Socjologia duchowości

Socjologia duchowości – subdyscyplina socjologii religii zajmująca się przejawami duchowości w ich kontekście społecznym. Socjologia duchowości zwraca uwagę na fakt, że wraz z postępującą sekularyzacją religijności tradycyjnej wzrasta poziom subiektywnie rozumianej duchowości.
Socjologia duchowości to bardzo młoda dziedzina, która powstała w pierwszych latach XXI wieku.

Teoretycy

Główni teoretycy, którzy zajmują się między innymi socjologią duchowości, to:

• Linda Woodhead i Paul Heelas - zwracają uwagę na cichą rewolucję, które zachodzi w społeczeństwach zachodnich. Tradycyjna religijność, rozumiana, jako podejście autorytarne, związane ze światem zewnętrznym i przestrzeganiem zewnętrznie nałożonej etyki ustępuje miejsca indywidualnie kształtowanej, subiektywnej, duchowości.
• David Hay – opisuje proces przejścia z duchowości, traktowanej jako stan naturalny, do kompletnego jej odrzucenia i zanegowania we współczesnym systemie opartym na indywidualizmie oraz promocji własnego zysku, jako wymaganej bazy stabilnej ekonomii rynkowej.
• Giuseppe Giordan – socjolog zwracający uwagę na fakt, że w odróżnieniu od tradycyjnie rozumianej religijności duchowość odnosi się do sacrum poprzez indywidualne emocje, uczucia (zarówno fizyczne jak i seksualne) promując holistyczne podejście do natury ludzkiej.
• Kieran Flanagan i Peter C. Jupp – redaktorzy pierwszej, wydanej w 2007 roku książki w całości poświęconej socjologii duchowości.
• Na polskim gruncie za socjologa duchowości może być uznany Tadeusz Doktór.

Badania

• W 2000 roku tylko około 10% Brytyjczyków uważało się za członków jakiegoś kościoła w tym samym czasie aż 76% twierdziło, że miało jakiś rodzaj doświadczenia duchowego.
• Z badań przeprowadzonych w 2000 roku w Wielkiej Brytanii wynika, że tylko 26% społeczeństwa wierzy w osobowego Boga (religijność tradycyjna), a aż 44% w „jakiegoś rodzaju ducha lub siłę życiową” (duchowość).
• Jak to wynika z badań kwestionariuszowych przeprowadzonych w 2000 roku 18,9% Polaków wierzy, że Bóg jest raczej w człowieku niż poza nim, czyli około jedna piąta polskiego społeczeństwa bliższa jest subiektywnie rozumiana duchowość niż tradycyjna religijność. Taki kierunek przemian duchowości jest jeszcze bardziej widoczny u osób z wyższym wykształceniem – „w grupie osób z wyższym wykształceniem wiara w nieosobowego ducha lub siłę życiową osiąga 25%, co oznacza, że co czwarta osoba legitymizująca się takowym przyjmuje nieortodoksyjną koncepcję” bliższą subiektywnej duchowości, niż tradycyjnej religijności.

Bibliografia

• Irena Borowik, Tadeusz Doktór: Pluralizm religijny i moralny w Polsce. Kraków: Nomos, 2001.
• Giuseppe Giordan: The Body between Religion and Spirituality. Social Compass, 2009.
• David Hay: Something There. London: Darton, Longman and Todd Ltd, 2006.
• Paul Heelas, Linda Woodhead: The Spiritual Revolution. UK: Blackwell Publishing, 2005.

Linki zewnętrzne

• A Sociology of Spirituality - fragmenty książki (ang.)