Seter szkocki
 Seter szkocki | |
| Inne nazwy |
Gordon Setter, Setter King Size |
|---|---|
| Kraj patronacki | |
| Kraj pochodzenia | |
| Wymiary | |
| Wysokość | |
| Masa | |
| Klasyfikacja | |
| FCI |
Grupa VII, Sekcja 2, |
| AKC |
Sporting Group |
| ANKC |
Grupa 3 (Gundogs) |
| CKC |
Grupa 1 – Sporting Dogs |
| KC(UK) |
Gundogs |
| NZKC |
Gundogs |
| UKC |
Gun Dog Breeds |
| Wzorce rasy | |
Seter szkocki, gordon – jedna z ras psów należąca do grupy wyżłów w sekcji wyżłów brytyjskich i irlandzkich w typie seterów. Podlega próbom pracy[1]. Typ wyżłowaty[4].
Rys historyczny[edytuj | edytuj kod]
Czarno-rude setery występowały w Szkocji już w XVII wieku. Nieznany autor opisuje też setery maści czarno-rudej pod koniec XVIII wieku jako niezbyt szybkie, lecz za to bardzo wytrzymałe, o doskonałym węchu. Gdy robiły stójkę, myśliwy mógł być pewien, że przed nim znajduje się zwierzyna. Dalsze wzmianki wspominają, iż lord von Bute hodował w Szkocji setery maści czarnej, przy czym nie jest jasne czy były one jednolicie czarne, czy też czarne podpalane.
Rasa zawdzięcza swe powstanie lordowi Alexandrowi Gordonowi, który w 1820 roku zapoczątkował własną hodowlę seterów. Gordon, chcąc uzyskać trójkolorowe psy, skrzyżował setera z czarną suką rasy owczarek (prawdopodobnie szkocki collie), jednak bez rezultatu. Nie wiadomo jednak, czy te psy były użyte do dalszej hodowli.
Właściwa hodowla i utrwalenie rasy zaczęło się dopiero po śmierci Gordona w roku 1837, a setery maści czarnej z rudym podpalaniem pojawiły się licznie dopiero w latach 60., zaś na wystawach osobna klasa gordon setera została stworzona w 1861.
Do powstania gordonów przyczyniły się prawdopodobne krzyżówki z bloodhoundami, po których odziedziczyły one wyraźne fafle.
Wygląd ogólny[edytuj | edytuj kod]
Opracowany przez Międzynarodową Federację Kynologiczna w 2009 roku wzorzec tej rasy setera przedstawia budowę i wygląd w następujący sposób[2]:
Głowa[edytuj | edytuj kod]
- Raczej głęboka niż szeroka
- Odległość od guza potylicznego do stopu jest nieco większa niż od stopu do nozdrzy.
- W okolicach oczu głowa powinna sprawiać wrażenie suchej.
- Kufa dość długa, czarny i szeroki nos, przylegające wargi, wiszące i cienkie uszy oraz ciemno piwne oczy.
Mózgoczaszka:
- Czaszka lekko zaokrąglona i pojemna, najszersza między uszami, nieco dłuższa niż kufa.
- Guz potyliczny bardzo wyraźny i zaznaczony.
- Stop wyraźny.
Trzewioczaszka:
- Nos duży, szeroki, czarny, o szeroko rozwartych nozdrzach.
- Kufa długa, o prawie równoległych liniach, nie może być szpiczasta czy wąska, a jej głębokość powinna być minimalnie mniejsza niż długość.
- Wargi wyraźnie zarysowane, ale niezbyt obwisłe.
- Szczęki mocne, z kompletem zębów i prawidłowym zgryzem nożycowym.
- Policzki nie mogą być wydatne, aby głowa sprawiała wrażenie suchej.
- Oczy ciemnobrązowe i lśniące, o żywym i inteligentnym wyrazie, osadzone odpowiednio głęboko po łukami brwiowymi, nie mogą być zapadnięte lub zbyt wypukłe.
- Uszy delikatne nisko osadzone o średniej wielkości i przylegające do głowy.
Szyja[edytuj | edytuj kod]
- Długa i sucha, z łukowato wygiętą górną linią, bez obwisłego podgardla.
Tułów[edytuj | edytuj kod]
- Tułów umiarkowanej długości z głęboką klatką piersiową lecz nie nazbyt szeroką.
- Żebra dobrze wysklepione i sięgające daleko ku tyłowi.
Kończyny[edytuj | edytuj kod]
Kończyny przednie: mocne, o płaskich i prostych kościach
- Łopatki: długie i ukośnie ustawione daleko ku tyłowi, płaskie i dobrze związane w kłębie. Niepożądane zbyt ciężkie.
- Łokcie: nisko osadzone pod tułowiem.
- Śródręcza: ustawione pionowo do podłoża.
- Łapy: owalne, z dobrze wysklepionymi, zwartymi palcami. Pomiędzy palcami obficie owłosione. Opuszki dobrze rozwinięte, mocne.
Kończyny tylne:
- Od biodra do stawu skokowego długie, szerokie i umięśnione.
- Od stawu skokowego do stopy proste, krótkie i mocne.
- Miednica prawie pozioma.,
- Stawy kolanowe dobrze kątowane.
- Łapy: owalne, z dobrze wysklepionymi, zwartymi palcami. Pomiędzy palcami obficie owłosione. Opuszki dobrze rozwinięte, mocne.
