Sodom

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Sodom
Ilustracja
Sodom w Bangkoku (2007)
Rok założenia

1982

Pochodzenie

 Niemcy (Gelsenkirchen)

Gatunek

black metal[1]
thrash metal[1][2]
speed metal[1][2]

Powiązania

Kreator, Assassin, Holy Moses

Strona internetowa

Sodom – niemiecka grupa muzyczna grająca thrash metal założona w 1982 roku w Gelsenkirchen przez Thomasa Sucha[3]. Na początku swojej działalności zespół wykonywał muzykę black/speed metalową jednak wraz z dołączeniem Franka „Blackfire’a” Gosdzika do zespołu zespół zmienił styl na thrash metal, który gra aż do dziś[3]. Do dziś zespół wydał 16 albumów studyjnych niejednoznacznie ocenianych przez fanów i krytyków muzycznych. Sodom jest powszechnie uważany za jeden z najważniejszych zespołów w historii thrash metalu i black metalu[4].

Na tę chwilę Sodom sprzedał łącznie ponad 2 milionów płyt[5][6][7]. Pierwszym sukcesem komercyjnym zespołu był album Agent Orange wydany w 1989 roku[8]. Album ten w samych Niemczech sprzedał się w nakładzie ponad 100 tysięcy kopii. Wtedy również Sodom stał się trzecim zespołem tworzącym wielką trójkę niemieckiego thrash metalu wraz z zespołami Kreator i Destruction.

Zespół niejednokrotnie występował w Polsce m.in. w Warszawie czy na Katowickim spodku oraz na festiwalu Metalmania[9][10].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Początki zespołu (1982–1986)[edytuj | edytuj kod]

Thomas "Tom Angelripper" Such w trakcie występu na Evolution Fest, 7 lipca 2007 roku

Zespół został założony w 1982 roku przez Thomasa Sucha[11], który wówczas pracował w kopalni węgla. Był już jednak zniechęcony tą pracą. Wraz z gitarzystą Frankiem Terstegenem znanym pod pseudonimem Aggressor założył Sodom. Głównymi inspiracjami dla nich były takie zespoły jak Motörhead, Accept, Iron Maiden, Judas Priest, Kiss, AC/DC, Saxon, Venom czy Tank[11]. Do zespołu dołączył jeszcze perkusista, Rainer Focke znany jako "Bloody Monster"[12]. Thomas natomiast przyjął pseudonim Tom Angelripper. Jednak zespół w tym składzie nie nagrał żadnego albumu a miejsce Rainera zajął Christian Dudek znany także jako Witchhunter[13].

Grupa zaczynała swoją działalność grając Black metal, który w tamtym czasie miał dopiero swoje początki[11]. W 1983 roku ukazało się pierwsze wydawnictwo grupy jakim była kaseta demo o nazwie Witching Metal[14]. Rok później ukazała się kolejna demówka zespołu pod tytułem Victims of Death[15]. Oba wydawnictwa nie miały żadnego wydawcy gdyż zespół nie był wtedy jeszcze w żadnej wytwórni. Dopiero następne wydawnictwo jakim jest minialbum zespołu In the Sign of Evil zostało wydane przez jakąkolwiek wytwórnie jaką w tym wypadku była wytwórnia Devil's Game[16]. Jednak przed jej nagraniem doszło do zmiany gitarzysty jakim wtedy został Josef Dominik znany jako Grave Violator[17]. Album ten obok takich płyt jak Welcome to Hell grupy Venom czy Morbid Tales Celtic Frost jest zaliczany do pierwszej fali Black metalu.

W zespole znowu doszło do zmiany gitarzysty którym został Michael "Destructor" Wulf[18]. Zespół też przeszedł do wytwórni Steamhammer, nakładem której w 1986 roku ukazał się pierwszy album studyjny zespołu o nazwie Obsessed by Cruelty[19]. Na albumie wyraźnie było słychać duże wpływy zespołu Venom, którego w tamtym czasie Tom Angelripper był wielkim fanem. Album tak jak EPka In the Sign of Evil jest zaliczana do tzw. "Pierwszej Fali Black Metalu". Na cześć utworu "Deathlike Silence" norweski muzyk Øystein "Euronymous" Aarseth, który był fanem tego zespołu założył wytwórnię Deathlike Silence Productions[20].

