Sklepienie kryształowe

Sklepienie kryształowe kościele św. Jerzego w Kętrzynie

Sklepienie kryształowe z 1514 w krużganku dawnego klasztoru bernardynów w Warszawie

Sklepienie kryształowe – sklepienie stosowane w późnym gotyku, w którym zrezygnowano z żeber a wysklepki sklepienne mają ostre krawędzie. Uzyskiwano w ten sposób powierzchnie złożone z licznych, małych wysklepek, na których gra światła tworzyła ciekawy efekt dekoracyjny. Sklepienia tego rodzaju zostały po raz pierwszy zastosowane w 1471 r. na zamku Albrechtsburg w Miśni przez budowniczego Arnolda z Westfalii. Później rozpowszechniły się w Saksonii, następnie m.in. w Czechach (np. dom mieszkalny w Slavonicach), Morawach i obecnej północnej Polsce (Gdańsk - kościoły Mariacki, św. Katarzyny, śś. Piotra i Pawła, Warmia).

Niektóre budowle w obecnej Polsce w których zastosowano sklepienie kryształowe:

• Gdańsk: kościoły Mariacki, św. Katarzyny, św. św. Piotra i Pawła, św. Brygidy
• Pomorze Gdańskie: kościół św. Jana i ratusz w Malborku, ramonia transpeptu w kościele pocysterskim w Pelplinie
• Pomorze Zachodnie: kościół św. Jana w Stargardzie, klasztor dominikanów w Myśliborzu
• Warmia: Zamek Kapituły Warmińskiej w Olsztynie - refektarz i sala administratora (sklepienia datuje się na okres administrowania zamku przez Mikołaja Kopernika), kościół w Barczewie, kościół św. Jakuba w Olsztynie, zabudowania kolegialne w Dobrym Mieście
• Mazury: nawy boczne w kościele św. św. Piotra i Pawła w Morągu, kościół św. Jerzego w Kętrzynie
• Mazowsze: kościół św. św. Michała i Jana Chrzciciela w Łomży, klasztor bernardynów w Warszawie
• pozostałe przykłady: cerkiew Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy w Supraślu, kościoły pobenedyktyński w Mogilnie, kościół w Koninie, kościół franciszkanów w Żaganiu, klasztor franciszkanów w Opolu, kościół św. Marcina w Bukowcu, Collegium Maius w Krakowie