Siewca

Siewca II
De zaaier
Autor	Vincent van Gogh
Data powstania	październik 1888
Medium	olej na płótnie
Wymiary	72,0 × 91,5 cm
	Miejsce przechowywania
Miejscowość	Winterthur
Lokalizacja	Villa Flora
	Multimedia w Wikimedia Commons

Siewca z obrzeżami Arles w tle
De zaaier
Autor	Vincent van Gogh
Data powstania	wrzesień 1888
Medium	olej na płótnie
Wymiary	33,6 × 40,4 cm
	Miejsce przechowywania
Miejscowość	Los Angeles
Lokalizacja	The Armand Hammer Museum of Art
	Multimedia w Wikimedia Commons

Siewca I
De zaaier
Autor	Vincent van Gogh
Data powstania	czerwiec 1888
Medium	olej na płótnie
Wymiary	64,0 × 80,5 cm
	Miejsce przechowywania
Miejscowość	Otterlo
Lokalizacja	Kröller-Müller Museum

Siewca III (wersja I)

De zaaier met ondergaande zon

Autor

Vincent van Gogh

Data powstania

listopad 1889

Medium

olej na jucie

Wymiary

73,5 × 93,0 cm

Miejsce przechowywania

Miejscowość

Zurych

Lokalizacja

Fundacja E.G. Bührlego

Multimedia w Wikimedia Commons

Siewca III (wersja II)

De zaaier

Autor

Vincent van Gogh

Data powstania

listopad 1888

Medium

olej na płótnie

Wymiary

32,0 × 40,0 cm

Miejsce przechowywania

Miejscowość

Amsterdam

Lokalizacja

Muzeum Vincenta van Gogha

Multimedia w Wikimedia Commons

Siewca – tytuł kilku obrazów olejnych oraz szkiców przedstawiających siewcę na polu, namalowanych przez holenderskiego artystę Vincenta van Gogha w czerwcu, wrześniu, październiku oraz w listopadzie 1888 roku podczas jego pobytu w Arles.

Obraz Siewca I (hol. De zaaier, ang. The Sower)^[1] namalowany w czerwcu 1888 roku, obecnie w Kröller-Müller Museum w Otterlo (Nr kat.: F 422, JH 1470);
Obraz Siewca z obrzeżami Arles w tle (język hol. Een zaaier, język ang. The Sower: Outskirts of Arles in the Background)^[2] namalowany we wrześniu 1888 roku, obecnie w The Armand Hammer Museum of Art w Los Angeles (Nr kat.: F 575a, JH 1596);
Obraz Siewca II (język hol. De zaaier, język ang. The Sower)^[3] namalowany w październiku 1888 roku, obecnie w Villa Flora w Winterthur (Nr kat.: F 494, JH 1617);
Obraz Siewca III – wersja I (język hol. De zaaier met ondergaande zon, język ang. The Sower)^[4] namalowany w listopadzie 1888 roku, obecnie w zbiorach Fundacji E.G. Bührlego w Zurychu (Nr kat.: F 450, JH 1627);
Obraz Siewca III – wersja II (język hol. De zaaier, język ang. The Sower)^[5] namalowany w listopadzie 1888 roku, obecnie w Muzeum Vincenta van Gogha w Amsterdamie (Nr kat.: F 451, JH 1629).

Historia[edytuj | edytuj kod]

Van Gogh od młodości interesował się pracą w polu, która dla niego miała wymiar symbolu – oznaczała zadanie pozyskania dobra z bożej ziemi. Takie spojrzenie na pracę na roli było częścią romantycznej filozofii Jeana-Jacques’a Rousseau i przekonań religijnych samego van Gogha. W celu zgłębienia tematu zainteresował się on bliżej obrazami francuskiego malarza Jeana-François Milleta przedstawiającymi siewców czy dojarki^[6].

