Socznik

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Socznik
Epuraea
Erichson, 1843
Ilustracja
Epuraea aestiva
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze wielożerne

Rodzina

łyszczynkowate

Podrodzina

Epuraeinae

Plemię

Epuraeini

Rodzaj

socznik

Typ nomenklatoryczny

Nitidula silacea Herbst, 1784

Synonimy
  • Dadopora Thomson, 1859
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Socznik[1][2] (Epuraea) – rodzaj chrząszczy z rodziny łyszczynkowatych i podrodziny Epuraeinae. Ma zasięg kosmopolityczny. Obejmuje ponad 320 opisanych gatunków.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Epuraea ocularis, widok od spodu
Epuraea luteola
Epuraea melanocephala
Epuraea ocularis
Epuraea unicolor
Epuraea pallescens
Epuraea rufa

Chrząszcze o ciele długości od 2 do 4,5 mm[3]. Zarys ciała jest stosunkowo smukły[4], owalny[3], a jego wierzch zwykle płasko sklepiony do umiarkowanie wypukłego[3][4]. Owłosienie jest delikatne i przylegające[3]. W ubarwieniu dominują barwy od żółtawoceglastej do ciemnobrunatnej[3][4]. Wzór w postaci plamek występuje nieczęsto[3]. Głowa jest zaopatrzona w duże oczy złożone i niesięgające ku tyłowi poza nie skronie. Aparat gębowy cechują głaszczki wargowe o członie ostatnim ściętym na wierzchołku. Proste, zbieżne ku tyłowi rowki czułkowe są proste, mają zatarte lub niewyraźne krawędzie zewnętrzne[4]. Przedplecze i pokrywy mają pozbawione orzęsienia brzegi[3]. Pokrywy są krótkie[4] i pozbawione rzędów przyszwowych. U części gatunków golenie odnóży środkowej pary wykazują dymorfizm płciowy, będąc charakterystycznie pogrubionymi na szczycie[3]. Odwłok ma dwa ostatnie segmenty odsłonięte przez pokrywy[4].

Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]

Owady te są zróżnicowane pod względem preferencji pokarmowych. Większość gatunków to mykofagi lub saprofitofagi, ale znaleźć można w obrębie rodzaju nekrofagi, a nawet przykłady drapieżnictwa na kornikowatych[3][5][6]. Wśród soczników dominują gatunki saproksyliczne[6]. Bytują one pod korą drzew, w próchnie, w fermentującym soku wyciekającym z ran, świeżo okorowanych pni i ściętych pniaków, w grzybach nadrzewnych (w tym w hubach) i chodnikach innych owadów, np. kornikowatych czy trociniarkowatych. Część gatunków bytuje w runie leśnym i ściółce. Niektóre spotyka się w pryzmach gnijących szczątków roślinnych, pod skoszoną trawą, w gniazdach trzmieli oraz w norach ssaków. Postacie dorosłe wielu gatunków odwiedzają kwiaty drzew, krzewów i roślin zielnych. Niektóre przylatują też do sztucznych źródeł światła[3][5].

Zasięg rodzaju jest kosmopolityczny. W krainie palearktycznej stwierdzono ponad 100 jego gatunków[3], z których z Polski wykazano 30[3][7] (zobacz: łyszczynkowate Polski).

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Takson ten wprowadzony został w 1843 roku przez Wilhelma Ferdinanda Erichsona[8]. W 1859 roku Carl Gustaf Thomson wyznaczył Nitidula silacea gatunkiem typowym tego rodzaju[9]. Rodzaj ten dzieli się na liczne podrodzaje[6], z których część bywała dawniej ujmowana jako odrębne rodzaje[10], a jeden miał nawet odrębną polskojęzyczną nazwę zwyczajową – drobnogonka (Micruria)[1]. Rodzaj Epuraea nie doczekał się dotąd rewizji w kontekście światowym. Relacje filogenetyczne pomiędzy jego podrodzajami pozostają nierozwikłane i wiele z nich przypuszczalnie stanowią taksony parafiletyczne, stąd niektórzy autorzy rezygnują z podziału na podrodzaje zupełnie[6].

Do rodzaju tego należy ponad 320 opisanych gatunków, w tym[7][11]:

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Włodzimierz Dzieduszycki, Maryan Łomnicki: Muzeum imienia Dzieduszyckich we Lwowie. Dział I zoologiczny, oddział zwierząt bezkręgowych. IV. Chrząszcze, czyli tęgoskrzydłe (Coleoptera). Lwów: Pierwsza Związkowa Drukarnia we Lwowie, 1886.
  2. ↑ Maksymilian Nowicki: Przyczynek do owadniczej fauny Galicyi. Kraków: Włodzimierz Dzieduszycki, 1864.
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l Marian Nunberg: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XIX Chrząszcze – Coleoptera. Zeszyt 65 Łyszczynkowate – Nitidulidae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1976, s. 59.
  4. ↑ a b c d e f Gazang Tahir Omar, Nawzad B. Kadir, Nabeel A. Mawlood. A new species of the genus Epuraea Erichson, 1843 from Iraq (Coleoptera: Nitidulidae, Epuraeinae). „Plant Archives”. 20 (2), s. 7758–7762, 2020. ISSN 0972-5210. 
  5. ↑ a b B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Cucujoidea, część 1. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (12), 1986. 
  6. ↑ a b c d e Josef Jelinek, Richard A.B. Leschen, Jiří Hajek. Revision of Epuraea of New Zealand (Coleoptera: Nitidulidae). „Acta Entomologica Musei Nationalis Pragae”. 57 (2), s. 617–644, 2017. DOI: 10.1515/aemnp-2017-0093. ISSN 0374-1036. 
  7. ↑ a b rodzaj: Epuraea W.F. Erichson, 1843. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2021-08-23].
  8. ↑ W.F. Erichson. Versuch einer systematischen Eintheilung der Nitidularien. „Zeitschrift fur die Entomologie”. 4, s. 225-361, 1843. 
  9. ↑ Carl Gustaf Thomson: Skandinaviens Coleoptera synoptisk bearbetade. Tom I. Lund: Berlingska Boktryckeriet, 1859.
  10. ↑ a b Josef Jelínek, Andrzej Lasoń. New species of Epuraea (Haptoncus) from New Caledonia (Coleoptera: Nitidulidae, Epuraeinae). „Annals of the Upper Silesian Museum in Bytom. Entomology”. 26, s. 1-11, 2019. DOI: 10.5281/zenodo.1200108. 
  11. ↑ genus Epuraea Erichson, 1843. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2021-08-25].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Socznik&oldid=69322184”