Sobór Podwyższenia Krzyża Pańskiego w Królewcu
3920001000 | |||||||||||||||||||||
sobór parafialny | |||||||||||||||||||||
Sobór Krestowozdwiżeński, fasada | |||||||||||||||||||||
Państwo | |||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Obwód | |||||||||||||||||||||
Miejscowość | |||||||||||||||||||||
Wyznanie | |||||||||||||||||||||
Kościół | |||||||||||||||||||||
Parafia | |||||||||||||||||||||
Wezwanie | |||||||||||||||||||||
Wspomnienie liturgiczne |
14/27 września | ||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Królewca | |||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Rosji | |||||||||||||||||||||
Położenie na mapie obwodu królewieckiego | |||||||||||||||||||||
54°42′20,6″N 20°31′22,1″E/54,705722 20,522806 | |||||||||||||||||||||
Strona internetowa |
Sobór Podwyższenia Krzyża Pańskiego – dawny ewangelicki kościół Świętego Krzyża (niem. Kreuzkirche; ros. Kircha kresta; Krojckircha – Кирха креста, Кройцкирха) w Królewcu, obecnie prawosławny sobór Podwyższenia Krzyża Świętego (ros. Крестовоздвиженский собор) przy ul. gen. Pawłowa 2 (ros. ул. генерала Павлова). Administracyjnie świątynia należy do dekanatu Opieki Matki Bożej eparchii kaliningradzkiej[1].
Świątynia znajduje się na wyspie rzecznej, do 1945 zwanej Lomse (obecnie Oktjabrski ostrow – Октябрьский остров), leżącej pomiędzy Starą i Nową Pregołą. O wyspę toczyło spór z Knipawą Stare Miasto Królewiec, które ostatecznie zwyciężyło. Miała służyć wyłącznie celom gospodarczym, jednak w czasach nowożytnych pojawiła się zabudowa mieszkalna. W 1896 wzniesiono nową synagogę.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Budowie kościoła ewangelickiego przeszkodził wybuch I wojny światowej. Został wzniesiony w latach 1930–1933 według projektu Arthura Kicktona z Berlina. Jest modernistyczną budowlą ceglaną, o klinkierowej elewacji, z okrągłą nawą z emporami i z fasadą flankowaną dwiema ośmiobocznymi wieżami od zachodu. W ostrołukowej profilowanej niszy nad głównym wejściem umieszczono wielki krzyż wykonany z kadyńskiej majoliki. Świątynię połączono z domem parafialnym i plebanią.
Podczas II wojny światowej kościół został tylko nieznacznie uszkodzony (spłonął hełm wieży południowej), chociaż otaczająca zabudowa uległa niemal całkowitemu zniszczeniu. Służył jako warsztat samochodowy i fabryka przyborów do rybołówstwa, w tym czasie spłonął dach, a wnętrze uległo przeróbkom i całkowitej dewastacji. Zegar przeniesiono na wieżę dawnego kościoła Świętej Rodziny (Filharmonia). Budowla jest z daleka niewidoczna, gdyż otaczają ją wysokie bloki mieszkalne.
W 1989 przekazano gmach Rosyjskiemu Kościołowi Prawosławnemu, w 1991 została ustanowiona parafia eparchii smoleńsko-kaliningradzkiej. W latach 1991–1994 trwała odbudowa (proj. architekt Jurij Zabuga), z podziałem na cerkiew górną i pomocniczą dolną, św. Aleksandra Newskiego. W 2000 poświęcono bursztynowy ikonostas.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Andrzej Rzempołuch , Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn: Remix, 1992, ISBN 83-900155-1-X, OCLC 833969011 .
- Dehio-Handbuch der Kunstdenkmäler West- und Ostpreussen. Die ehemaligen Provinzen West- und Ostpreussen (Deutschordensland Preussen) mit Bütower und Lauenburger Land, bearb. von Michael Antoni, München; Berlin, Dt. Kunstverl., 1993, ISBN 3-422-03025-5
- Juri Iwanow, Königsberg und Umgebung, Dülmen, Laumann-Verl., 1994, ISBN 3-87466-185-7
- Anatolij Bachtin, Gerhard Doliesen, Vergessene Kultur. Kirchen in Nord-Ostpreussen. Eine Dokumentation, 2. Aufl., Husum, Husum, 1998, ISBN 3-88042-849-2
- Baldur Köster, Königsberg. Architektur aus deutscher Zeit, Husum, Husum, 2000, ISBN 3-88042-923-5
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Cerkwie eparchii kaliningradzkiej
- Cerkwie w Królewcu
- Dawne kościoły protestanckie w Rosji
- Prawosławne katedry w Rosji
- Świątynie pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Pańskiego
- Świątynie pod wezwaniem św. Aleksandra Newskiego
- Zabytki w Królewcu
- Zabytkowe cerkwie i sobory w obwodzie królewieckim
- Zabytkowe kościoły w Rosji
- Dzieła Arthura Kicktona