Szonów (Czechy)

Szonów
Šenov
	; Kościół Opatrzności Bożej w Szonowie
Herb	Flaga
Państwo	Czechy
Kraj	morawsko-śląski
Powiat	Ostrawa-miasto
Prawa miejskie	1998
Burmistrz	Jan Blažek
Powierzchnia	16,63 km²
Wysokość	255 m n.p.m.
Populacja (2010); • liczba ludności; • gęstość	; 5919; 336 os./km²
Kod pocztowy	739 34
	Położenie na mapie kraju morawsko-śląskiego Szonów
	Położenie na mapie Czech Szonów
	49°47′03″N 18°22′47″E/49,784167 18,379722
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Szonów^[1] (cz. Šenov, dawniej również Šonov, niem. Schönhof) – miasto w powiecie Ostrawa-miasto, w kraju morawsko-śląskim, w Czechach. Według danych z 30 czerwca 2010 powierzchnia miasta wynosiła 1663 ha, a liczba jego mieszkańców 5919 osób.

Miasto Szonów położone jest nad rzeką Łucyną, ok. 9 km na południowy wschód od centrum Ostrawy i 6 km na wschód od Ostrawicy, w granicach historycznego Śląska Cieszyńskiego. Na zachodzie sąsiaduje z Ostrawą (z Bartowicami), na południu z Racimowem (z Datyniami Górnymi) i Więcłowicami, na północy i wschodzie z należącymi do powiatu Karwina Pietwałdem i Hawierzowem.

Prawa miejskie posiada od 1998 roku^[2]. Do 31 grudnia 2006 roku miasto wchodziło w skład powiatu Frydek-Mistek, 1 stycznia 2007 zostało objęte rozszerzonym powiatem Ostrawa-miasto.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

W latach 1869–2001^[3]:

Rok	1869	1880	1890	1900	1910	1921	1930	1950	1961	1970	1980	1991	2001
Liczba ludności	1915	2178	2407	2970	3441	3489	4264	4908	4772	5083	5465	5330	5406

W 2001 roku największą narodową mniejszość stanowili Słowacy (2,5%), następnie Morawianie (2%), Ślązacy i Polacy (po 0,6%). Osoby wierzące stanowiły 43,6%, z czego katolicy 81%^[4].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana została w łacińskim dokumencie Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego), spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna ok. 1305 w szeregu wsi zobowiązanych do płacenia dziesięciny biskupstwu we Wrocławiu, w postaci item in Sonow^[5]^[6]^[7]. Zapis ten (brak określenia liczby łanów, z których będzie płacony podatek) wskazuje, że wieś była w początkowej fazie powstawania (na tzw. surowym korzeniu), co wiąże się z przeprowadzaną pod koniec XIII wieku na terytorium późniejszego Górnego Śląska wielką akcją osadniczą (tzw. łanowo-czynszową). Wieś politycznie znajdowała się wówczas w granicach utworzonego w 1290 piastowskiego (polskiego) księstwa cieszyńskiego, będącego od 1327 lennem Królestwa Czech, a od 1526 roku w wyniku objęcia tronu czeskiego przez Habsburgów wraz z regionem aż do 1918 roku w monarchii Habsburgów (potocznie Austrii).

W latach 1576–1867 miejscowość była w posiadaniu rodziny Skrbeńskich z Hrziszcza.

W sprawozdaniu z poboru świętopietrza sporządzonym przez archidiakona opolskiego Mikołaja Wolffa w 1447 jako jedną z 51 w archiprezbiteracie cieszyńskim wymieniono parafię w miejscowości Schonwald^[8]. Jeśli tę miejscowość zidentyfikować z Szonowem to parafia ta powstała jeszcze w XIV lub w pierwszej połowie XV wieku, a na podstawie wysokości opłaty w owym sprawozdaniu liczbę ówczesnych parafian (we wszystkich podległych wioskach) oszacować można na 105^[9]. Jeśli Schonwald to nie Szonów to miejscowa parafia pw św. Mikołaja Biskupa i Wyznawcy^[10] założona została później, w drugiej połowie XV lub w XVI wieku^[10]. Według dokumentów wizytacyjnych biskupstwa wrocławskiego z 1679 roku miejscowi parafianie posługiwali się językiem morawskim (concio Moravica) natomiast w 1847 nabożeństwa i śpiewy oraz nauczanie religii prowadzono w języku polskim^[11].

W 1869 wieś liczyła 1915 mieszkańców^[12],

Według austriackiego spisu ludności z 1910 roku wieś Szonów miała 3441 mieszkańców, z czego 3412 było zameldowanych na stałe, 2820 (82,6%) było czesko-, 528 (15,5%) polsko-, 58 (1,7%) niemieckojęzycznymi, a 6 osób posługiwało się innym językiem, 2883 (83,8%) było katolikami, 539 (15,7%) ewangelikami, 18 (0,5%) wyznawcami judaizmu a 1 osoba była innej religii lub wyznania^[13].

Po podziale Śląska Cieszyńskiego po I wojnie światowej miejscowość znalazła się w granicach Czechosłowacji. Podczas II wojny światowej Szonów został wchłonięty do III Rzeszy, a 3 maja 1945 zdobyty przez wojska Armii Czerwonej.

Pod koniec lat 40. XX wieku na wschodnim skraju Szonowa zaczęto budować nowe socrealistyczne osiedle robotnicze. 18 grudnia 1955 z miejscowości wydzielono 61 hektarów na poczet nowo powstałego miasta Hawierzowa. Sam Szonów prawa miejskie otrzymał w 1998 roku.

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Katolicki kościół pod wezwaniem Opatrzności Bożej z 1764
Ewangelicki cmentarz i kaplica z 1896
Kościół czeskobraterski z 1937
Posągi św. Antoniego z Padwy i Jana Nepomucena z XVIII wieku
Obszar byłego zamku – park i budowla ze sgraffito Viléma Wünschego w stylu socrealistycznym

Urodzeni w Szonowie[edytuj | edytuj kod]

Wacław Olszak (1868-1939) – polski lekarz, działacz narodowy i społeczny na Śląsku Cieszyńskim;
Vilém Wünsche (1900-1984) – czeski malarz, grafik i ilustrator^[14]