Schronisko „Nad Śnieżnymi Kotłami”

Schronisko „Nad Śnieżnymi Kotłami”

Schronisko na początku XX wieku
Państwo	Polska
Pasmo	Karkonosze
Wysokość	1490 m n.p.m.
Data otwarcia	1837
Data zamknięcia	maj 1961
Położenie na mapie Sudetów Schronisko „Nad Śnieżnymi Kotłami”
50°46′44,4″N 15°33′26,4″E

Schronisko „Nad Śnieżnymi Kotłami” (Schneegrubenbaude) – dawne schronisko turystyczne w Karkonoszach nad Śnieżnymi Kotłami (Schneegruben) na wysokości 1490 metrów n.p.m. Obecnie znajduje się w nim Radiowo-Telewizyjny Ośrodek Nadawczy i stacje bazowe telefonii komórkowej – RTON Jelenia Góra/Śnieżne Kotły firmy EmiTel sp. z o.o. Obiekt administracyjnie położony jest w Piechowicach.

Historia

Prawdopodobnie już na początku XIX wieku przy skałce Czarcia Ambona (Rübezahls Kanzel) handlarze sprzedawali w lecie górskim wędrowcom żywność i napoje. Być może już wtedy stał tam szałas chroniący przed deszczem.

W 1837 hrabia Leopold Christian Gotthard von Schaffgotsch, właściciel tych terenów, wzniósł przy Czarciej Ambonie pierwsze prawdziwe schronisko w Sudetach – był to mały drewniany budynek z dwuspadowym stromym dachem (w tym samym czasie bliźniacza konstrukcja powstała na Wysokim Kamieniu w Górach Izerskich). Były tam tylko 2 miejsca noclegowe oraz jadalnia z dwoma stołami. Pierwszym dzierżawcą był szewc Friedrich Sommer z Cieplic, późniejszy dzierżawca schroniska na Śnieżce. W 1856 obiekt przejął szwagier Sommera Franz Michallik. W 1858 wiejąca w czasie burzy wichura uszkodziła domek i podjęto decyzję o budowie nowego w pobliżu Czarciej Ambony (starego nie rozebrano).

Nowe, parterowe schronisko było kamienne z drewnianym oszalowaniem ścian szczytowych. Oprócz 21 miejsc noclegowych była tam też jadalnia oraz sala do prania bielizny. Budowa kosztowała 1700 talarów i zakończyła się w 1861.

Narciarze przy schronisku w 1938 roku

W 1889 schronisko przejął karczmarz Richard Graulich z Piechowic. Już wkrótce, w 1892, rodzina von Schaffgotsch zdecydowała się wybudować następny, jeszcze większy obiekt obok starego domku z 1837. W latach 1895–1897 (podawane są też daty 1894–1895) powstał potężny hotel górski, jeden z największych w Sudetach, którego wnętrza wykańczał sam Graulich. Nowy budynek wyróżniał się niekonwencjonalną formą, zupełnie niepasującą do rejonu Karkonoszy, a szczególnie wysoką wieżą widokową. Jego architektura była inspirowana bryłą zamku Chojnik. Głównym materiałem konstrukcyjnym były granitowe bloki, układane przez włoskich kamieniarzy, sprawiające dużo problemów z transportem. Sygnalizacja świetlna na wieży pokazywała po zmroku drogę do schroniska oraz informująca o wolnych miejscach. W środku było w sumie 5 sal restauracyjnych i 60 miejsc noclegowych (inne źródła mówią o 44 dwuosobowych pokojach). W 1905 uruchomiono połączenie telefoniczne.

Schronisko wielokrotnie przebudowywano – w 1920, 1928, 1936 i 1942 – m.in. zlikwidowano 4 sale restauracyjne na parterze i utworzono tam pokoje noclegowe. Prace wykonywali architekci i pracownicy budowlani z Zarządu Budowlanego hrabiów von Schaffgotsch z Sobieszowa. W 1916 po rezygnacji Graulicha dzierżawcą był niejaki Teichmann, a od 1929 Alfred Gubisch.

Na początku II wojny światowej przejęło go Luftwaffe na ośrodek wypoczynkowy dla swoich żołnierzy. W 1944 uruchomiono w nim stację radiolokacyjną, której betonowe resztki są widoczne do dnia dzisiejszego.

Po 1945

Przekaźnik telewizyjny „Śnieżne Kotły”

Po 1945 rozpoczął się jego kolejny remont już pod szyldem Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego oraz polską nazwą Wawel. W 1951 schronisko zostało przejęte przez PTTK. W 1960 umieszczono w wieży telewizyjną stację przekaźnikową, co było związane ze zbliżającą się Olimpiadą w Rzymie. Wiązało się to jednak z zamknięciem tego obiektu dla turystów, co nastąpiło w maju 1961. Od tego czasu pełni on wspomnianą funkcję stacji przekaźnikowej dla potrzeb telewizji, choć jeszcze w 1962 w wykazie schronisk karkonoskich wymieniany był jako schronisko, ale tylko z bufetem, bez miejsc noclegowych.

Od połowy lat 60. XX wieku obiekt znikał z map turystycznych, stając się „tajnym” (przekazywał również sygnał do Czechosłowacji i Związku Radzieckiego). W stanie wojennym chroniło go wojsko, a droga ze schroniska „Pod Łabskim Szczytem” została zamknięta.

Po kapitalnym remoncie w latach 70. pracuje w nim 3–5 osobowa załoga.

Współcześnie pojawiają się głosy wzywające do ponownego otwarcia tam schroniska, gdyż w wyniku rozwoju technicznego i znacznej miniaturyzacji urządzeń, nie ma potrzeby zajmowania całego obiektu dla działalności nadawczej. Mimo iż budynek jest niedostępny dla turystów, w skrajnych warunkach pogodowych mogą oni uzyskać w nim pomoc – pracownicy wielokrotnie pomagali ratować ludzkie zdrowie i życie.

Obecnie z budynku dawnego schroniska nadawane są programy radiowe i telewizyjne. Oprócz tego obiekt wykorzystują inni operatorzy, m.in. telefonii komórkowej.

Zobacz też

• Najwyżej położone schroniska w Sudetach Polskich

Bibliografia

• Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 3: Karkonosze. Warszawa; Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, ISBN 83-7005-168-5.
• Jacek Suchodolski: Architektura schronisk górskich w Sudetach. Wrocław: 2005. ISBN 83-7085-846-5. Brak numerów stron w książce.

Linki zewnętrzne

• Dane nadajnika i emisji – TP Emitel. emi.emitel.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-12)].
• Nadajnik w bazie serwisu RadioPolska