Przejście na thrash metal i sukces zespołu (1987–1989)[edytuj | edytuj kod]

Frank "Blackfire" Gosdzik w trakcie koncertu z grupą Sodom na festiwalu Rock Hard w Gelsenkirchen, Niemcy, 18 maja 2018 roku

Pierwsze wydawnictwa Sodom z początku nie zostały dobrze przyjęte, a prasa uznała ten zespół za "średniej jakości klona Venom z mało ambitnymi tekstami". Zespół wydał jeszcze jeden minialbum wykonany w swoim pierwotnym stylu Expurse of Sodomy[21]. Na tym wydawnictwie po raz pierwszy pojawił się gitarzysta Frank "Blackfire" Gosdzik, który w tym samym czasie przekonał także lidera kapeli Thomasa Sucha żeby przeszedł na thrash metal, a także, że w tym gatunku przestano śpiewać o takich rzeczach jak okultyzm, satanizm czy horrory, a zaczęto śpiewać o wojnie, polityce i problemach społecznych. Thomas wówczas interesował się wojnami i uważał je za idiotyzm. Tom poszedł tą drogą i zmienił tematykę tekstów jak i styl muzyczny.

Pierwszym albumem nagranym w tym stylu był wydany 1 grudnia tego samego roku album Persecution Mania[22]. Album ten muzycznie prezentował niemiecki thrash metal z wpływami muzyki black metalowej i heavy metalowej takich zespołów jak Motörhead. Na tym albumie zespół umieścił także cover utworu "Iron Fist" tej grupy. Na tym albumie Blackfire nauczył także grupy inaczej pisać teksty utworów a także skomponował wraz z pozostałymi członkami zespołu sam album. Album ten został lepiej przyjęty niż poprzednie. Po wydaniu tego albumu zespół wyruszył w trasę koncertową z zespołem Coroner. Podczas trasy koncertowej Sodomania Tour zespół nagrał swój pierwszy album koncertowy o nazwie Mortal Way of Live nagrany w Dortmundzie i Düsseldorfie.

W 1989 roku pojawił się kolejny album studyjny zespołu pod tytułem Agent Orange[8]. Nazwa tego albumu odnosi się do broni chemicznej stosowanej podczas wojny wietnamskiej, która była fascynacją założyciela grupy Toma Angelrippera[8]. Teksty na tej płycie opowiadają właśnie o wojnie wietnamskiej. Album ten stał się pierwszym sukcesem komercyjnym zespołu. Został wówczas bardzo dobrze przyjęty przez prasę i w samych tylko Niemczech sprzedał się w nakładzie ponad 100 tysięcy egzemplarzy. Zespół wówczas dołączył do wielkiej trójki niemieckiego thrash metalu którą tworzy obecnie wraz z zespołami Destruction i Kreator. W tym samym roku zespół zagrał koncert w Polsce w Katowicach przed publicznością 10 tysięcy ludzi. W tym samym roku ukazał się również singiel Ausgebombt wraz z niemiecką wersją tego utworu oraz minialbumem o tej samej nazwie[23].

Zmiany w składzie (1989–1990)[edytuj | edytuj kod]

Jednak pomimo sukcesu w zespole wówczas nie działo się dobrze ponieważ Thomas i Christian popadli w alkoholizm i często na koncertach grali pijani. Z tego powodu Frank był wściekły a także dlatego, że jego koledzy z zespołu kiepsko grali muzykę na żywo, która była przez niego komponowana. Wówczas Mille Petrozza lider zespołu Kreator zaproponował Frankowi miejsce w swoim zespole. Frank przyjął tę propozycję natomiast do Sodom dołączył nowy gitarzysta Michael Hoffman[24]. Wraz z nim zespół nagrał nowy album Better Off Dead wydany w 1990 roku[25]. Był to również ostatni na pewien czas thrash metalowy album zespołu. W trakcie trasy po Ameryce Południowej Hoffman zdecydował się zostać w Brazylii i jednocześnie zakończył współpracę z Sodom[24]. Jego miejsce zajął Andy Brings[26].

