Skarbiszowice
50°36′26″N 17°40′45″E/50,607222 17,679167| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
49-130[2] |
| Tablice rejestracyjne |
OPO |
| SIMC |
0504077 |
Położenie na mapie gminy Tułowice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu opolskiego  | |
| 50°36′26″N 17°40′45″E/50,607222 17,679167[1]
| |
Skarbiszowice (niem. Seifersdorf)[3] – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie opolskim, w gminie Tułowice.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
W kronice łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego), w części zatytułowanej Rejestrze Ujazdu (łac. Registrum Wyasdense) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305, miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Sybethticz[4][5]. Dawniej używano również nazwy: Sybocice, Zybocice, Sybethicz, Sczebrachtczuez, Seifersdorf, Szczebrachcice.
Historia[edytuj | edytuj kod]
W średniowieczu wieś położona była przy jednym z głównych śląskich traktów handlowych, biegnącym z Wrocławia, przez Racibórz do Czech.
W średniowieczu miejscowość była dobrem rycerskim, potwierdzają to, niezachowane niestety do dziś, ślady grodziska położonego w północno-zachodniej części wsi. Według informacji z 1934 roku, widoczne były jeszcze w tym czasie elementy obwałowań okalających grodzisko oraz kamienno-ceglane pozostałości czworobocznej wieży obronnej.
Pierwszym znanym z nazwiska właścicielem wsi był zmarły w 1598 roku, Heinrich von Dreske właściciel pobliskich Tułowic. W 1693 roku Skarbiszowice nabył hrabia Zygfryd Erdmann von Zierotin, właściciel dóbr Niemodlińskich. Za liczącą wtedy 6 zagród i 18 chałupników wieś wraz z folwarkiem zapłacił wówczas sumę 7.500 talarów.
Pod koniec XVIII wieku we wsi znajdowało się 66 domów, a zamieszkiwało ją 472 mieszkańców. Od 1818 roku we wsi funkcjonowała szkoła katolicka, z prowadzącym ją jednym nauczycielem. Katolicy w tym czasie uczęszczali do kościoła w Tułowicach, a ewangelicy do kościoła w Niemodlinie. W Skarbiszowicach znajdowała się jedynie kapliczka. We wsi wówczas funkcjonowała również cegielnia, wiatrak oraz odkrywka darniowej rudy żelaza. We wsi była też gospoda oraz 6 warsztatów rzemieślniczych.
W 1824 roku, wieś wraz z kilkoma okolicznymi miejscowościami, weszła w skład nowo powstałego państwa stanowego Tułowice (Herrschaft Tillowitz), którego właścicielem został hrabia Ludwig von Praschma. W 1835 roku, dobra Tułowickie wraz ze Skarbiszowicami oraz innymi okolicznymi folwarkami za sumę 235.400 talarów, nabył Ernst von Frankenberg-Ludwigsdorf.
W 1890 roku, właścicielem majątku w Skarbiszowicach był Konrad baron Schellendorf, a dzierżawcą niejaki Braulitz. W 1931 roku, dobra szlacheckie rozparcelowano i zasiedlono kolonistami z Westfalii.
Według spisu ludności z 1910 roku, miejscowość zamieszkiwało 375 osób, w tym 258 w samej wsi, a 117 osób w obszarze dworskim. W 1933 roku wieś liczyła 421 mieszkańców, a w 1939 roku było ich 472.
Po wojnie większość ludności wysiedlono a miejscowość zasiedlono repatriantami pochodzącymi z Przebraża i okolicznych miejscowości w dawnym powiecie Łuckim.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[6]:
- stodoła folwarczna, z XIX w.
Legenda[edytuj | edytuj kod]
Według legendy we wsi znajdował się młyn "w którego skrzydła dmuchał diabeł". Był to murowany wiatrak typu holenderskiego, jedyny tego rodzaju w okolicach Niemodlina. Legenda mówi, że skrzydła wiatraka poruszały się nawet w trakcie bezwietrznej pogody, przypisywano to działaniu diabła. Obecnie widoczne są tylko pozostałości fundamentów.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 123365
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1170 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dn. 9 września 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości, MP nr 124 z dn. 15 października 1947 r. poz. 778
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
- ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis", Breslau 1889
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 102.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Elżbieta Woźniak, Mariusz Woźniak: Od Tillowitz do Tułowic: UG Tułowice, 2007, ISBN 978-83-925288-4-5
- Zimmermann Friedrich Albert - Beyträge zur Beschreibung von Schlesien: Bd. 2, Brieg 1783
- Adressbuch des Grundbesitzes in der Provinz Schlesien, Berlin 1873
- Bildband Kreis Falkenberg in Oberschlesien, Druckhaus Goldammer, Scheinfeld/Mfr. 1982
- Das Falkenberger Land im Bild, Uehlin Druck – und Papierhaus GmbH, Schopfheim, 1997
- Heimatbuch des Kreises Falkenberg in Oberschlesien, Heimatverein Kreises Falkenberg O/S, Peine, 1971
- Knie J. G., Alphabetisch- statistisch-topographische Uebersicht der Dörfer, Flecken, Stadte und andern Orte der Königl. Preusz. Provinz Schlesien, Breslau 1845
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie |
