Sewanawank
nr rej. 5.4/18 | |
Kościół Świętych Apostołów (z lewej) i kościół Matki Bożej (z prawej) | |
Państwo | |
---|---|
Miejscowość | |
Kościół | |
Fundator |
księżniczka Mariam |
Styl |
ormiański |
Materiał budowlany | |
Data budowy |
874 r. |
Położenie na mapie prowincji Gegharkunik | |
Położenie na mapie Armenii | |
40°33′50″N 45°00′39″E/40,563917 45,010808 |
Klasztor Sewan (orm. Սևանավանք, Sewanawank) – zabytkowy ormiański klasztor z IX wieku znajdujący się na półwyspie Sewan, kilka kilometrów na północny wschód od miasta Sewan w prowincji Gegharkunik w Armenii.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Według odnalezionych tutaj inskrypcji klasztor został zbudowany w roku 874 przez ormiańską księżniczkę Mariam, córkę Aszota I – pierwszego króla Armenii z dynastii Bagratydów. Sewanawank jest jednym z 30 zespołów kościołów, które księżniczka Mariam obiecała zbudować ku pamięci męża[1] – księcia Wasaka z Sjuniku. Zabudowania wzniesiono z ciemnego tufu wulkanicznego, przez co obiekt zwano Czarnym Klasztorem. Przez lata etymologowie właśnie od niego wywodzili nazwę jeziora Sewan, jednak w końcu okazało się, że używano jej już przed powstaniem klasztoru. Przez pewien czas obiekt pełnił funkcję miejsca zesłania źle sprawujących się mnichów z Eczmiadzyna. Jeszcze w XIX wieku klasztor stanowił prężny ośrodek życia monastycznego – tak jak w dawnych dziejach, kopiowano w nim ręcznie manuskrypty[2]. Ze względu na swoje położenie stał się dobrym schronieniem dla trzeciego króla z dynastii Bagratydów – Aszota II Żelaznego. W okolicach klasztoru rozegrała się także bitwa pomiędzy ormiańskimi siłami dowodzonymi przez Geworka Marzpetuniego a arabskimi wojskami dowodzonymi przez niejakiego Baszira. W bitwie wzięli udział nie tylko żołnierze, ale także mnisi z klasztoru Sewan[1].
W 1930 klasztor został zamknięty. Choć przeszedł renowację w latach 50. XX wieku, to nie odzyskał pełnego blasku, a większość zabudowań jest w ruinie[2]. Klasztor powstał na wyspie, jednak znalazł się na półwyspie, gdy Józef Stalin polecił spuścić sporo wody z jeziora, wskutek czego jej poziom obniżył się o ponad 30 m[3]. Po odzyskaniu przez Armenię niepodległości klasztor ponownie zaczął pełnić funkcje religijne i dziś jest jednym z nielicznych czynnych starych klasztorów ormiańskich[1].
Opis
[edytuj | edytuj kod]W klasztorze znajdują się dwa czynne kościoły: Świętych Apostołów (Surp Arakeloc) i Matki Bożej (Surp Astwacacin). Oba zbudowane są na planie krzyża greckiego i zwieńczone ośmiobocznymi bębnami[4].
Chociaż klasztor położony jest bardzo blisko ośrodków wypoczynkowych, zabronione jest wchodzenie do kościołów w stroju kąpielowym i krótkich spódniczkach – nogi i ramiona muszą być odpowiednio zakryte[1].
W kościele Matki Bożej (Surp Astwacacin) przechowywane były najcenniejsze dary, jakie otrzymywał klasztor, m.in. 200 manuskryptów, 400 książek, biżuteria, krzyże i wiele innych[1]. Przed wejściem do kościoła znajdują się ruiny przedsionka (gawitu)[2]. Niegdyś wsparty był on na sześciu drewnianych kolumnach z pięknie rzeźbionymi kapitelami (ich pozostałości znajdują się w Muzeum Historii Armenii w Erywaniu i w Ermitażu w Petersburgu)[4].
W kościele Świętych Apostołów (Surp Arakeloc) znajdują się inskrypcje z IX wieku. Drewniane drzwi pochodzą zaś z XV wieku[1]. Tuż ponad tą świątynią, w najwyższym punkcie, znajdują się ruiny kościoła Zmartwychwstania (Surp Harutiun). Był to najstarszy i największy obiekt sakralny w kompleksie klasztornym. Według legendy kościół założył sam Grzegorz Oświeciciel w roku 305. Miał rzadko spotykaną formę trójnawowej bazyliki przykrytej kopułą. Była to jedna z kilku w kraju potężnych kopuł z wczesnego średniowiecza[2]. Kościół prawdopodobnie został zniszczony przez trzęsienie ziemi z roku 995[1].
Na dziedzińcu znajdują się liczne chaczkary, w tym unikatowe zielone, wykonane z miejscowego kamienia[4].
-
Oba kościoły widoczne ze strony jeziora
-
Kościół Świętych Apostołów (Surp Arakeloc) i chaczkary
-
Kościół Świętych Apostołów (Surp Arakeloc)
-
Kościół Matki Bożej (Surp Astwacacin)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g Sevanavank. www.traveltoarmenia.am. [dostęp 2015-03-27]. (ang.).
- ↑ a b c d Północna Armenia i jezioro Sewan. W: Sławomir Adamczak: Gruzja, Armenia i Azerbejdżan. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2013, s. 348, seria: Praktyczny przewodnik. ISBN 978-83-7642-141-4.
- ↑ Regiony Armenii środkowej. W: Gruzja, Armenia i Azerbejdżan – Magiczne Zakaukazie. Wyd. IV. Gliwice: Wydawnictwo Helion, 2012, s. 295-296, seria: Przewodniki Bezdroży. ISBN 978-83-246-7447-3.
- ↑ a b c Prowincja Gegharkunik. W: Leszek Waksmundzki: Armenia – przewodnik. Wyd. 2. Pruszków: Rewasz, 2013, s. 143. ISBN 978-83-62460-35-9.