Odejście od thrash metalu (1991–1997)[edytuj | edytuj kod]

Bernd "Bernemann" Kost w trakcie występu na festiwalu Rockavaria w Monachium, 28 maja 2016 roku

Na kolejnych albumach zespół próbował odejść od thrash metalowego stylu na rzecz cięższego brzmienia czego doskonałym przykładem jest wydany w 1992 roku album Tapping the Vein[27]. Na tej płycie było wiele wpływów muzyki death metalowej jednak niektóre elementy thrash metalu zostały zachowane. Tapping the Vein to był także ostatni album nagrany z Christianem Dudkiem, który został wyrzucony z zespołu[13]. Tom Angelripper twierdził, że głównym powodem był problem Dudka z narkotykami jednak według samego Dudka problemem była chciwość Angelrippera. Dudek powiedział: "Cóż, jak powiedziałem, Tom był coraz bardziej głodny pieniędzy. Pisałem muzykę głównie z gitarzystą, ponieważ Tom nigdy nie miał czasu przychodzić na próby. Czasami pisał swoje teksty szybko w toalecie i zbierał za to 60 % pieniędzy z GEMA."[28]. Miejsce Dudka zajął Atomic Steif, były członek grup Holy Moses i Living Death.

Przed wydaniem kolejnego albumu ukazał się minialbum Aber bitte mit Sahne zawierający cover piosenki Udo Jürgensa o tej samej nazwie[29]. Rok później ukazał się szósty album studyjny o nazwie Get What You Deserve[30]. Na tym albumie oprócz wpływów death metalu znalazły się przede wszystkim wpływy muzyki punkowej. Niestety album nie odniósł sukcesu ponieważ w tamtym czasie fani stracili zainteresowanie thrash metalem. Album ten doczekał się również zmienionej okładki ponieważ oryginalna została mocno ocenzurowana z powodu wyraźnej przemocy w jej treści. Przedstawiała ona zamordowanego mężczyznę, natomiast zmieniona przedstawiała członków zespołu. W tym samym roku ukazał się także album koncertowy Maroonned Live nagrany 10 maja w Hamburgu podczas trasy promującej ten album[31].

Rok później zespół wydal kolejny album studyjny Masquerade in Blood[32]. Na tym albumie zespół zaczął powoli wracać do thrash metalu eksperymentując z takimi gatunkami jak groove metal, death metal czy crossover thrash[33]. Przez wielu ten album jest uważany za jeden z najcięższych w dorobku zespołu. Jednak tak jak poprzedni nie odniósł sukcesu i został kiepsko przyjęty przez fanów i krytyków[33]. Jest to również jedyny album zespołu na którym zagrał Dirk Strahlimeier[34].

Rok później ukazała się kompilacja Ten Black Years na kasetach i płytach CD[35]. W tym samym roku do zespołu dołączyli Bernd "Bernemann" Kost i Konrad "Bobby" Schottkowski[36][37]. Wtedy zespół ponownie wkroczył do studia i nagrał nowy album który ukazał się w lutym 1997 roku o nazwie ’Til Death Do Us Unite[38]. Na tej płycie zespół powoli zaczął wracać do korzeni przechodząc bardziej w stronę crossover thrashu. Album ten posiadał bardzo kontrowersyjną okładkę przedstawiającą ludzką czaszkę zaciśniętą między brzuchem wojownika sumo, a brzuchem ciężarnej kobiety[39]. Na płycie znalazł się także utwór "Fuck The Police" do którego nagrano kontrowersyjny teledysk przedstawiający przemoc wobec więźniów.

Na kolejnym albumie Code Red wydanym w 1999 roku zespół powrócił do klasycznego thrash metalowego stylu[40]. To ucieszyło wielu fanów. W intrze albumu znalazł się także fragment filmu Full Metal Jacket. Album odniósł spory sukces i został dobrze przyjęty.

Dalsze losy zespołu (2001–2006)[edytuj | edytuj kod]

Konrad "Bobby" Schottkowski na żywo z grupą Sodom w trakcie występu na festiwalu Evolution Fest, 7 lipca 2007 roku

W 2001 roku ukazał się dziesiąty album studyjny o nazwie M-16[41]. Jest to kolejna płyta zespołu opowiadającą o wojnie wietnamskiej. Nazwa albumu natomiast odnosi się do broni stosowanej przez wielu amerykańskich żołnierzy w trakcie trwania tej wojny. Po wydaniu tego albumu zespół wyruszył w trasę koncertową wraz z pozostałymi zespołami wielkiej trójki. Wtedy to cała trójka spotkała się podczas wspólnej trasy. 6 stycznia odbył się koncert w klubie Proxima w Warszawie[42][43]. Podczas trasy koncertowej w Azji zespół nagrał kolejny album koncertowy nagrany podczas występu w Bangkoku[44]. Album One Night in Bangkok ukazał się w 2003 roku nakładem Steamhammer[44].

