnętrznej instalacji; Określenia konkretnej lokalizacji przebiegu rurociągu, w tym kolanek, trójników, złączek i innej armatury; danych dotyczących ciśnienia, przepływu i temperatury; obszernych wyjaśnień[3].
Są to jednak tylko ogólne wytyczne, dostosowywane do własnych wymogów przez poszczególne branże, jako że wspólne i jednolite standardy do teraz nie zostały stworzone[4].
Funkcje i zawartość[edytuj | edytuj kod]
Institute of Instrumentation and Control definiuje Schemat orurowania i oprzyrządowania następująco:
- schemat, który pokazuje wzajemne połączenia urządzeń procesowych i oprzyrządowania używanego do sterowania tymże procesem. W procesach przemysłowych, przy tworzeniu rysunków używany jest standardowy zestaw symboli, który zazwyczaj oparty jest na standardzie S5. 1 opracowanym przez International Society of Automation (ISA);
- podstawowy rysunek schematyczny instalacji obrazującym sterowanie procesem.
Schemat OO odgrywa istotną rolę w utrzymaniu i modyfikacji procesu, którego dotyczy. Najważniejszym w nim jest, aby ukazać fizyczną sekwencję urządzeń i systemów oraz jak są połączone. Na etapie projektowania, schemat zapewnia również podstawę do rozwoju wykresów kontroli systemu, co pozwala na dalsze badania operacyjne w zakresie bezpieczeństwa, takie jak analiza zagrożeń i zdolności operacyjnych wymawiane często jako HAZOP.
Do zakładów przetwórczych, jest obrazowym przedstawieniem:
- Szczegółów kluczowych rurociągów i aparatury
- Systemów sterowania i zasilania
- Wymogów regulacyjnych i bezpieczeństwa
- Podstawowych informacjach startowych i operacyjnych
Symbole urządzeń, aparatury i oprzyrządowania[edytuj | edytuj kod]
Poniżej przedstawiona jest lista niektórych symboli używanych w schematach OO zgodne z ISO 10628 oraz ISO 14617.
 |
Rura |  |
Rura izolowana |  |
Rura w płaszczu lub kanale |  |
Chłodzona lub ogrzewana rura |
 |
Przewód giętki |  |
Zawór – ogólnie |  |
Zawór regulacyjny |  |
Zawór sterowany ręcznie |
 |
Zawór iglicowy |  |
Zawór motylkowy (przepustnica) |  |
Zawór membranowy |  |
Zawór kulowy |
 |
Zawór zwrotny |  |
Zawór zwrotny klapowy |  |
Zawór redukcji ciśnienia |  |
Zawór suwakowy (Zasuwa) |
 |
Kurek jednodrogowy |  |
Zawór trójdrożny |  |
Zawór bezpieczeństwa |  |
Zawór sterowany na odległość |
 |
Sterowanie zaworami automatyczne – ogólnie |  |
Zawór rozdzielający 3/2 normalnie zamknięty |  |
Zawór sterujący (rozdzielacz) trójpołożeniowy (pokazane przepływy przy każdym położeniu) |  |
Kryza |
 |
Dławienie czynnika | .svg) |
Dławienie czynnika z przekrojem regulowanym |  |
Manometr |  |
Wziernik |
 |
kominek (odpowietrzenie) |  |
Odpowietrzenie zakończone łukiem |  |
Lejek |  |
Siatka filtracyjna |
 |
Zbiornik otwarty pionowy |  |
Zbiornik bezciśnieniowy zamknięty pionowy |  |
Zbiornik ciśnieniowy poziomy (leżący) |  |
Zbiornik ciśnieniowy pionowy (stojący) |
 |
Zbiornik pneumatyczny |  |
Chłodnica |  |
Nagrzewnica |  |
Filtr – ogólnie |
 |
Smarownica |  |
Osuszacz powietrza |  |
Pompa hydrauliczna | .svg) |
Pompa hydrauliczna o jednym kierunku przepływu, stałej objętości roboczej i o jednym kierunku obrotów |
 |
Silnik hydrauliczny o stałej objętości roboczej |  |
