Siatkoblaszek maczugowaty
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
siatkoblaszek maczugowaty |
| Nazwa systematyczna | |
| Gomphus clavatus (Pers.) Gray Nat. Arr. Brit. Pl. 1: 638 (Londyn, 1821) | |
_(viljakehad),_Eestis.JPG)
Siatkoblaszek maczugowaty (Gomphus clavatus (Pers.) Gray) – gatunek grzybów należący do rodziny siatkoblaszkowatych (Gomphaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Gomphus, Gomphaceae, Gomphales, Phallomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1796 r. Christian Hendrik Persoon nadając mu nazwę Merulius clavatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1821 r. Samuel Frederick Gray, przenosząc go do rodzaju Gomphus[1].
|
|
Nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 2003 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako siatkolist maczugowaty, lejek, lejek klinowy, zajęcze uszy, lejkowiec buławiasty[4].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
4–10 cm wysoki i do 6 cm szeroki. Kształt zmienny, zwykle maczugowaty z płasko uciętym szczytem, który z wiekiem jest nieco wklęśnięty. Powierzchnia gładka, lekko falisto zmarszczona. Barwa za młodu liliowa, z wiekiem ochrowo-brązowa[5].
W formie grubych, nieregularnie rozwidlonych listewek lub fałd połączonych w siateczkę zbiegającą na trzon[5].
Niewyraźny[5].
W stanie wilgotnym ochrowożółtawy i wodnisto żyłkowany (marmurkowaty), w stanie suchym jednolicie białawy, miękki. Zapach słaby, smak łagodny lub nieco gorzkawy[5].
Ciemnożółty. Zarodniki elipsoidalne, brodawkowane, z kroplami, o średnicy 9–12 × 4–5,5 μm[5].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Notowany jest w Ameryce Północnej, Europie i Japonii[6]. W Polsce jest rzadki. W piśmiennictwie naukowym do 2020 r. podano 49 jego stanowisk[7]. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów[8]. Ma status E – gatunek wymierający[9]. W latach 1995–2004 objęty ochroną częściową, w latach 2004–2014 ochroną ścisłą, a od 2014 roku – ponownie ochroną częściową[7]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Belgii, Niemczech, Danii, Estonii, Anglii, Litwie, Norwegii, Szwecji, Finlandii, Słowacji[4].
Naziemny grzyb mykoryzowy, tworzący symbiozę najczęściej ze świerkiem. Występuje lasach świerkowych i jodłowych, rzadziej w lasach bukowych i mieszanych z domieszką świerka, zwłaszcza na glebach wapiennych pod świerkami, jodłą pospolitą i bukiem zwyczajnym[7].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Grzyb jadalny: Smaczny i wydajny grzyb spożywczy o smaku podobnym do smaku pieprznika jadalnego[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12].
- ↑ Francisci Xaverii Wulfen, Plantæ rariores carinthiacæ, Clavaria elveloides, [w:] Nikolaus Joseph Jacquin, Miscellanea Austriaca ad botanicam, chemiam, et historiam naturalem spectantia, Vindobonae, Ex Officina Krausiana, 1778–1781, s. 99 [dostęp 2022-06-30] (łac.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12].
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f E. Gerhardt, Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2016-01-10].
- ↑ a b c Anna Kujawa, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Izabela L. Kałucka (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4.
- ↑ Aktualne stanowiska siatkoblaszka maczugowatego w Polsce [online] [dostęp 2013-11-12].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.