Pierwsza wzmianka o rozpoczęciu prac nad cyklem znajduje się w liście do zaprzyjaźnionego australijskiego malarza Johna Petera Russella z ok. 17 czerwca 1888 roku:

Pracuję właśnie nad siewcą: szare pole cale w fiolecie, bardzo żółte słońce i niebo, to motyw trudny do opracowania.^[7]

Po kilkunastu dniach informuje również brata o rozpoczętym dziele:

Wczoraj i dziś pracowałem nad siewcą, którego już skończyłem. Niebo jest żółte i zielone a ziemia fioletowa i pomarańczowa.^[8]

Kilka miesięcy później informuje lakonicznie brata o namalowaniu II wersji cyklu:

Zaryzykuję myśl, że spodoba ci się ten nowy “Siewca”.^[9]

W tym tygodniu zrobiłem nowe studium siewcy, krajobraz całkowicie płaski, figura mała i niewyraźna.^[10]

Natomiast w liście z około 25 listopada donosi o pracy nad III wersją dzieła dołączając odręczny szkic:

Oto szkic ostatniego płótna, nad którym właśnie pracuję. Jeszcze jeden siewca. Ogromna cytrynowożółta tarcza słońca. Niebo zielonożółte z różowymi obłokami. Pole fioletowe, siewca i drzewo w kolorze błękitu pruskiego. Rozmiar [obrazu] 30.^[11]

Opis i interpretacja[edytuj | edytuj kod]

Wspólnym motywem cyklu jest postać obsiewającego pole wieśniaka i rytm jego pracy, w czasie której jedną ręką podtrzymuje on worek z ziarnem, a drugą rzuca ziarno w bruzdy; ruchy siewcy są jednocześnie skoordynowane z szybkością jego poruszania się. Już pierwsze studium Siewcy, rysunek piórem z 1881 oddaje ten typowy ruch – wyciągnięte ramię i zharmonizowany krok. Rysunek ten nie jest jednakże studium z natury, lecz kopią rysunku Jeana-François Milleta z 1865 roku, reprodukowanego jako miedzioryt.

Takie elementy jak ubiór postaci, jej pozycja, wysoki horyzont, pole z chłopami czy zachodzące słońce, zostały zaczerpnięte z kompozycji Milleta. W 1888 van Gogh sporządził wiele wersji, które noszą ślady wpływu Milleta ale też i własnej interpretacji van Gogha jak skupienie się na relacji pomiędzy małą figurką siewcy a obszernym polem, oddanym jako płaszczyzny o ciemnych konturach (w wersji Siewca z obrzeżami Arles w tle), czy zastosowanie bogatych w kontrasty barw i zaakcentowanie barw komplementacyjnych, kładzionych szybkim ruchem pędzla, przypominających relief^[12]. Żaden obraz nie stanowi lepszego przykładu poszukiwania sztuki, której tematy byłyby realistyczne podczas gdy technika malowania wyrażałaby w nowy sposób uczucia artysty wywołane przedstawianym tematem^[13].

