Somnologia
Somnologia (łac. somnus – sen, logos – nauka) – dziedzina nauki zajmująca się fizjologią snu, zachowaniami związanymi ze snem, następstwami braku snu i zaburzeń snu w przypadkach indywidualnych oraz konsekwencjami zaburzeń snu dla ogółu populacji pod względem zdrowia, wydajności, bezpieczeństwa i jakości życia. Termin medycyna snu jest częściej stosowany zamiast somnologii, choć medycyna snu jest w rzeczywistości podzbiorem somnologii. Medycyna snu jest zatem dziedziną kliniczną, która zajmuje się diagnozą i terapią indywidualną osób cierpiących z powodu zaburzeń snu.[1]
Grupy zaburzeń snu
[edytuj | edytuj kod]Według Międzynarodowej Klasyfikacji Zaburzeń Snu (ICSD-2, 2005) wyróżnia się następujące grupy zaburzeń snu:
- bezsenność
- zaburzenia oddychania w czasie snu
- hipersomnię pochodzenia ośrodkowego (niepochodzące z innych zaburzeń snu)
- zaburzenia rytmu dobowego
- parasomnię
- zaburzenia ruchowe podczas snu
- objawy izolowane, warianty normy i zagadnienia nierozstrzygnięte
- inne zaburzenia snu (związane z innymi chorobami somatycznymi i psychicznymi)[2]
Najnowsza wersja klasyfikacji (ICSD-3, 2014) wprowadziła pewne zmiany, a mianowicie:
- bezsenność
- zaburzenia snu związane z oddychaniem
- hipersomnię pochodzenia centralnego
- zaburzenia dobowego rytmu snu i czuwania
- parasomnię
- zaburzenia ruchu w czasie snu[3]
Geneza
[edytuj | edytuj kod]Historia snu i zaburzeń snu została zarejestrowana i poddana do użytkowania w starożytności. Hipokrates wymienia zaburzenia snu w swoich pismach, starożytnym Egipcie a opium stosowane w leczeniu bezsenności, niektóre zapamiętane marzenia senne, jak sny odzwierciedlają stan cielesny człowieka. Jednak pomimo tych wczesnych doniesień o śnie i jego zaburzeniach, poważne badania snu rozpoczęły się po wynalezieniu elektroencefalogramu (EEG) w 1929 roku[4]. Fazy snu zostały ustalone w 1936 roku przez Harveya i Loomisa, a pierwszych opisów fal delta i theta dostarczyli Walter i Dovey. Bezdech senny został zidentyfikowany w 1965 roku[5]. W 1970 roku pierwsze kliniczne laboratorium snu powstało na Uniwersytecie Stanforda[6]. Pierwszy aktygraf został wynaleziony w 1978 roku przez Krupkego.
Komisja Egzaminacyjna Stowarzyszenia Centrum Zaburzeń Snu, która obecnie znajduje się w American Academy of Sleep Medicine, od roku 1978 do 1990 zarządzała egzaminami lekarskimi z zakresu zaburzeń snu. W 1989 roku American Board of Sleep Medicine została powołana do zarządzania badaniami i ostatecznie przejęła wszystkie obowiązki komisji egzaminacyjnej w 1991 roku – Stowarzyszenia Centrum Zaburzeń Snu. American Board of Sleep Medicine nie zezwala na wykonywanie zawodu lekarza o specjalności zburzenia snów bez licencji medycznej[7].
Międzynarodowa Klasyfikacja Zaburzeń Snu
[edytuj | edytuj kod]Utworzona w 1990 roku przez American Academy of Sleep Medicine (z pomocą Europejskiego Towarzystwa Badań nad Snem , Japanese Society of Sleep Research i Ameryki Łacińskiej Sleep Society), Międzynarodowej Klasyfikacji Zaburzeń Snu jest podstawowym odniesieniem dla naukowców i diagnostów. Zaburzenia snu są podzielone na cztery odrębne kategorie: parasomnie; dyssomnie, zaburzenia snu związane z chorobami psychicznymi, neurologicznych lub innych chorób oraz zaburzeń snu, które nie mają wystarczającej ilości danych muszą być traktowane jako ostateczne zaburzenia snu. ICSD stworzył całościowy opis dla każdego zaburzenia snu z poniższych informacji[8].