Pompa |  |
Pompa próżniowa lub sprężarka |  |
Butla gazowa |
 |
Dmuchawa/Wentylator |  |
Dmuchawa osiowa/Wentylator osiowy |  |
Dmuchawa promieniowa/Wentylator promieniowy |  |
Odwadniacz |
 |
Wymiennik ciepła – ogólnie |  |
Wymiennik ciepła wężownicowy |  |
Wymiennik ciepła płytowy |  |
Wymiennik ciepła spiralny |
 |
Wymiennik ciepła dwukomorowy |  |
Wymiennik płaszczowo-rurowy |  |
Wymiennik ciepła z U-rurkami |  |
Urządzenie do przesiewania – ogólnie |
 |
Naczynie z elementami – ogólnie[a] |  |
Naczynie z wypełnieniem stałym[a] |  |
Naczynie z półkami[a] |  |
Naczynie z półkami kołpakowymi[a] (np. Kolumna rektyfikacyjna) |
 |
Naczynie z wypełnieniem zawiesinowym[a] |  |
Piec |  |
Suszarka |  |
Suszarka rozpryskowa |
 |
Maszyna krusząca – ogólnie |  |
Kruszarka – ogólnie |  |
Chłodnia kominowa/Wieża chłodnicza |  |
Worek |
 |
Mieszadło – ogólnie |  |
Mieszalnik ciśnieniowy z płaszczem (autoklaw) |  |
Mieszalnik | ||
.svg) |
Cylinder (siłownik) jednostronnego działania pchający[b] | .svg) |
Cylinder (siłownik) dwustronnego działania[b] |  |
Cylinder (siłownik) teleskopowy jednostronnego działania[b] |  |
Cylinder (siłownik) teleskopowy dwustronnego działania[b] |
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Przedstawiona grupa symboli, w zależności od dodatkowego oznaczenia, może oznaczać: (B) urządzenia z elementami wewnętrznymi (K) kolumny z elementami wewnętrznymi (C) reaktory chemiczne z elementami wewnętrznymi.
- ↑ a b c d W zależności od tego czy (nie ukazana na rysunku) strzałka jest zaczerniona czy też nie, wskazuje odpowiednio czy siłownik jest hydrauliczny, czy też pneumatyczny. Strzałki powinny być na szczycie kresek znajdujących się u dołu (schematyczne ukazanie miejsca wlotu czynnika).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ PN-EN ISO 10628 : Schematy technologiczne instalacji przemysłowych. Zasady ogólne Streszczenie. [w:] Katalog Polskich Norm [on-line]. [dostęp 2020-04-29].
- ↑ Specyfikacja inżynierii sterowania procesem -- Przedstawienie wniosków w postaci diagramów P&I do wymiany danych między narzędziami P&ID i PCE-CAE. [w:] PN-EN 62424:2009 – wersja angielska na www PKN [on-line]. pn-en-62424. [dostęp 2014-12-11].
- ↑ P&ID – Piping and Instrumentation Diagram na: www.engineeringtoolbox.com.
- ↑ International Society of Automation – P&ID standard: What, why, how?
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- EN ISO 10628-1:2014 Diagrams for the chemical and petrochemical industry (PN-EN ISO 10628-2:2013-06 Schematy dla przemysłu chemicznego i petrochemicznego – Część 2: Symbole graficzne – wersja angielska)
- EN ISO 14617-1:2005 Graphical symbols for diagrams
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- commons:Category:Chemical engineering symbols – Lista symboli P&ID w formacie SVG
- P&ID SYMBOLS: ISA Symbols and Loop Diagrams. infohost.nmt.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-26)]. – angielskojęzyczny plik PDF, w przejrzysty sposób tłumaczący wykorzystywanie uproszczonej i znormalizowanej symboliki w Schematach OO
- Symbole rysunku technologicznego na: www.ichip.pw.edu.pl