Smużka armeńska
| Sicista armenica[1] | |
| Sokolov & Baskevich, 1988[2] | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| Nadrodzina | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
smużka armeńska |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |
 | |
Smużka armeńska[4] (Sicista armenica) – gatunek ssaka z rodziny smużek (Sminthidae), występujący endemicznie w Armenii.
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Smużka armeńska występuje w północno-środkowej Armenii, znany jedynie z Gór Pambackich i góry Cachkuniac w dorzeczu rzeki Hrazdan; opublikowane zapisy z prowincji Sjunik nie zostały potwierdzone[5].
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy naukowo opisała w 1988 roku rosyjskich zoologów nadając mu nazwę Sicista armenica[2]. Holotyp pochodził z 2200 m n.p.m., w strefie subalpejskiej, w górnym biegu rzeki Marmarik, w pobliżu Ankawan, w Górach Pambackich, w Małym Kaukazie, w północno-środkowa Armenii[6].
S. armenica należy do zachodnio-górskiej grupy gatunkowej[5]. Chociaż takson ten jest endemiczny dla Małego Kaukazu, jest blisko spokrewniony z trzema gatunkami endemicznymi dla Wielkiego Kaukazu: S. caucasica, S. kluchorica i S. kazbegica[5]. Takson ten rozpoznawany jest głównie na podstawie cech kariologicznych oraz morfologii plemników i żołędzi prącia[5]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy[5].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Sicista: etymologia niejasna, J.E. Gray nie wyjaśnił znaczenia nazwy rodzajowej; Palmer sugeruje że nazwa to pochodzi od tatarskiego słowa sikistan, oznaczającego „stadną mysz”, bazując na opisie Pallasa[7]. Sam Pallas jednak wymienia nazwę tatarską dshilkis-sitskan („Dʃhilkis-Sitʃkan”), gdzie dshilkis to „stadny, żyjący w stadzie, gromadny” (łac. gregalis), natomiast sitskan to „mysz” (łac. mus, muris)[8], por. w jedenastowiecznym słowniku Mahmuda z Kaszgaru: yılkı „stado” i sıçgan „mysz”[9].
- armenica: średniowiecznołac. Armenicus „armeński”, od łac. Armenia „Armenia”[10].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała (bez ogona) 66,2 mm (n = 3), długość ogona 98,3–101,2 mm, długość ucha 9,4–10,3 mm, długość tylnej stopy 16,6–18,3 mm; masa ciała 6,4–6,7 g[11].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Jest to gatunek górski, spotykany od wysokości 2000 do 2200 m n.p.m. Żyje na subalpejskich łąkach porośniętych wysokimi trawami na górnej granicy lasów[3].
Populacja[edytuj | edytuj kod]
Smużka armeńska jest znana jedynie z pojedynczych okazów i ma mały zasięg występowania. Zagraża jej utrata środowiska związana z nadmiernym wypasem i wycinką wysokich traw; uważa się, że jej populacja maleje. Jest uznawana za gatunek zagrożony (od 1996 do 2008 roku Czerwona księga gatunków zagrożonych wymieniała ją jako gatunek krytycznie zagrożony). Przewiduje się, że stan jej środowiska poza obszarami ochrony przyrody będzie ulega stałemu pogarszaniu. Projekt objęcia ochroną obszaru występowania smużki armeńskiej nie został jeszcze rozpatrzony przez władze Armenii[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Sicista armenica, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b V.E. Sokolov & M.I. Baskevich. [A new species of birch mouse--Sicista armenica sp. n. (Rodentia, Dipodoidea) from the Lesser Caucasus.]. „Zoologicheskii Zhurnal”. 67 (2), s. 301, 1988. (ros.).
- ↑ a b c M. Rusin, Sicista armenica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2021-2 [dostęp 2021-10-23] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 230. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 316. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Sicista armenica. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-10-23].
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 630, 1904. (ang.).
- ↑ P.S. Pallas: Novae species quadrupedum e Glirium ordine, cum illustrationibus variis complurium ex hoc ordine animalium. Erlangae: sumtu Wolfgangi Waltheri, 1778, s. 328. (łac.).
- ↑ Divan-i Luqat-i it-Türk Dizini. Türk Dil Kurumu, 2003, s. 242, 156. (tur.).
- ↑ The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
- ↑ M.E. Holden, T. Cserkész & G. Musser: Family Sminthidae (Birch Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 42–44. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).