Szata i umaszczenie[edytuj | edytuj kod]
Włos: Na głowie, przedniej stronie kończyn i na końcach uszu powinien być krótki i delikatny. W pozostałych partiach średniej długości, przylegający, nie kędzierzawy ani falisty. Występują frędzle:
- w górnej części uszu długie i jedwabiste,
- na tylnej części kończyn długie, delikatne i proste,
Umaszczenie:
- Sierść smoliście czarna i lśniąca, bez śladu rdzawego nalotu.
- Podpalanie w kolorze dojrzałego kasztana.
- Dopuszczalne czarne znaczenia pod żuchwą i wzdłuż palców.
- Niegdyś gordon miał białe znaczenia[3].
- Obecnie na piersi dopuszczalne jest tylko małe znaczenie w kolorze białym.
- Inne kolory są niedopuszczalne.
Podpalania:
- nad oczami w formie punktowych znaczeń (max. 3/4 cala średnicy),
- na bokach kufy tworzy obwódkę otaczającą kufę, jednak nie wyżej niż do nasady nosa,
- na podgardlu,
- na piersi dwie duże wyraźnie odcinające się plamy,
- na wewnętrznej stronie ud na przedniej części kolan i zachodzi na zewnętrzną powierzchnię tylnych kończyn od stawu skokowego do palców,
- na przednich kończynach od łokci z tyłu do nadgarstków lub nieco wyżej z przodu,
- wokół odbytu,
Ogon[edytuj | edytuj kod]
- Jest stosunkowo krótki, lekko szablasty, noszony poniżej linii grzbietu lub równo z nim, nie sięgający poniżej stawu skokowego.
- Gruby u nasady, zwężający się ku końcowi.
- Posiadają tzw. pióro, czyli wydłużoną sierść na ogonie, dłuższą u nasady i skracającą się ku końcowi.
Wady[edytuj | edytuj kod]
Wszelkie odstępstwa od wzorca rasy są traktowane jako wady, a ich ocena zależy od stopnia, wpływu na zdrowie czy zdolność do pracy. Niektóre wady są traktowane jako dyskwalifikujące w przypadku gdy seter jest agresywny lub znacznie lękliwy. Dodatkowo samce muszą mieć w pełni wykształcone oba jądra, całkowicie w worku mosznowym.
Charakter i temperament[edytuj | edytuj kod]
Są to psy inteligentne, wytrwałe o dość silnym uporze w pracy, uważne i cierpliwe. Dla członków rodziny są przyjazne i wrażliwe, łagodne dla dzieci. W stosunku do obcych są przyjazne i towarzyskie, jednak na początku nieufne, zwykle zachowują duży dystans. Są to psy, które bardzo mało szczekają[5]. Szkolenie ich wymaga doświadczenia i odpowiedniego prowadzenia, innego niż wyżły kontynentalne. Jest ono nietrudne, ponieważ uczą się chętnie. Istotna jest także dla tej rasy wczesna i poprawna socjalizacja. Bardzo mocno przywiązują się do swojego właściciela.
Użytkowość[edytuj | edytuj kod]
Pies myśliwski. Jak wszystkie wyżły brytyjskie, był i jest używany jako pies wystawiający (legawiec) w polowaniach na ptactwo, najczęściej przepiórki, kuropatwy i bażanty. Sprawdzał się w polowaniach przy pieszym myśliwym ze względu na większą masę i przez to wolniejsze chody przy okładaniu pola. Obecnie jest także często wykorzystywany jako pies rodzinny oraz do towarzystwa.
Zdrowie i pielęgnacja[edytuj | edytuj kod]
Łatwy do utrzymania, potrzebuje czesania przynajmniej raz dziennie, kąpanie w razie konieczności. Wymagają regularnej, dziennej dawki ruchu na świeżym powietrzu. Psy tej rasy przejawiają średnie ryzyko do wystąpienia skrętu żołądka.
Popularność[edytuj | edytuj kod]
Rasa ta w Polsce jest mało popularna. Popularniejsze od gordonów są setery irlandzkie.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Alain Fournier: Ilustrowana encyklopedia psów rasowych. s. 310.
- ↑ a b c d e Seter szkocki (Gordon). Związek Kynologiczny w Polsce, 2009-07-28. [dostęp 2015-10-19]. (pol.).
- ↑ a b Krämer 1998 ↓, s. 252.
- ↑ Fallapi 2001 ↓, s. 154.
- ↑ Seter szkocki gordon (Gordon setter) - Rasy psów - Psy.pl [online], Wszystko, co warto wiedzieć o psach [dostęp 2019-04-23] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Rino Falappi: Czworonożni przyjaciele: rasy, pielęgnacja i hodowla psów. Warszawa: Dom Wydawniczy "Bellona", 2001. ISBN 83-11-09354-7.
- Alain Fournier: Ilustrowana encyklopedia psów rasowych. Warszawa: Carta Blanca. Grupa Wydawnicza PWN, 2012. ISBN 978-83-7705-179-5.
- Eva Maria Krämer: Rasy psów. Warszawa: Oficyna Wydawnicza MULTICO, 1998. ISBN 83-7073-122-8.
- Sylvia Ackerley, Maureen Justice, Sue Woodland: Gordon Setter Handbook. The British Gordon Setter Club, 2000.