Skorpucha sępia
| Macrochelys temminckii[1] | |||
| (Troost, 1835) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| (bez rangi) | wtórouste | ||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Infratyp | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
skorpucha sępia | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Skorpucha sępia[4], żółw sępi[5] (Macrochelys temminckii) – gatunek żółwia z rodziny skorpuchowatych (Chelydridae) z podrzędu żółwi skrytoszyjnych (Cryptodira)[6].
Żółw sępi uznawany jest za gatunek niebezpieczny dla ludzi, mogący spowodować poważne uszkodzenia ciała.
Pod względem prawnym obecnie w Polsce żółw sępi nie znajduje się na liście zwierząt niebezpiecznych, ale podczas prac nad Projektem rozporządzenia w sprawie gatunków zwierząt niebezpiecznych dla życia i zdrowia ludzi, warunków ich przetrzymywania oraz sposobów znakowania tych zwierząt w 2009 roku oraz na wcześniejszych listach zwierząt niebezpiecznych się znajdował[7].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Jest największym żółwiem słodkowodnym w Ameryce Północnej. Rekordowy odnotowany osobnik miał karapaks długości 66 cm oraz głowę długości (i szerokości) 24 cm, a jego masa wynosiła 114 kg[6]. Masa przeciętnego osobnika dochodzi natomiast do 90 kg[5].
Karapaks barwy jednolicie ciemnobrązowej jest wydłużony i średnio wypukły pokryty 3 wzdłużnymi rzędami wysokich, rogowych bocznie spłaszczonych stożków tworzących kile[5]. Tarczki karapaksu silnie zachodzą na siebie, przypominając dachówki[6]. Plastron mocno zredukowany[5]. Po bokach pancerza znajduje się dodatkowy rząd rogowych płytek (co uważane jest za cechę prymitywną)[6]. Głowa duża, pokryta od góry tarczkami, a z boku guzkami[5]. Szczęki masywne, ostro zakończone, górna hakowato zagięta, przypominająca sępi dziób[6] (siła nacisku szczęk wynosi ok. 75 kg/cm² i jest jedną z największych wśród kręgowców)[potrzebny przypis]. Wokół każdego z oczu występuje krąg dużych, klinowatych łusek (powiększających optycznie oczy)[6]. Ogon długi pokryty 3 rzędami guzków. Nogi słabo przystosowane do pływania[5]. Na języku występuje jasnoróżowy, umięśniony wyrostek, przypominający robaka i służący do wabienia ryb i innych ofiar pod wodą[6]. W niewoli żółw ten dożywa 70 lat[potrzebny przypis].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten zamieszkuje południowo-wschodnie obszary Stanów Zjednoczonych, od Niziny Zatokowej, po Teksas i Florydę. W przeciwieństwie do skorpuchy jaszczurowatej, jest bardziej związany ze środowiskiem wodnym. Starsze osobniki rzadko wychodzą bowiem na ląd (wyjątek stanowią samice, wychodzące w celu złożenia jaj[6]). Gatunek ten zasiedla rzeki, jeziora i tereny bagienne[5].
Pożywienie[edytuj | edytuj kod]
Żółw sępi żywi się w zasadzie wszystkim, co uda mu się upolować. Jego silne szczęki radzą sobie nawet z muszlami dużych ślimaków oraz małży. Ofiarę wabi za pomocą mięsistego wyrostka na języku. Gdy ta znajdzie się w jego zasięgu, żółw szybko rzuca się na swą zdobycz i zaciska na niej szczęki[6].
Ochrona[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten od 2023 roku jest objęty załącznikiem II konwencji waszyngtońskiej (CITES)[8] i aneksem B UE[9].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Macrochelys temminckii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ P. Uetz & J. Hallermann, Macrochelys temminckii, [w:] The Reptile Database [online] [dostęp 2024-02-11] (ang.).
- ↑ Macrochelys temminckii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 386. ISBN 83-01-14344-4.
- ↑ a b c d e f g W. Juszczyk: Gady i płazy. Wyd. 2. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986, s. 251, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0043-4.
- ↑ a b c d e f g h i F.J. Obst: Żółwie. W: Harold G. Cogger, Richard G. Zweifel: Encyklopedia Zwierząt. Gady i Płazy. Warszawa: Agencja ELIPSA, 1933, s. 113–114. ISBN 83-85152-31-8.
- ↑ Projekt rozporządzenia w sprawie gatunków zwierząt niebezpiecznych dla życia i zdrowia ludzi, warunków ich przetrzymywania oraz sposobów znakowania tych zwierząt z 2009 roku. [online] [dostęp 2024-02-11].
- ↑ Krzysztof Lis, Lista gatunków, które weszły na listę CITES w 2023 roku [online], Terrarium [dostęp 2023-02-03] (pol.).
- ↑ Species+ [online], speciesplus.net [dostęp 2023-12-21].