Przejdź do zawartości

Skrytouszka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skrytouszka
Cryptotis
Pomel, 1848[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – skrytouszka północnoamerykańska (C. parva)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

owadożery

Rodzina

ryjówkowate

Podrodzina

ryjówki

Plemię

blariny

Rodzaj

skrytouszka

Typ nomenklatoryczny

Sorex cinereus Bachman, 1837 (= Sorex parvus Say, 1823)

Synonimy
Gatunki

57 gatunków (w tym 3 wymarłe) – zobacz opis w tekście

Skrytouszka[10] (Cryptotis) – rodzaj ssaków z podrodziny ryjówek (Soricinae) w obrębie rodziny ryjówkowatych (Soricidae).

Występowanie

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące głównie w Ameryce Centralnej, jednak ich zasięg obejmuje także Meksyk oraz Amerykę Południową (na południe po Peru i na wschód po Wenezuelę)[11][12][13].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 48–102 mm, długość ogona 13–53 mm, długość ucha 2–3 mm, długość tylnej stopy 10–18 mm; masa ciała 3–19 g[12][14]. Ssaki te charakteryzują się mało widocznymi uszami i krótkimi ogonami.

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1848 roku francuski paleontolog, zoolog i botanik Auguste Nicolas Pomel na łamach Archives des sciences physiques et naturelles[1]. Na gatunek typowy Pomel wyznaczył (oznaczenie monotypowe) skrytouszkę północnoamerykańską (C. parvus).

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]
  • Cryptotis (Cryptotus, Cryptotys, Crypotitis, Criptotis): gr. κρυπτος kruptos ‘ukryty’; ους ous, ωτος ōtos ‘ucho’[15].
  • Soriciscus (Sorieiscus): rodzaj Sorex Linnaeus, 1758 (ryjówka); łac. przyrostek zdrabniający -iscus[16]. Gatunek typowy (oznaczenie oryginalne): Sorex parvus Say, 1823.
  • Xenosorex: gr. ξενος xenos ‘obcy, dziwny’[17]; rodzaj Sorex Linnaeus, 1758 (ryjówka)[6]. Gatunek typowy (oznaczenie oryginalne): Notiosorex (Xenosorex) phillipsii Schaldach, 1966.

Podział systematyczny

[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[18][14][11][10]:

Opisano również gatunki wymarłe na obszarze dzisiejszych Stanów Zjednoczonych[19]:

  1. a b c d e Niepoprawna późniejsza pisownia Cryptotis Pomel, 1848.
  2. Niepoprawna późniejsza pisownia Soriciscus Coues, 1877.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b A.N. Pomel. Etudes sur les carnassiers insectivores (Extrait). Seconde partie.—Classification des insectivores. „Archives des sciences physiques et naturelles”. 9, s. 249, 1848. (fr.). 
  2. A. Milne-Edwards: Mémoire sur la faune mammalogique du Tibet oriental et principalemente de la principanté de Moupin. W: H. Milne-Edwards & A. Milne-Edwards (redaktorzy): Recherches pour servir à l’histoire naturelle des mammifères: comprenant des considérations sur la classification de ces animaux. T. 1: Texte. Paris: G. Masson, 1868–1874, s. 256. (fr.).
  3. E. Coues. Precursory Notes on American Insectivorous Mammals, with Descriptions of New Species. „Bulletin of the United States Geological and Geographical Survey of the Territories”. 3 (3), s. 649, 1877. (ang.). 
  4. D.G. Elliot. Synopsis of the mammals of North America and the adjacent seas. „Publication (Field Columbian Museum)”. Zoological Series. 2 (1), s. 382, 1901. (ang.). 
  5. R. Saban: Insectivora. W: J. Piveteau (red.): Traité de Paléontologie. T. 6. Cz. 2. Paris: Masson et Cie, Éditeurs, 1958, s. 846. (fr.).
  6. a b W.J. Schaldach. New forms of mammals from southern Oaxaca, Mexico, with notes on some mammals of the coastal range. „Säugethierkundliche Mitteilungen”. 14, s. 289, 1966. (ang.). 
  7. E.M.J. Aagaard, Ecological distribution op mammals in the cloud forests and paramos op the Andes, Merida, Venezuela, [w:] Praca doktorska, Colorado State University 1982, s. 276 (ang.).
  8. P. Durant & J.E. Péfaur. Sistemática y ecologı́a de la musaraña de Mérida. Soricidae: Insectívora. Cryptotis thomasi. „Revista de Ecología, Conservación y Ornitología Latinoamericana”. 1, s. 6, 1984. (hiszp.). 
  9. N. Woodman & J.E. Péfaur: Order Soricomorpha. W: A.L. Gardner (red.): Mammals of South America. Cz. 1: Marsupials, Xenarthrans, Shrews, and Bats. Chicago: University of Chicago Press, 2008, s. 178. ISBN 978-0-226-28240-4. (ang.).
  10. a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 70-71. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  11. a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 34–40. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  12. a b C.J. Burgin, K. He, R. Haslauer, B. Sheftel, P. Jenkins, M. Ruedi, S. Hintsche, M. Motokawa, A. Hinckley & R. Hutterer: Family Soricidae (Shrews). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 427–441. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).
  13. D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Cryptotis. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-31].
  14. a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 413–416. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  15. Palmer 1904 ↓, s. 205.
  16. Palmer 1904 ↓, s. 636.
  17. E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 284. (ang.).
  18. N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.12) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-01-06]. (ang.).
  19. J.S. Zijlstra, Cryptotis Pomel, 1848, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-10-23] (ang.).
  20. Hibbard 1953 ↓, s. 29.
  21. C.W. Hibbard. Notes on Late Cenozoic shrews. „Transactions of the Kansas Academy of Science”. 60 (4), s. 333, 1958. DOI: 10.2307/3626384. (ang.). 
  22. Hibbard 1953 ↓, s. 27.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]