Serbowie z Bośni i Hercegowiny

Serbowie – jeden z trzech konstytutywnych narodów Bośni i Hercegowiny. Większość bośniackich Serbów zamieszkuje jedną z dwóch części składowych państwa Bośni i Hercegowiny – Republikę Serbską, reszta zamieszkuje południową część Bosanskiej krajiny. Posługują się oni językiem serbskim o wymowie ijekawskiej i w większości są prawosławni, a niewielka część z nich to ateiści, mahometanie lub katolicy.

Największa liczba Serbów mieszka w Republice Serbskiej, jednej z dwóch części składowych kraju. Oprócz Republiki Serbskiej, gdzie Serbowie stanowią około 81,51%^[1] populacji, w bardzo niewielkiej liczbie mieszkają oni w drugiej części kraju, Federacji Bośni i Hercegowiny, głównie w kantonie uńsko-sański i kantonie 10, gdzie stanowią około 2,55%^[1] całkowitej populacji. W drugiej jednostce terytorialnej, Federacji Bośni i Hercegowiny, Serbowie stanowią większość w okręgach Drvar, Glamoč, Bosanski Grahovo i Bosanski Petrovac.

Historia

Tę sekcję należy dopracować:

od 2020-12 → zweryfikować treść i dodać przypisy,
od 2024-10 → poszerzyć o istotne informacje.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Serbowie zasiedlili tereny Bośni i Hercegowiny w pierwszej połowie VII wieku^[2]. Podczas panowania Turków na Bałkanach przejście na wiarę muzułmańską było korzystne dla bośniackich Serbów^[3], ze względu na nierówne traktowanie nie-muzułmanów w Imperium Osmańskim. Musieli oni płacić dodatkowe podatki i nie mogli posiadać ziemi ani nieruchomości, jak i zajmować stanowisk w osmańskich urzędach^[4]. W 1878 roku Bośnia i Hercegowina stała się protektoratem Austro-Węgier^[5]. W 1914 roku Serb z Bośni Gavrilo Princip dokonał w Sarajewie zamachu (zamach w Sarajewie) na następcę tronu Franciszka Ferdynanda, co stało się pretekstem do podjęcia działań zbrojnych – I wojny światowej, w wyniku której Bośnia i Hercegowina została częścią Królestwa Jugosławii. W czasie II wojny światowej Serbowie przeszli pod rządy faszystowskich ustaszy z Niepodległego Państwa Chorwackiego. Serbowie wraz z Żydami i Romami stali się ofiarami ludobójstwa – setki tysięcy Serbów bośniackich zostało zamordowanych. W 1992 roku bośniaccy Muzułmanie proklamowali niepodległość, której nie uznał rząd SFRJ. Wywołało to wojnę domową, w wyniku której zginęło 100-200 tysięcy ludzi (z czego 1/4 stanowili Serbowie),. Spośród 3,5 mln ludzi, którzy opuścili Bośnię, ok. 500-600 tysięcy stanowili Serbowie.

Populacja

Dane dotyczące składu etnicznego Bośni i Hercegowiny były jedynie szacowane, dokładne dane miały zostać przedstawione przed 2011 rokiem. Z szacunków wynikało, że Bośnię i Hercegowinę zamieszkiwało 1 100 000 Serbów (ok. 33% populacji Bośni i Hercegowiny). Serbowie są w większości wyznawcami Serbskiego Kościoła Prawosławnego, niektórzy są bezwyznaniowi. Za swój język uznają zazwyczaj standardowy serbski w wariancie ijekawskim. Łączną liczbę bośniackich Serbów szacuje się na około 2 mln.

Kultura

Bośnia i Hercegowina jest bogata w serbską architekturę, zwłaszcza jeśli chodzi o liczne serbskie kościoły i klasztory, a także stećakowe nagrobki. Nowoczesny serbsko-bizantyjski styl architektoniczny, który rozpoczął się w drugiej połowie XIX wieku, jest obecny nie tylko w architekturze sakralnej, ale także w architekturze miejskiej. Cerkwie i klasztory ozdobione są freskami i ikonostasami. Muzeum Starej Cerkwi Prawosławnej w Sarajewie jest jednym z pięciu na świecie ze względu na bogaty skarbiec ikon i innych przedmiotów z różnych wieków^[6].

Przypisy

↑ ^a ^b Попис становништва, домаћинстава и станова у Босни и Херцеговини. [dostęp 2016-7-15].
↑ John V.A.J.V.A. Fine John V.A.J.V.A., The early medieval Balkans: a critical survey from the sixth to the late twelfth century, wyd. 11. print, Ann Arbor: Univ. of Michigan Press, 2000, s. 38, ISBN 978-0-472-08149-3 [dostęp 2024-10-18] .
↑ SoerenS. Keil SoerenS., Multinational Federalism in Bosnia and Herzegovina, Routledge, 2016, s. 56, ISBN 978-1-317-09343-5, ISBN 1-317-09343-7 (ang.).
↑ FrancineF. Friedman FrancineF., Bosnia and Herzegovina: A Polity on the Brink, Routledge, 15 października 2013, s. 8, ISBN 1-134-52754-3, ISBN 978-1-134-52754-0 (ang.).
↑ AlexanderA. Mikaberidze AlexanderA., Conflict and conquest in the Islamic world: a historical encyclopedia, Santa Barbara (Calif.): ABC-CLIO, 2011, s. 366, ISBN 978-1-59884-336-1 [dostęp 2024-10-18] .
↑ SNAP 8 reactor development. Progress report, October--December 1961 [online] .

Linki zewnętrzne

Southeastern Europe in the Middle Ages, 500-1250. [dostęp 2018-02-22].
Kosovo and Bosnia During World War II. [dostęp 2018-02-22].

[popis2013-1] Попис становништва, домаћинстава и станова у Босни и Херцеговини. [dostęp 2016-7-15].

[2] John V.A.J.V.A. Fine John V.A.J.V.A., The early medieval Balkans: a critical survey from the sixth to the late twelfth century, wyd. 11. print, Ann Arbor: Univ. of Michigan Press, 2000, s. 38, ISBN 978-0-472-08149-3 [dostęp 2024-10-18] .

[3] SoerenS. Keil SoerenS., Multinational Federalism in Bosnia and Herzegovina, Routledge, 2016, s. 56, ISBN 978-1-317-09343-5, ISBN 1-317-09343-7 (ang.).

[4] FrancineF. Friedman FrancineF., Bosnia and Herzegovina: A Polity on the Brink, Routledge, 15 października 2013, s. 8, ISBN 1-134-52754-3, ISBN 978-1-134-52754-0 (ang.).

[5] AlexanderA. Mikaberidze AlexanderA., Conflict and conquest in the Islamic world: a historical encyclopedia, Santa Barbara (Calif.): ABC-CLIO, 2011, s. 366, ISBN 978-1-59884-336-1 [dostęp 2024-10-18] .

[6] SNAP 8 reactor development. Progress report, October--December 1961 [online] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]