Trzecia wersja Siewcy, z listopada 1888 roku, różni się od poprzednich. Jeśli naturalistyczne uformowanie postaci we wcześniejszych kompozycjach było stosunkowo mało znaczące, to tu uproszczona postać siewcy wysuwa się na pierwszy plan. Obok niego artysta umieścił ciemny kontur grubego, przekrzywionego drzewa dzielącego przekątnie płaszczyznę obrazu. Chłop trzymający korzec, jakby to było dziecko i rzucający swą wielką ręką ziarno, drzewo i ogromne słońce na horyzoncie tworzą efektowny, wyrazisty trójkąt kompozycyjny, wobec którego oddalone miasto czy kora samego drzewa stanowią tylko ulotne, narracyjne detale. Kompozycja pod względem ekspresji i kolorystyki była jak na owe czasy zaskakująco nowoczesna. Pomimo swej masywnej formy i koloru malowidło promieniuje dużą zmysłowością^[12]. Tę ostatnią wersję uważał van Gogh za swoje najbardziej udane przedstawienie postaci siewcy^[14]; tu van Gogh zarazem odszedł najdalej od pierwowzoru Milleta^[15]. Wersja ta, powstała pod wpływem Gauguina, jest najbardziej abstrakcyjna i zapadająca w pamięć, wersja w której najbardziej dochodzi do głosu element symboliczny^[16]. Najważniejszym środkiem wyrazu jest tu kolor a nowością – intensywność i śmiałe kontrasty: namalowane grubą warstwą farby słońce dominuje swoją nasyconą żółcią nad całym leżącym za nim niebem^[17]. Jednocześnie kolory zostały tu oddane przeciwnie niż w rzeczywistości: błękitne w naturze niebo tu zostało przedstawione jako żółte a zwykle żółta ziemia – jako niebieska z fioletowymi refleksami. W takim przedstawieniu wyraża się ekspresyjność van Gogha – ukazanie fragmentu rzeczywistości i jej interpretacja przy pomocy sobie właściwych środków wyrazu. Stworzona w ten sposób druga rzeczywistość, artystyczna i subiektywna, wysuwa się na pierwszy plan przed tę pierwszą, naturalną^[18].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Vincent van Gogh Gallery: The Paintings: The Sower. [dostęp 2011-02-09]. (ang.).
↑ Vincent van Gogh Gallery: The Paintings: The Sower: Outskirts of Arles in the Background. [dostęp 2011-02-09]. (ang.).
↑ Vincent van Gogh Gallery: The Paintings: The Sower. [dostęp 2011-02-09]. (ang.).
↑ Vincent van Gogh Gallery: The Paintings: The Sower. [dostęp 2011-02-08]. (ang.).
↑ Vincent van Gogh Gallery: The Paintings: The Sower. [dostęp 2011-02-08]. (ang.).
↑ Anderson 1994 ↓, s. 35.
↑ vangoghletters.org: Letter from Vincent van Gogh to John Russell, Arles, c. 17 June 1888. [dostęp 2011-02-10]. Cytat: Am working at a sower: the great field all violet the sky & sun very yellow, it is a hard subject to treat. (ang.).
↑ vangoghletters.org: Letter from Vincent van Gogh to Theo van Gogh, Arles, 28 June 1888. [dostęp 2011-02-10]. Cytat: Yesterday and today I worked on the sower, which I have completely worked over. The sky is yellow and green, the ground violet and orange. (ang.).
↑ vangoghletters.org: Letter from Vincent van Gogh to Theo van Gogh, Arles, 28 October 1888. [dostęp 2011-02-10]. Cytat: I venture to think that you will like the new “Sower.” (ang.).
↑ vangoghletters.org: Letter from Vincent van Gogh to Theo van Gogh, Arles, 28 October 1888. [dostęp 2011-02-10]. Cytat: This week I made a new study of a sower, the landscape quite flat, the figure small and vague. (ang.).
↑ vangoghletters.org: Letter from Vincent van Gogh to Theo van Gogh, Arles, c. 25 November 1888. [dostęp 2011-02-10]. Cytat: This is a sketch of the latest canvas I am working on, another Sower. Immense citron-yellow disk for the sun. Sky green-yellow with pink clouds. The field violet, the sower and the tree Prussian blue. Size 30 canvas. (ang.).
↑ ^a ^b Beaujean i Hölmström 2000 ↓, s. 74.
↑ Petrie 1985 ↓, s. 61.
↑ vangoghletters.org: Letter from Vincent van Gogh to Theo van Gogh, Arles, c. 4 December 1888. [dostęp 2011-02-10]. (ang.).
↑ Beaujean i Hölmström 2000 ↓, s. 75.
↑ Petrie 1985 ↓, s. 64.
↑ Walther i Glücksam 2001 ↓, s. 49.
↑ Walther i Glücksam 2001 ↓, s. 50.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Janice Anderson: Vincent van Gogh. Bokia, 1994. ISBN 91-7115-030-7. (szw.).
Dieter Beaujean, (tłum.) Per Hölmström: Van Gogh, Liv och verk. Köln: Könemann, 2000, s. 74-75. ISBN 3-8290-4761-4. (szw.).
Brian Petrie: Van Gogh. Oxford: Phaidon Press Ltd., 1985. ISBN 0-7148-1631-0. (ang.).
Ingo F. Walther, (tłum.) Peter Glücksam: Van Gogh Basic Art Album. Köln: Taschen, 2001. ISBN 3-8228-1128-9. (szw.).

[1] Vincent van Gogh Gallery: The Paintings: The Sower. [dostęp 2011-02-09]. (ang.).

[2] Vincent van Gogh Gallery: The Paintings: The Sower: Outskirts of Arles in the Background. [dostęp 2011-02-09]. (ang.).

[3] Vincent van Gogh Gallery: The Paintings: The Sower. [dostęp 2011-02-09]. (ang.).

[4] Vincent van Gogh Gallery: The Paintings: The Sower. [dostęp 2011-02-08]. (ang.).

[5] Vincent van Gogh Gallery: The Paintings: The Sower. [dostęp 2011-02-08]. (ang.).

[CITEREFAnderson199435-6] Anderson 1994 ↓, s. 35.