W 2006 roku pojawił się kolejny album o nazwie Sodom[45]. W jednym z wywiadów wspominając o tym albumie Tom Angelripper przyznał, że według niego każdy zespół powinien mieć album o tej samej nazwie co zespół. W ramach promocji do utworu "City of God" nakręcono teledysk[45]. Utwór ten stał się jednym z najpopularniejszych utworów zespołu.

Krótki powrót do Black metalu (2007–2009)[edytuj | edytuj kod]

Wraz z kolejnym albumem zespół na krótko wrócił do black metalu[46]. Na wydanym w 2007 roku albumie The Final Sign of Evil znalazły się utwory z EPki In the Sign of Evil, a także nienagrane utwory z tego okresu[47]. Specjalnie do nagrania tej płyty do zespołu wrócili Aggressor i Witchhunter[46]. Niestety z powodu niewydolności wielu narządów 7 września 2008 roku Christian „Chris Witchhunter” Dudek zmarł w wieku 42 lat[48][49]. Na jego cześć 11 kwietnia 2009 roku został zagrany koncert charytatywny. Zagrały wówczas zespoły Holy Moses, Assassin i Artillery[50]. W tym samym roku zespół po raz pierwszy od 20 lat zagrał na Bloodstock Open Air w Wielkiej Brytanii.

Powrót do thrashu i dalsze losy zespołu (2010–2016)[edytuj | edytuj kod]

Markus "Makka" Freiwald w trakcie występu na żywo na festiwalu With Full Force w 2013 roku

Dopiero w 2010 roku ukazał się nowy album zespołu wydany pod koniec listopada w Europie i na początku 2011 roku w Stanach Zjednoczonych o nazwie In War and Pieces[51][52]. Album ten w pierwszym tygodniu od wydania sprzedał się w nakładzie 700 egzemplarzy w Stanach Zjednoczonych czyli mniej niż jakikolwiek inny album zespołu[53]. 30 listopada tego samego roku ogłoszono, że Konrad "Bobby" Schottkowski nie jest już częścią Sodom z powodu pogorszenia się jego relacji z liderem zespołu[54]. 8 grudnia ogłoszono, że jego miejsce zajmie Markus "Makka" Freiwald[55]. Pod koniec 2012 roku zespół zaczął pisanie nowego albumu studyjnego. Pierwotnie zespół planował nagrać ten album w maju i wydać go późnym latem. 29 kwietnia został wydany czternasty album studyjny o nazwie Epitome of Torture[56]. Był to pierwszy album nagrany z Makką na perkusji[55]. Album ten trafił na 25 miejsce na liście Billboard Heatseakers Chart co wówczas było najwyższym miejscem na liście w USA w historii zespołu[57]. Poza Stanami Zjednoczonymi album był notowany także m.in. w Niemczech czy Szwajcarii.

Przed wydaniem kolejnego albumu w 2014 roku wydano minialbum Sacred Warpath zawierający jeden nowy utwór o tej samej nazwie co album i trzy nagrane na żywo[58]. W sierpniu 2016 roku pojawił się piętnasty album studyjny zespołu o nazwie Decision Day[59][60]. Album odniósł sukces i był notowany na listach w różnych krajach m.in. w Stanach Zjednoczonych, Czechach, Niemczech czy Austrii[61][62][63][64]. Był to także ostatni album nagrany z Bernemannem i Makką[65]. Krótko po wydaniu tego albumu Tom Angelripper twierdził, że ma pomysł na kolejny album i planuje go wydać w 2018 roku.

Sodom dzisiaj (od 2018)[edytuj | edytuj kod]

