Skały metamorficzne

Gnejs – przykład skały metamorficznej

Skały metamorficzne (skały przeobrażone) – jeden z trzech głównych typów skał budujących skorupę ziemską, powstałe ze skał magmowych bądź osadowych (jak również niekiedy innych metamorficznych) na skutek przeobrażenia (metamorfizmu) pod wpływem wysokich temperatur (np. w pobliżu ognisk magmy) lub wysokiego ciśnienia (np. w wyniku pogrążania skał), oraz związanych z nimi procesów chemicznych. Metamorfizm powoduje zmiany składu mineralnego, czasami też chemicznego skał oraz ich struktury i tekstury.

Skałę (najczęściej magmową lub osadową) z której powstaje skała metamorficzna, nazywamy protolitem. Z danego protolitu mogą w różnych warunkach metamorficznych (tzw. facjach) powstać różne skały metamorficzne. Z drugiej strony z różnych skał wyjściowych mogą powstać takie same skały metamorficzne.

Przykłady skał metamorficznych

• 
  Marmur dolomitowy z lizardytem – przykład metamorfizmu regionalno-kontaktowego (mezo, katazona)
• 
  Marmur kalcytowy – przykład metamorfizmu regionalno-kontaktowego (mezo, katazona)
• 
  Czaroityt – przykład metamorfizmu metasomatycznego
• 
  Gnejs oczkowy – przykład metamorfizmu regionalno-dyslokacyjnego (mezozona)
• 
  Granulit – przykład metamorfizmu regionalnego (katazona)
• 
  Hornfels andaluzytowo-kordierytowy – przykład metamorfizmu kontaktowego
• 
  Hornfels z mineralizacja siarczkowo-kwarcową – przykład metamorfizmu kontaktowego-metasomatycznego
• 
  Skarn diopsydowo-stilbitowy – przykład metamorfizmu kontaktowego-metasomatycznego
• 
  Skarn wollastonitowo-diopsydowy – przykład metamorfizmu kontaktowego-metasomatycznego
• 
  Łupek muskowitowy z almandynem – przykład metamorfizmu regionalnego (epizona)
• 
  Łupek serycytowy ze staurolitem – przykład metamorfizmu regionalnego (epizona)
• 
  Mylonit (gnejs listewkowy) – przykład metamorfizmu dyslokacyjnego (mezozona)
• 
  Fyllit – przykład metamorfizmu regionalnego (epizona)
• 
  Serpentynit – przykład metamorfizmu metasomatycznego (hydrotermalnego), (mezozona)
• 
  Tektyt – Mołdawit – przykład metamorfizmu szokowego (impaktowego)

Podział skał metamorficznych

Podział ze względu na strukturę wewnętrzną

• wykazujące foliację: fyllit, łupek krystaliczny, gnejs, amfibolit, granulit, hornfels, migmatyt
• pozbawione foliacji (struktura granularna): marmur, kwarcyt, zieleniec, amfibolit, eklogit, granulit, hornfels

Podział ze względu na stopień przeobrażenia

• epizona – strefa najpłytsza 6 – 10 km, od 100 °C do 300 °C
• mezozona – strefa pośrednia 10 – 18 km, od 300 °C do 500 °C
• katazona – strefa najgłębsza 18 – 30 km, od 500 °C do 900 °C

Podział ze względu na facje metamorfizmu

• Facje metamorfizmu regionalnego
  • Facja zeolitowa
  • Facja zieleńcowa
  • Facja łupków glaukofanowych
  • Facja almandynowo-amfibolitowa
  • Facja granulitowa
  • Facja eklogitowa
• Facje metamorfizmu kontaktowego
  • Facja albitowo-epidotowo-hornfelsowa
  • Facja hornblendowo-hornfelsowa
  • Facja piroksenowo-hornfelsowa
  • Facja sanidynitowa

Zobacz też

• metamorfizm

Bibliografia

• W. Heflik, Metamorfizm w świetle niektórych zagadnień fizykochemicznych, Wyd. Wydawnictwa AGH, Kraków 1993, Nr bibliografii narodowej PB 5860/93

Linki zewnętrzne

• Charakterystyka skał metamorficznych pod względem genetycznym i przykłady