[7] vangoghletters.org: Letter from Vincent van Gogh to John Russell, Arles, c. 17 June 1888. [dostęp 2011-02-10]. Cytat: Am working at a sower: the great field all violet the sky & sun very yellow, it is a hard subject to treat. (ang.).

[8] vangoghletters.org: Letter from Vincent van Gogh to Theo van Gogh, Arles, 28 June 1888. [dostęp 2011-02-10]. Cytat: Yesterday and today I worked on the sower, which I have completely worked over. The sky is yellow and green, the ground violet and orange. (ang.).

[9] vangoghletters.org: Letter from Vincent van Gogh to Theo van Gogh, Arles, 28 October 1888. [dostęp 2011-02-10]. Cytat: I venture to think that you will like the new “Sower.” (ang.).

[10] vangoghletters.org: Letter from Vincent van Gogh to Theo van Gogh, Arles, 28 October 1888. [dostęp 2011-02-10]. Cytat: This week I made a new study of a sower, the landscape quite flat, the figure small and vague. (ang.).

[11] vangoghletters.org: Letter from Vincent van Gogh to Theo van Gogh, Arles, c. 25 November 1888. [dostęp 2011-02-10]. Cytat: This is a sketch of the latest canvas I am working on, another Sower. Immense citron-yellow disk for the sun. Sky green-yellow with pink clouds. The field violet, the sower and the tree Prussian blue. Size 30 canvas. (ang.).

[CITEREFBeaujeanHölmström200074-12] Beaujean i Hölmström 2000 ↓, s. 74.

[CITEREFPetrie198561-13] Petrie 1985 ↓, s. 61.

[14] vangoghletters.org: Letter from Vincent van Gogh to Theo van Gogh, Arles, c. 4 December 1888. [dostęp 2011-02-10]. (ang.).

[CITEREFBeaujeanHölmström200075-15] Beaujean i Hölmström 2000 ↓, s. 75.

[CITEREFPetrie198564-16] Petrie 1985 ↓, s. 64.

[CITEREFWaltherGlücksam200149-17] Walther i Glücksam 2001 ↓, s. 49.

[CITEREFWaltherGlücksam200150-18] Walther i Glücksam 2001 ↓, s. 50.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