3 grudnia 2017 roku podczas świętowania 35-lecia istnienia zespół ogłosił ponowne spotkanie z trzema byłymi muzykami – Andym Bringsem, Frankiem Gosdzikiem i Josefem Dominikiem. 26 grudnia zespół dał koncert w Bochum po raz pierwszy z tymi muzykami od czasu ich odejścia. W styczniu 2018 roku ogłoszono, że Makka i Bernemann przestali być częścią Sodom[66]. Według Bernda Kosta i Markusa Freiwalda zostali oni wyrzuceni przez Toma Angelrippera podczas rozmowy przez aplikację WhatsApp. Od tamtego czasu Makka i Bernemann grają w zespole Bonded. Tom natomiast stwierdził, że chce zacząć wszystko od nowa z nowymi muzykami. Ogłoszono wówczas aż trzech nowych członków[67]. Powrócił wówczas Frank "Blackfire" Gosdzik[67]. Wtedy to zespół po raz pierwszy stał się kwartetem. W 2019 roku zespół wydał trzy minialbumy nagrane w nowym składzie, jednak nowy perkusista Stefan "Husky" Hüskens musiał odejść z zespołu przed nagraniem nowej płyty studyjnej. W listopadzie 2020 roku został wydany nowy album studyjny kapeli Genesis XIX[68][69]. Jest to pierwszy album zespołu nagrany jako kwartet a nie jako trio, a także pierwszy od płyty Agent Orange nagrany z Frankiem Gosdzikiem[70][71]. Album wcześniej przed jego wydaniem zapowiedziały trzy single. Zespół zapowiedział również trasę koncertową która ma się odbyć w 2021 roku.

Styl muzyczny, spuścizna i inspiracje[edytuj | edytuj kod]

We wczesnych dniach swojej działalności, Sodom grało muzykę tożsamą z ówczesną tzw. "Pierwszą Falą Black Metalu". Wczesnymi inspiracjami dla zespołu były takie kapele jak Accept, AC/DC, Motörhead, Black Sabbath, Deep Purple, Iron Maiden czy Judas Priest.[72] Ich muzyka na wczesnych wydawnictwach (oba albumy demo, EP In the Sign of Evil oraz Obsessed by Cruelty) była uważana za black/speed metal.[73] Teksty utworów obracały się wokół tematów satanistycznych, bluźnierczych i okultystycznych, jednak wśród ówczesnej prasy muzycznej były one uważane za "mało ambitne". Zmianę zaowocował drugi album studyjny grupy, Persecution Mania, pokazujący przejście grupy w stronę muzyki thrash metalowej. Za tą zmianę odpowiedzialny był nowy wówczas gitarzysta, Frank "Blackfire" Gosdzik. Zmianie uległy także teksty, które od tej pory przeważnie skupiały się na tematach wojennych i społecznych, choć według samego Toma Angelrippera, mają one raczej przekaz antywojenny. W wywiadzie dla Metalkings.com wypowiedział się następująco: "Dlaczego piszemy o wojnie? Ponieważ my nie chcemy wojny. Chcemy opisać jak zła jest wojna."

Sodom wraz z zespołem Kreator stał się również jedną z największych inspiracji dla licznych zespołów metalowych, w dużej mierze black metalowych i death metalowych. Wśród zespołów zespołów wymieniających Sodom jako inspiracje znalazły się takie zespoły jak np. Cannibal Corpse, Incantation, Dark Tranquillity, Enslaved, Evile, Sepultura, Morbid Angel, Obituary, Mayhem czy Evildead.[72][74]

Muzycy[edytuj | edytuj kod]

Obecny skład zespołu[edytuj | edytuj kod]

Byli członkowie zespołu[edytuj | edytuj kod]

[77]

Dyskografia[edytuj | edytuj kod]

Albumy[edytuj | edytuj kod]

Rok Tytuł Pozycja na liście
DEU
[78]
CHE
[79]
AUT
[80]
1986 Obsessed by Cruelty
  • Data: maj 1986
  • Wydawca: Steamhammer Records
1987 Persecution Mania
  • Data: 1 grudnia 1987
  • Wydawca: Steamhammer Records
1989 Agent Orange
  • Data: 1 czerwca 1989
  • Wydawca: Steamhammer Records
1990 Better Off Dead
  • Data: 1 października 1990
  • Wydawca: Steamhammer Records
1992 Tapping the Vein
  • Data: 1 sierpnia 1992
  • Wydawca: Steamhammer Records
56
1994 Get What You Deserve
  • Data: 1 stycznia 1994
  • Wydawca: Steamhammer Records
45
1995 Masquerade in Blood
  • Data: 1 czerwca 1995
  • Wydawca: Steamhammer Records
76
1997 ’Til Death Do Us Unite
  • Data: 24 lutego 1997
  • Wydawca: Sony BMG Music
1999 Code Red
  • Data: 31 maja 1999
  • Wydawca: Drakkar Entertainment
2001 M-16
  • Data: 22 października 2001
  • Wydawca: Steamhammer Records
88
2006 Sodom
  • Data: 24 kwietnia 2006
  • Wydawca: SPV GmbH
64
2007 The Final Sign of Evil
  • Data: 28 września 2007
  • Wydawca: SPV GmbH
2010 In War and Pieces
  • Data: 19 listopada 2010[81]
  • Wydawca: SPV GmbH
64
2013 Epitome of Torture
  • Data: 26 kwietnia 2013[82]
  • Wydawca: SPV GmbH
32 87
2016 Decision Day
  • Data: 26 sierpnia 2016[83]
  • Wydawca: Steamhammer Records
7 42 29
2020 Genesis XIX
  • Data: 27 listopada 2020[69]
  • Wydawca: Steamhammer Records
10 - -
„—” pozycja nie była notowana.

