Sierpik (roślina)
 Sierpik barwierski | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj |
sierpik | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Serratula L. Sp. Pl. 816. 1753 | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Synonimy | |||
| |||
Sierpik (Serratula L.) – rodzaj roślin należący do rodziny astrowatych. Należą tu w zależności od ujęcia dwa lub cztery gatunki[5][4]. Zasięg rodzaju obejmuje niemal całą Europę oraz strefę umiarkowaną Azji, na wschodzie po Japonię[4]. W Polsce rośnie jeden gatunek – sierpik barwierski S. tinctoria[6]. Drugi tradycyjnie tu zaliczany – sierpik różnolistny S. lycopifolia[6] współcześnie klasyfikowany jest do siostrzanego rodzaju jako Klasea lycopifolia[4]. Znaczenie użytkowe ma sierpik barwierski S. tinctoria – roślina barwierska, lecznicza i ozdobna[7].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Byliny o pędach nieuzbrojonych (bez kolców)[5], wzniesionych, rozgałęziających się zwykle tylko w górnej połowie[8].
- Liście
- O blaszce pierzasto wcinanej lub klapowanej, na brzegu ząbkowanej lub piłkowanej[5][8].
- Kwiaty
- Zebrane w pojedyncze koszyczki lub jest ich więcej, tworzących kwiatostany złożone – podbaldachy i wiechy. Okrywy są jajowate, półkuliste do miseczkowatych. Listki okrywy często czerwono lub różowo zabarwione, wewnętrzne błoniaste, dłuższe, czasem ze smukłym kolcem na szczycie. Dno koszyczka jest pokryte szczecinkami[5][8]. Kwiaty brzeżne w koszyczku są żeńskie, nieco tylko dłuższe od kwiatów wewnętrznych, obupłciowych[8]. Korony są różowe do purpurowych[5].
- Owoce
- Niełupki nagie, z zaokrąglonym wierzchołkiem. Puch kielichowy składa się z kilku szeregów pierzastych włosków jednakowej długości[8][5].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
- Pozycja systematyczna
Rodzaj z rodziny astrowatych Asteraceae z podrodziny Carduoideae, z plemienia Cardueae i podplemienia Centaureinae[9]. W obrębie podplemienia najbliżej spokrewniony z rodzajem Klasea[5].
- Wykaz gatunków[4]
- Serratula coronata L.
- Serratula kirghisorum Iljin
- Serratula lancifolia Zakirov
- Serratula tinctoria L. – sierpik barwierski
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
- ↑ Serratula Linnaeus, [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [online], Smithsonian Institution [dostęp 2023-02-16].
- ↑ a b c d e Serratula L., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-02-16].
- ↑ a b c d e f g K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. VIII. Flowering Plants. Dicotyledons. Asterales. Berlin, Heidelberg: Springer, 2007, s. 144. ISBN 978-3-540-31050-1.
- ↑ a b Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 166, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 850, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b c d e Zhu Shi, Ludwig Martins, Serratula Linnaeus, [w:] Flora of China [online], eFloras.org [dostęp 2023-02-16].
- ↑ Genus Serratula L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2023-02-16].