Ogólne	Biografia Chronologia Listy Postimpresjonizm
Rodzina	brat Theo siostra Willemina szwagierka Johanna Andries Bonger reżyser Theo van Gogh
Przyjaciele	Anthon van Rappard Paul Gachet Paul Gauguin Émile Bernard John Peter Russell Eugène Boch Anna Boch Anton Mauve Albert Aurier
Znawcy twórczości	Jacob Baart de la Faille Jan Hulsker
Grupy obrazów	Autoportrety Dwa krzesła Japońszczyzna Słoneczniki Tkacz Wiejskie chaty Wieża starego kościoła w Nuenen
Obrazy	Agostina Segatori siedząca w kawiarni du Tambourin Alejka w Ogrodzie Luksemburskim Alyscamps Arlezjanka Arlezjanka (Pani Ginoux) Autoportret (F 345) Autoportret (F 626) Autoportret (F 627) Autoportret (dedykowany Paulowi Gauguinowi) Autoportret przed sztalugą Autoportret z zabandażowanym uchem Barki z węglem Biały dom w nocy Bzy Chaty kryte strzechą Chaty kryte strzechą pod wzgórzem Cyprysy Cyprysy z dwoma postaciami kobiet Czaszka z palącym się papierosem Czerwona winnica Ćma pawica Dobry Samarytanin Dolina z oraczem widzianym z góry Dom publiczny Dom Vincenta w Arles Domy w Auvers Droga w Auvers po deszczu Droga z cyprysem i gwiazdą Drzewa i poszycie Drzewa oliwne z Alpilles w tle Dwa ścięte słoneczniki Dziecko Marcelle Roulin Dziedziniec szpitala w Arles Dziecko z pomarańczą Fotel Paula Gauguina Gaj oliwny Głowa kobiety z rozpiętymi włosami Gwiaździsta noc Gwiaździsta noc nad Rodanem Irys Irysy Jedzący kartofle Kobieta siedząca przy kołysce Kościół w Auvers Krajobraz górski za szpitalem świętego Pawła Krzesło Vincenta z jego fajką Kwitnące różowe drzewo brzoskwiniowe Kwitnący migdałowiec Kwitnący ogród Kwitnący sad otoczony cyprysami Kwitnący sad z widokiem na Arles La Mousmé Le Moulin de la Galette Łąka w górach: Le Mas de Saint Paul Łodzie rybackie na plaży w Saintes-Maries-de-la-Mer Malarz w drodze do pracy Marguerite Gachet przy pianinie Marguerite Gachet w ogrodzie Martwa natura: deska kreślarska, fajka, cebule i wosk pieczątkarski Martwa natura: wazon z irysami Martwa natura: wazon z pięcioma słonecznikami Martwa natura: wazon ze słonecznikami Martwa natura: wazon z różami Martwa natura z Biblią Martwa natura z francuskimi powieściami i różą Martwa natura z niebieskim emaliowanym dzbankiem do kawy, ceramiką i owocami Matka Roulin ze swym dzieckiem Młyn wodny w Gennep Most Langlois w Arles Most nad Sekwaną w Asnières Naga kobieta leżąca na łóżku Naprawiający drogę Nocna kawiarnia Oddział w szpitalu w Arles Ogrodzone pole ze wschodzącym słońcem Ogród Daubigny’ego Ogród poetów Ogród Szpitala Świętego Pawła Para butów Para zakochanych Pejzaż Auvers w deszczu Pejzaż o zmierzchu Pejzaż wieczorny ze wschodzącym księżycem Pejzaż z przechadzającą się parą i półksiężycem Pejzaż ze śniegiem Piastunka (Augustine Roulin) Pierwsze kroki Pietà Pokój van Gogha w Arles Pole pszenicy przed burzą Pole pszenicy w deszczu Pole pszenicy z białym domem w Auvers Pole pszenicy z cyprysami Pole pszenicy z krukami Pole pszenicy ze skowronkiem Pole pszenicy ze żniwiarzem i słońcem Południe – Odpoczynek od pracy Portret Adeline Ravoux Portret doktora Félixa Reya Portret doktora Gacheta Portret Eugène’a Bocha Portret kobiety z czerwoną wstążką Portret listonosza Józefa Roulina Portret matki artysty Portret Millieta, podporucznika żuawów Portret „Ojca” Tanguy Ratusz w Auvers 14 lipca 1890 Restauracja de la Sirène w Asnières Sala taneczna w Arles Siewca Snopy pszenicy Sosny i mlecze w ogrodzie Szpitala Świętego Pawła Sosny z postacią w ogrodzie Szpitala Świętego Pawła Spacer więźniów Stara wieża pośród pól Stary człowiek w smutku Szachownice cesarskie w miedzianym wazonie Śnieżny krajobraz z Arles w tle Taras kawiarni w nocy Ulica w Saintes-Maries Wazon z cyniami i innymi kwiatami Wejście do parku publicznego w Arles Widok morza w Saintes-Maries Widok morza w Scheveningen Widok na Arles z irysami na pierwszym planie Widok na Vessenots nieopodal Auvers Widok Saintes-Maries Widzowie na arenie w Arles Wierzby o zachodzie słońca Włoszka Wskrzeszenie Łazarza Wspomnienie ogrodu w Etten Zachód słońca koło Montmajour Zachód słońca: pola pszenicy w pobliżu Arles Zielona winnica Zielone pole pszenicy z cyprysem Żniwa w La Crau z Montmajour w tle Żuaw
Akwarele	Dom Vincenta w Arles (Żółty Dom) Łodzie rybackie na plaży Most Langlois w Arles Nocna kawiarnia Żniwa w Prowansji, po lewej Montmajour Żuaw
Rysunki	Dziedziniec szpitala w Arles Gwiaździsta noc Jedzący kartofle Kobieta szyjąca, z dziewczynką La Mousmé Most Langlois w Arles Pole pszenicy z cyprysami Sien Smutek Ulica w Saintes-Maries Żuaw
Akwaforty	Portret doktora Gacheta: mężczyzna z fajką
Obrazy przypisywane van Goghowi	Martwa natura z kuflem piwa i owocami Autoportret z okaleczonym uchem
Kolekcje publiczne	Muzeum Vincenta van Gogha Kröller-Müller Museum Musée d’Orsay
Van Gogh w sztuce	filmy: Pasja życia (1956) Vincent. Życie i twórczość Vincenta van Gogha (1987) Vincent i Theo (1990) Sny (1990) Van Gogh (1991) Twój Vincent (2017) Van Gogh. U bram wieczności (2019)