Kompilacje[edytuj | edytuj kod]

Rok Tytuł Pozycja na liście
DEU
[78]
1991 Sodomania
  • Data: 23 października 1991
  • Wydawca: Teichiku Records
1996 Ten Black Years – Best Of
  • Data: 2 grudnia 1996
  • Wydawca: Steamhammer Records
2010 The Art of Killing Poetry
  • Data: 10 listopada 2010
  • Wydawca: Metal Hammer
2012 30 Years Sodomized: 1982–2012
  • Data: 15 czerwca 2012
  • Wydawca: Steamhammer Records
54
„—” pozycja nie była notowana.

Minialbumy[edytuj | edytuj kod]

Rok Tytuł
1984 In the Sign of Evil
  • Data: 5 maja 1984
  • Wydawca: Steamhammer Records
1987 Expurse of Sodomy
  • Data: 1 października 1987
  • Wydawca: Steamhammer Records
1993 Aber bitte mit Sahne
  • Data: 5 listopada 1993
  • Wydawca: Steamhammer Records
2014 Sacred Warpath
  • Data: 28 listopada 2014
  • Wydawca: Steamhammer Records
2018 Partisan
  • Data: 23 listopada 2018
  • Wydawca: Steamhammer Records
2019 Chosen by the Grace of God
  • Data: 30 października 2019
  • Wydawca: Steamhammer Records
2019 Out of the Frontline Trench
  • Data: 22 listopada 1993
  • Wydawca: Steamhammer Records
2020 A Handful of Bullets
  • Data: 18 listopada 2020
  • Wydawca: Steamhammer Records
2021 Bombenhagel
  • Data: 20 sierpnia 2021
  • Wydawca: Steamhammer Records
2023 1982
  • Data: 10 listopada 2023
  • Wydawca: Steamhammer Records

Inne[edytuj | edytuj kod]

Rok Tytuł
1982 Witching Metal (demo)
  • Data: 1982
  • Wydawca: brak (wydanie własne)
1984 Victims of Death (demo)
  • Data: 1984
  • Wydawca: brak (wydanie własne)
1988 Mortal Way of Live (album koncertowy)
  • Data: 1 października 1988
  • Wydawca: Steamhammer Records
1994 Marooned Live (album koncertowy)
  • Data: 1 września 1994
  • Wydawca: Steamhammer Records
2003 One Night in Bangkok (album koncertowy)
  • Data: 28 lipca 2003
  • Wydawca: Steamhammer Records

Wideografia[edytuj | edytuj kod]

Rok Tytuł
1988 Mortal Way of Live (VHS)
  • Data: 1988
  • Wydawca: Steamhammer Records
1994 Live in der Zeche Carl (VHS)
  • Data: 1994
  • Wydawca: Steamhammer Records
2005 Lords of Depravity Pt. 1 (DVD)
  • Data: 2005
  • Wydawca: SPV GmbH
2010 Lords of Depravity II (DVD)
  • Data: 28 czerwca 2010
  • Wydawca: SPV GmbH

