Schronisko „Nad Śnieżnymi Kotłami”
 Schronisko na początku XX wieku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Pasmo | |
| Wysokość |
1490[1] m n.p.m. |
| Data otwarcia |
1837 |
| Data zamknięcia |
maj 1961 |
Położenie na mapie Sudetów  | |
 50°46′44,4″N 15°33′26,4″E/50,779000 15,557333
| |
Schronisko „Nad Śnieżnymi Kotłami” (Schneegrubenbaude[2]) – dawne schronisko turystyczne w Karkonoszach nad Śnieżnymi Kotłami (Schneegruben) na wysokości 1490 metrów n.p.m.[1] Obecnie znajduje się w nim Radiowo-Telewizyjny Ośrodek Nadawczy i stacje bazowe telefonii komórkowej – RTON Jelenia Góra/Śnieżne Kotły firmy EmiTel sp. z o.o. Obiekt administracyjnie położony jest w Piechowicach.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Prawdopodobnie już na początku XIX wieku przy skałce Czarcia Ambona (Rübezahls Kanzel) handlarze sprzedawali w lecie górskim wędrowcom żywność i napoje. Być może już wtedy stał tam szałas chroniący przed deszczem.
W 1837 hrabia Leopold Christian Gotthard von Schaffgotsch, właściciel tych terenów, wzniósł przy Czarciej Ambonie pierwsze prawdziwe schronisko w Sudetach – był to mały drewniany budynek z dwuspadowym stromym dachem[1] (w tym samym czasie bliźniacza konstrukcja powstała na Wysokim Kamieniu w Górach Izerskich). Były tam tylko 2 miejsca noclegowe oraz jadalnia z dwoma stołami[1]. Pierwszym dzierżawcą był szewc Friedrich Sommer z Cieplic, późniejszy dzierżawca schroniska na Śnieżce. W 1856 obiekt przejął szwagier Sommera Franz Michallik. W 1858 wiejąca w czasie burzy wichura uszkodziła domek i podjęto decyzję o budowie nowego w pobliżu Czarciej Ambony[1] (starego nie rozebrano).
Nowe, parterowe schronisko było kamienne z drewnianym oszalowaniem ścian szczytowych. Oprócz 21 miejsc noclegowych była tam też jadalnia oraz sala do prania bielizny[1]. Budowa kosztowała 1700 talarów i zakończyła się w 1861.
W 1889 schronisko przejął karczmarz Richard Graulich z Piechowic. Już wkrótce, w 1892, rodzina von Schaffgotsch zdecydowała się wybudować następny, jeszcze większy obiekt obok starego domku z 1837. W latach 1895–1897 (podawane są też daty 1894–1895[3]) powstał potężny hotel górski, jeden z największych w Sudetach, którego wnętrza wykańczał sam Graulich[1]. Nowy budynek wyróżniał się niekonwencjonalną formą, zupełnie niepasującą do rejonu Karkonoszy, a szczególnie wysoką wieżą widokową. Jego architektura była inspirowana bryłą zamku Chojnik. Głównym materiałem konstrukcyjnym były granitowe bloki, układane przez włoskich kamieniarzy, sprawiające dużo problemów z transportem. Sygnalizacja świetlna na wieży pokazywała po zmroku drogę do schroniska oraz informująca o wolnych miejscach. W środku było w sumie 5 sal restauracyjnych i 60 miejsc noclegowych (inne źródła[jakie?] mówią o 44 dwuosobowych pokojach[4]). W 1905 uruchomiono połączenie telefoniczne.
Schronisko wielokrotnie przebudowywano – w 1920, 1928, 1936 i 1942 – m.in. zlikwidowano 4 sale restauracyjne na parterze i utworzono tam pokoje noclegowe. Prace wykonywali architekci i pracownicy budowlani z Zarządu Budowlanego hrabiów von Schaffgotsch z Sobieszowa. W 1916 po rezygnacji Graulicha dzierżawcą był niejaki Teichmann, a od 1929 Alfred Gubisch.
Na początku II wojny światowej przejęło go Luftwaffe na ośrodek wypoczynkowy dla swoich żołnierzy. W 1944 uruchomiono w nim stację radiolokacyjną, której betonowe resztki są widoczne do dnia dzisiejszego.
Po 1945[edytuj | edytuj kod]
Po 1945 rozpoczął się jego kolejny remont już pod szyldem Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego oraz polską nazwą Wawel[1]. W 1951 schronisko zostało przejęte przez PTTK[1]. W 1960 umieszczono w wieży telewizyjną stację przekaźnikową, co było związane ze zbliżającą się Olimpiadą w Rzymie[5]. Wiązało się to jednak z zamknięciem tego obiektu dla turystów, co nastąpiło w maju 1961[1]. Od tego czasu pełni on wspomnianą funkcję stacji przekaźnikowej dla potrzeb telewizji, choć jeszcze w 1962 w wykazie schronisk karkonoskich wymieniany był jako schronisko, ale tylko z bufetem, bez miejsc noclegowych.
Od połowy lat 60. XX wieku obiekt znikał z map turystycznych, stając się „tajnym” (przekazywał również sygnał do Czechosłowacji i Związku Radzieckiego). W stanie wojennym chroniło go wojsko, a droga ze schroniska „Pod Łabskim Szczytem” została zamknięta.
Po kapitalnym remoncie w latach 70. pracuje w nim 3–5 osobowa załoga.
Współcześnie pojawiają się głosy wzywające do ponownego otwarcia tam schroniska, gdyż w wyniku rozwoju technicznego i znacznej miniaturyzacji urządzeń, nie ma potrzeby zajmowania całego obiektu dla działalności nadawczej. Mimo iż budynek jest niedostępny dla turystów, w skrajnych warunkach pogodowych mogą oni uzyskać w nim pomoc – pracownicy wielokrotnie pomagali ratować ludzkie zdrowie i życie.
Obecnie z budynku dawnego schroniska nadawane są programy radiowe i telewizyjne[6]. Oprócz tego obiekt wykorzystują inni operatorzy, m.in. telefonii komórkowej.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 3: Karkonosze. Warszawa; Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, s. 181. ISBN 83-7005-168-5.
- ↑ na pocztówkach spotyka się też formę Grubenhaus
- ↑ Romuald M. Łuczyński "Schronisko nad Śnieżnymi Kotłami", Sudety nr 4/2012
- ↑ Centrum nadawcze RTV Śnieżne Kotły – historia
- ↑ Bez uruchomienia tej stacji nie byłoby możliwości oglądania Igrzysk Olimpijskich w Polsce. Dzięki urządzeniom zamontowanym na wieży możliwy był odbiór sygnału z Drezna, dokąd docierał sygnał z Rzymu.
- ↑ Jelenia Góra / Śnieżne Kotły. emi.emitel.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-12)]., emisje według danych firmy EmiTel Sp. z o.o., [dostęp 27.04.2008]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 3: Karkonosze. Warszawa; Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, ISBN 83-7005-168-5.
- Jacek Suchodolski: Architektura schronisk górskich w Sudetach. Wrocław: 2005. ISBN 83-7085-846-5..
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Dane nadajnika i emisji – TP Emitel. emi.emitel.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-12)].
- Nadajnik w bazie serwisu RadioPolska
