Sobór św. Michała Archanioła w Mozyrzu

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Sobór św. Michała Archanioła
Кафедральны сабор Святога Архангела Міхаіла
312Г000511
sobór katedralny
Ilustracja
Sobór od frontu
Państwo

 Białoruś

Obwód

 homelski

Miejscowość

Mozyrz

Wyznanie

prawosławne

Kościół

Rosyjski Kościół Prawosławny

Eparchia

turowska i mozyrska

Katedra

od 1992

Wezwanie

św. Michała Archanioła

Wspomnienie liturgiczne

8/21 listopada

Położenie na mapie obwodu homelskiego
Mapa konturowa obwodu homelskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Mozyrz, sobór”
Położenie na mapie Białorusi
Mapa konturowa Białorusi, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Mozyrz, sobór”
Ziemia52°02′44,4″N 29°16′15,4″E/52,045667 29,270944
Multimedia w Wikimedia Commons

Sobór św. Michała Archanioła – prawosławny sobór w Mozyrzu, katedra eparchii turowskiej i mozyrskiej Egzarchatu Białoruskiego Patriarchatu Moskiewskiego[1][2].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Jest to dawny kościół bernardynów, wzniesiony w latach 1646–1654 kosztem głównie marszałkowicza mozyrskiego Michała Łozki[3]. W latach 1761–1762 poddany barokowej przebudowie dzięki marszałkowi mozyrskiemu Kazimierzowi Oskierce[2]. Projektantem był architekt Aleksander Osiukiewicz[3].

W 1832 władze carskie zlikwidowały klasztor, a jego budynki w 1839 zamieniono na szpital. Kościół św. Michała został w 1865 zamieniony na cerkiew prawosławną, a w 1876 poddany przebudowie.

Od 1937 do 1941 r. budynek służył jako więzienie NKWD obwodu poleskiego[4]. Znajdowały się tutaj biura funkcjonariuszy, w których dokonywano przesłuchań. Wyroki wydawały tzw. trójki NKWD. Nawę kościoła podzielono na cele, w których były trzypiętrowe łóżka. Na jednym łóżku leżało kilka osób. Na chórze znajdowali się strażnicy, którzy w przypadku zauważenia naruszenia strzelali bez ostrzeżenia[5]. W podziemiach kościoła urządzono loch. Początkowo ludzi nie rozstrzeliwano w budynku, ale od 1937 r. wyroki śmierci wykonywano natychmiast w krypcie. Według danych eparchii turowskiej i mozyrskiej wydano tutaj ponad 2 tysiące wyroków śmierci, z których około 300 wykonano w piwnicy kościoła. Zamordowanych posypywano piaskiem i wapnem[5].

W 1941 r. świątynia została ponownie otwarta i w 1952 r. odnowiona. Od 1992 roku jest katedrą odrodzonej eparchii turowskiej i mozyrskiej[2].

Na początku lat 90. XX w. w krypcie odkryto szkielety ofiar egzekucji dokonywanych przez NKWD w okresie wielkiego terroru. W kolejnych latach, podczas sprzątania piwnic katedry, znaleziono szczątki 60 osób, które złożono do dwóch trumien[4][6]. W 2012 r. poświęcono utworzoną w krypcie katedry kaplicę ku czci Nowych Męczenników i Wyznawców, którzy żyli na ziemi poleskiej.

W 2018 roku w całości zakończono prace remontowo-restauratorskie mające na celu wymianę dachu i remont głównej elewacji soboru, stanowiącego zabytek architektury XVIII wieku.

Architektura[edytuj | edytuj kod]

Świątynia jest trójnawową bazyliką z krótkim transeptem i pięciobocznie zamkniętym prezbiterium. Fasada, zdobiona pilastrami i gzymsami, jest trójkondygnacyjna, z dwiema bocznymi wieżami-dzwonnicami i częścią środkową, zwieńczoną trójkątnym szczytem. Wejście okala portal z ozdobnym frontonem. Wewnątrz znajdują się stiukowe dekoracje nad ołtarzem głównym i emporą[2].

Dwukondygnacyjny, przylegający do katedry budynek dawnego klasztoru wzniesiono na planie litery L. Pomieszczenia (z obszernym refektarzem na planie kwadratu) mają sklepienia krzyżowe[2].

  • Sobór i budynek dawnego klasztoru
    Sobór i budynek dawnego klasztoru
  • Widok ogólny soboru
    Widok ogólny soboru
  • Fragment prezbiterium
    Fragment prezbiterium
  • Krypta
    Krypta

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Кафедральный собор святого Архангела Михаила. turov.by. [dostęp 2020-05-30]. (ros.).
  2. ↑ a b c d e Cerkiew i klasztor Św. Michała Archanioła (kościół i klasztor bernardynów). radzima.org. [dostęp 2020-05-30].
  3. ↑ a b Maria Kałamajska-Saeed, Rosyjskie pomiary klasztorów skasowanych w roku 1832, Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą "Polonika", Warszawa 2021, ISBN: 9788366172401
  4. ↑ a b "За захоўванне дробнаразменнай манеты", Стартовая страница Беларуси. 21.by [dostęp 2020-10-15] (ros.).
  5. ↑ a b НКУС расстрэльваў людзей проста ў храме. Цяпер тут памінаюць ахвяраў рэпрэсій, Навіны Беларусі | euroradio.fm [dostęp 2020-10-15] (biał.).
  6. ↑ Помнікі і мемарыяльныя знакі | Музей савецкіх рэпрэсій, represii.net [dostęp 2020-10-15].
Miejsca stalinowskich represji na Białorusi
Obwód brzeski
Obwód grodzieński
Obwód homelski
Obwód miński
Obwód mohylewski
Obwód witebski

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sobór_św._Michała_Archanioła_w_Mozyrzu&oldid=69582919”