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c Steve Huey: Sodom Biography. allmusic.com. [dostęp 2011-08-24]. (ang.).
  2. a b Encyclopaedia Metallum – Sodom. metal-archives.com. [dostęp 2011-08-24]. (ang.).
  3. a b Sodom – Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, metal-archives.com [dostęp 2021-01-28].
  4. Sodom | Similar Artists, AllMusic [dostęp 2023-09-14] (ang.).
  5. Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2021-01-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-17)].
  6. {{{tytuł}}}, ww25.metal-metropolis.com [dostęp 2023-09-14].
  7. Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2021-01-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-17)].
  8. a b c Sodom - Agent Orange - Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, www.metal-archives.com [dostęp 2023-09-14].
  9. l, relacja: Kreator, Sodom, Destruction, Wykked Wytch, Warszawa "Proxima" 6.01.2002 - rockmetal.pl, www.rockmetal.pl [dostęp 2023-09-14].
  10. l, galeria: Sodom ("Metalmania 2017"), Katowice "Spodek" 22.04.2017 - rockmetal.pl, www.rockmetal.pl [dostęp 2023-09-14].
  11. a b c Sodom – Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, metal-archives.com [dostęp 2021-01-09].
  12. Bloody Monster – Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, metal-archives.com [dostęp 2021-01-09].
  13. a b Chris Witchhunter - Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, www.metal-archives.com [dostęp 2023-09-14].
  14. Sodom – Witching Metal – Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, metal-archives.com [dostęp 2021-01-09].
  15. Sodom – Victims of Death – Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, metal-archives.com [dostęp 2021-01-09].
  16. Sodom – In the Sign of Evil – Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, metal-archives.com [dostęp 2021-01-09].
  17. Grave Violator – Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, metal-archives.com [dostęp 2021-01-09].
  18. Michael Wulf - Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, www.metal-archives.com [dostęp 2023-09-14].
  19. Sodom - Obsessed by Cruelty - Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, www.metal-archives.com [dostęp 2023-09-14].
  20. Deathlike Silence Productions - Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, www.metal-archives.com [dostęp 2023-09-14].
  21. Sodom - Expurse of Sodomy - Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, www.metal-archives.com [dostęp 2023-09-14].
  22. Sodom - Persecution Mania - Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, www.metal-archives.com [dostęp 2023-09-14].
  23. Sodom - Ausgebombt - Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, www.metal-archives.com [dostęp 2023-09-14].
  24. a b Michael Hoffmann - Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, www.metal-archives.com [dostęp 2023-09-14].
  25. Sodom - Better Off Dead - Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, www.metal-archives.com [dostęp 2023-09-14].
  26. Andy Brings - Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, www.metal-archives.com [dostęp 2023-09-14].
  27. Sodom - Tapping the Vein - Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, www.metal-archives.com [dostęp 2023-09-14].
  28. ROCK HARD - Nr. 146 - Rock Hard Verlags- und Handels- GmbH, shop.rockhard.de [dostęp 2023-09-14].
  29. Sodom - Aber bitte mit Sahne! - Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, www.metal-archives.com [dostęp 2023-09-14].
  30. Sodom - Get What You Deserve - Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, www.metal-archives.com [dostęp 2023-09-14].
  31. Sodom - Marooned Live - Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, www.metal-archives.com [dostęp 2023-09-14].
  32. Sodom - Masquerade in Blood - Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, www.metal-archives.com [dostęp 2023-09-14].
  33. a b Sodom - Masquerade in Blood Album Reviews, Songs & More | AllMusic. [dostęp 2023-09-14].
  34. Strahli - Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, www.metal-archives.com [dostęp 2023-09-14].
  35. Sodom - Ten Black Years - Best Of - Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, www.metal-archives.com [dostęp 2023-09-14].
  36. Bernemann - Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, www.metal-archives.com [dostęp 2023-09-14].
  37. Bobby Schottkowski - Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, www.metal-archives.com [dostęp 2023-09-14].
  38. Sodom - 'Til Death Do Us Unite - Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, www.metal-archives.com [dostęp 2023-09-14].
  39. Sodom - 'Til Death Do Us Unite. 1997. [dostęp 2023-09-14].
  40. Sodom - Code Red - Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, www.metal-archives.com [dostęp 2023-09-14].
