Bawełniak żółtonosy

Bawełniak żółtonosy
	Sigmodon ochrognathus
	Bailey, 1902
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	chomikowate
Podrodzina	bawełniaki
Plemię	Sigmodontini
Rodzaj	bawełniak
Gatunek	bawełniak żółtonosy
Synonimy
	Sigmodon baileyi J.A. Allen, 1903; Sigmodon ochrognathus montanus Benson, 1940; Sigmodon ochrognathus madrensis E.A. Goldman & M.C. Gardner, 1947;
	Sigmodon baileyi J.A. Allen, 1903; Sigmodon ochrognathus montanus Benson, 1940; Sigmodon ochrognathus madrensis E.A. Goldman & M.C. Gardner, 1947;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Bawełniak żółtonosy^[7] (Sigmodon ochrognathus) – gatunek ssaka z podrodziny bawełniaków (Sigmodontinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Bawełniak żółtonosy występuje w południowo-wschodniej Arizonie, skrajnie południowo-zachodnim Nowym Meksyku i Trans-Pecos w zachodnim Teksasie w Stanach Zjednoczonych, na południe przez północno-wschodnią Sonorę, Chihuahuę i zachodnią Coahuilę do środkowego Durango w Meksyku^[8].

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1902 roku amerykański teriolog Vernon Orlando Bailey nadając mu nazwę Sigmodon ochrognathus^[2]. Holotyp pochodził z gór Chisos, na wysokości 8000 ft (2438 m), Hrabstwie Brewster, w Teksasie, w Stanach Zjednoczonych^[9].

Wyniki badań filogenetycznych z wykorzystaniem mitochondrialnego genu cytochromu b wykazały, że tworzy bazalny klad z S. hispidus^[10]^[11]. Takson monotypowy, nie wykryto żadnego spójnego wzorca wielkości i zmian koloru owłosienia uzasadniających uznanie podgatunków^[12]. Również autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy^[8].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Sigmodon: gr. σῖγμα sigma „litera Σ”; ὀδούς odous, ὀδóντος odontos „ząb”; w aluzji do sigmoidalnego wzoru na zębach trzonowych gdy ich korony są zużyte^[13].
ochrognathus: gr. ωχρος ōkhros „jasnożółty”^[14]; γναθος gnathos „żuchwa”^[15].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 132–144 mm, długość ogona 85–110 mm, długość ucha 16–22 mm, długość tylnej stopy 25–30 mm; masa ciała 50–133 g^[16].

Tryb życia[edytuj | edytuj kod]

Zamieszkuje trawiaste obszary na zboczach lasów dębowo-sosnowych i łąki górskie z sosną żółtą i daglezją zieloną. Często miejsce jego bytowania związane jest ze skałami. Często gniazda są zakładane na powierzchni ziemi w zaroślach traw lub pod kępami roślinności. Zakłada również gniazda podziemne, do których ma dostęp za pośrednictwem nor susłów. Głównym składnikiem diety bawełniaka żółtonosego są rośliny zielne, w tym trawy, ale często żywią się też owocami opuncji. Mogą rozmnażać się cały rok (z wyjątkiem Arizony, w suchych częściach lata). Ciąża trwa u nich 34 dni, a w miocie jest od dwóch do sześciu młodych. Zamiast być ślepe, nagie i bezradne, jak większość chomikowatych, tuż po urodzeniu są zaskakująco samodzielne. Kilkugodzinne osobniki wyglądają i zachowują się jak miniaturowe dorosłe^[6].

Populacja[edytuj | edytuj kod]

Bawełniaki żółtonose mogą być lokalnie powszechne. W meksykańskim stanie Chihuahua są rzadkie. W Davis Mountains i w parku narodowym Big Bend (oba w Teksasie) są powszechne. W niektórych obszarach ich populacja rośnie, w innych jest stabilna albo maleje^[6].

Zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

Są zagrożone przede wszystkim przez degradację środowiska naturalnego spowodowaną wypasem zwierząt, pożarami i urbanizacją^[6].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Sigmodon ochrognathus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b V.O. Bailey. Synopsis of the North American species of Sigmodon. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 15, s. 115, 1902. (ang.).
↑ J.A. Allen. List of mammals collected by Mr. J.H. Batty in New Mexico and Durango, with descriptions of new species and subspecies. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 19 (24), s. 601, 1903. (ang.).
↑ S.B. Benson. A new cotton rat (Sigmodon) from Arizona and New Mexico. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 53, s. 157, 1940. (ang.).
↑ E.A. Goldman & M.C. Gardner. Two new cotton rats. „Journal of Mammalogy”. 28 (1), s. 58, 1947. DOI: 10.2307/1375495. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Sigmodon ochrognathus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 255. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 386. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Sigmodon ochrognathus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-12-10].
↑ D.D. Henson & R.D. Bradley. Molecular systematics of the genus Sigmodon: results from mitochondrial and nuclear gene sequences. „Canadian Journal of Zoology”. 87 (3), s. 211-220, 2010. (ang.).
↑ L.L. Peppers, D.S. Carroll & R.D. Bradley. Molecular systematics of the genus Sigmodon (Rodentia: Muridae): Evidence from the mitochondrial cytochrome b gene.. „Journal of Mammalogy”. 83 (2), s. 396-407, 2002. DOI: 10.1644/1545-1542(2002)083<0396:MSOTGS>2.0.CO;2. (ang.).
↑ J.S. Findley & C.J. Jones. Geographic Variation in the Yellow-Nosed Cotton Rat. „Journal of Mammalogy”. 41 (4), s. 462-469, 1960. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 631, 1904. (ang.).
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 150.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 98.
↑ U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 400–401. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).

[itis-1] Sigmodon ochrognathus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Bailey-2] V.O. Bailey. Synopsis of the North American species of Sigmodon. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 15, s. 115, 1902. (ang.).

[Allen-3] J.A. Allen. List of mammals collected by Mr. J.H. Batty in New Mexico and Durango, with descriptions of new species and subspecies. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 19 (24), s. 601, 1903. (ang.).

[Benson-4] S.B. Benson. A new cotton rat (Sigmodon) from Arizona and New Mexico. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 53, s. 157, 1940. (ang.).

[Goldman&Gardner-5] E.A. Goldman & M.C. Gardner. Two new cotton rats. „Journal of Mammalogy”. 28 (1), s. 58, 1947. DOI: 10.2307/1375495. (ang.).

[iucn-6] Sigmodon ochrognathus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Cichocki&inni-7] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 255. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-8] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 386. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-9] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Sigmodon ochrognathus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-12-10].

[cjz87-10] D.D. Henson & R.D. Bradley. Molecular systematics of the genus Sigmodon: results from mitochondrial and nuclear gene sequences. „Canadian Journal of Zoology”. 87 (3), s. 211-220, 2010. (ang.).

[jm83-11] L.L. Peppers, D.S. Carroll & R.D. Bradley. Molecular systematics of the genus Sigmodon (Rodentia: Muridae): Evidence from the mitochondrial cytochrome b gene.. „Journal of Mammalogy”. 83 (2), s. 396-407, 2002. DOI: 10.1644/1545-1542(2002)083<0396:MSOTGS>2.0.CO;2. (ang.).

[jm41-12] J.S. Findley & C.J. Jones. Geographic Variation in the Yellow-Nosed Cotton Rat. „Journal of Mammalogy”. 41 (4), s. 462-469, 1960. (ang.).

[Palmer-13] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 631, 1904. (ang.).

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=180_150]-14] Jaeger 1944 ↓, s. 150.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=128_98]-15] Jaeger 1944 ↓, s. 98.

[Pardiñas&inni-16] U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 400–401. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]