  41. Sodom – M-16 – Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, metal-archives.com [dostęp 2021-01-10].
  42. l, relacja: Kreator, Sodom, Destruction, Wykked Wytch, Warszawa "Proxima" 6.01.2002 – rockmetal.pl, rockmetal.pl [dostęp 2021-01-10].
  43. l, galeria: Kreator, Sodom, Destruction, Warszawa "Proxima" 6.01.2002 – rockmetal.pl, rockmetal.pl [dostęp 2021-01-10].
  44. a b Sodom – One Night in Bangkok – Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, metal-archives.com [dostęp 2021-01-10].
  45. a b Sodom – Sodom – Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, metal-archives.com [dostęp 2021-01-10].
  46. a b Sodom - The Final Sign of Evil - Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, www.metal-archives.com [dostęp 2023-09-14].
  47. Sodom – The Final Sign of Evil – Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, metal-archives.com [dostęp 2021-01-10].
  48. Chris Witchhunter – Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, metal-archives.com [dostęp 2021-01-10].
  49. Blabbermouth, Original SODOM Drummer WITCHHUNTER Dies, BLABBERMOUTH.NET, 8 września 2008 [dostęp 2021-01-10].
  50. SODOM WEB SQUAD (german), sodomized.info [dostęp 2021-01-10].
  51. Sodom - In War and Pieces - Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, www.metal-archives.com [dostęp 2023-09-14].
  52. https://archive.is/20120909070942/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=146788
  53. Metal By Numbers 1/19: Time For Cake And Sodom-y In Worst Week Ever | Metal Insider, metalinsider.net, 19 stycznia 2011 [dostęp 2023-09-14] (ang.).
  54. l, wieść: Sodom bez perkusisty - rockmetal.pl, www.rockmetal.pl [dostęp 2023-09-14].
  55. a b Markus Freiwald - Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, www.metal-archives.com [dostęp 2023-09-14].
  56. Sodom - Epitome of Torture - Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, www.metal-archives.com [dostęp 2023-09-14].
  57. https://www.billboard.com/music/sodom/chart-history/heatseekers-albums/song/781988
  58. Sodom - Sacred Warpath - Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, www.metal-archives.com [dostęp 2023-09-14].
  59. Sodom – Decision Day – Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, metal-archives.com [dostęp 2021-01-10].
  60. Blabbermouth, SODOM To Release 'Decision Day' Album In August, BLABBERMOUTH.NET, 9 czerwca 2016 [dostęp 2023-09-14] (ang.).
  61. Steffen Hung, Sodom – Decision Day, austriancharts.at [dostęp 2021-01-10].
  62. ČNS IFPI, hitparada.ifpicr.cz [dostęp 2021-01-10].
  63. Offizielle Deutsche Charts – Offizielle Deutsche Charts, offiziellecharts.de [dostęp 2021-01-10].
  64. Sodom, Billboard [dostęp 2021-01-10].
  65. Blabbermouth, SODOM Parts Ways With Guitarist, Drummer, BLABBERMOUTH.NET, 5 stycznia 2018 [dostęp 2023-09-14] (ang.).
  66. Blabbermouth, SODOM Parts Ways With Guitarist, Drummer, BLABBERMOUTH.NET, 5 stycznia 2018 [dostęp 2021-01-10].
  67. a b Sodom w czwórkę po zmianach, muzyka.interia.pl [dostęp 2021-01-10] (pol.).
  68. Sodom – Genesis XIX – Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, metal-archives.com [dostęp 2021-01-10].
  69. a b Blabbermouth, SODOM To Release 'Genesis XIX' Album In November; Cover Artwork And Track Listing Unveiled, BLABBERMOUTH.NET, 18 września 2020 [dostęp 2023-09-14] (ang.).
  70. Sodom - Genesis XIX - Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, www.metal-archives.com [dostęp 2023-09-14].
  71. Frank Blackfire - Encyclopaedia Metallum: The Metal Archives, www.metal-archives.com [dostęp 2023-09-14].
  72. a b Sodom | Similar Artists, AllMusic [dostęp 2023-09-15] (ang.).
  73. Sodom Biography, Songs, & Albums, AllMusic [dostęp 2023-09-15] (ang.).
  74. Sodom Family Tree, The Metal, 1 grudnia 2020 [dostęp 2023-09-15] (ang.).
  75. Sodom – Former Guitarist Passed Away. metalstorm.net. [dostęp 2011-01-31]. (ang.).
  76. Original SODOM Drummer WITCHHUNTER Dies – Sep. 8, 2008. blabbermouth.Net. [dostęp 2010-03-10]. (ang.).
  77. Sodom bez perkusisty. rockmetal.pl. [dostęp 2010-12-02]. (pol.).
  78. a b Chartverfolgung / sodom / Longplay. musicline.de. [dostęp 2011-08-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-31)]. (niem.).
  79. Sodom Swiss Albums Chart. hitparade.ch. [dostęp 2013-10-28]. (niem.).
  80. Sodom Austrian Albums Chart. austriancharts.at. [dostęp 2013-10-28]. (niem.).
  81. SODOM: New Album Title, Release Date Revealed – Aug. 2, 2010. blabbermouth.net. [dostęp 2010-08-02]. (ang.).
  82. SODOM: 'Epitome Of Torture' CD-Release Party Announced. blabbermouth.net. [dostęp 2016-09-24]. (ang.).
  83. SODOM To Release 'Decision Day' Album In August. blabbermouth.net. [dostęp 2016-09-24]. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]