Leczenie
[edytuj | edytuj kod]Terapia zaburzeń snu, w oparciu o holistyczne pojmowanie człowieka, korzysta z osiągnięć nauk medycznych i społecznych.
- Psychoterapia - najczęściej w przypadku zaburzeń snu korzysta się z nurtu poznawczo-behawioralnego, w którym kładzie się nacisk na wyeliminowanie złych nawyków, niekorzystnych zachowań związanych ze snem. Terapia ta ma również za zadanie wyedukować osobę cierpiącą z powodu zaburzeń snu oraz wypracować korzystne dla snu nawyki, zgodnie z zasadami higieny snu. W przypadku różnego rodzaju zaburzeń można korzystać z innych nurtów psychoterapeutycznych, np. z psychoanalizy w przypadku koszmarów sennych, bądź z logoterapii w przypadku bezsenności spowodowanej kryzysem egzystencjalnym.
- Leczenie zabiegowe (inwazyjne i nieinwazyjne, chirurgiczne) to typowe zabiegi mechaniczne, które są wykorzystywane przede wszystkim do zmniejszenia lub wyeliminowania chrapania. Zabiegi chirurgiczne w leczeniu chrapania to usztywnienie podniebienia miękkiego poprzez uwulopalatoplastykę i uwulektomię, natomiast nieinwazyjne procedury obejmują ciągłe podtrzymywanie nadciśnienia w drogach oddechowych; stosowane są również szyny protruzyjne, utrzymujące żuchwę i język w pozycji pozostawiającej otwartą tchawicę (w przypadku zaburzeń oddychania w czasie snu). Inne zabiegi mogą dotyczyć zabezpieczeniu zębów poprzez specjalistyczny aparat (w przypadku bruksizmu)[9].
- Leczenie farmakologiczne najczęściej stosuje się przy bezsenności lub nadmiernej senności w ciągu dnia. Istnieje sześć rodzajów leków stosowanych w leczeniu zaburzeń snu: leki przeciwdrgawkowe, anty-narcoleptics, przeciwparkinsonowskie, benzodiazepiny, stymulator receptora melatoniny, niebenzodiazepinowe leki nasenne oraz opiaty opiatów. Leki przeciwpadaczkowe, przeciwparkinsonowskie i opiaty są często stosowane w leczeniu zespołu niespokojnych nóg. Ponadto melatonina, benzodiazepiny nasenne, i nasennych benzodiazepin nie są stosowane w leczeniu bezsenności. Wreszcie anty-narcoleptics pomagają w leczeniu narkolepsji i nadmiernej senności w dzień.
Szczególnie interesujące są leki, które zmniejszają benzodiazepiny bezsenność przez zwiększenie efektywności GABA. GABA zmniejsza pobudliwość neuronów poprzez zwiększenie progu wypalania. Benzodiazepiny powodują, że receptor GABA, aby lepiej wiązał się z GABA, co pozwala na leczenie w celu wywołania snu[10]. Procedury te są wykonywane po terapii behawioralnej, która nie powiodła się u pacjenta.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Harvey R. Colten and Bruce M. Altevogt (Red.), Sleep Disorders and Sleep Deprivation: An Unmet Public Health Problem, 2006 .
- ↑ Waldemar Szelenberger , Bezsenność, 2007 .
- ↑ American Academy of Sleep Medicine , International Classification of Sleep Disorders – Third Edition (ICSD-3), 2014 .
- ↑ Todman D.,(2008), A History Of Sleep Medicine. News Internet Neurology, Tom 9
- ↑ Bradley DT., Sleep Medicine Respritory. American Journal of Critical Care oddechowe i Medycyny. 2008 roku. Vol. 117.
- ↑ Bowman TJ. Przegląd medycyny snu. Burlington, MA: Butterworth-Heinemann, 2002.
- ↑ "American Board of Sleep Medicine"
- ↑ "Międzynarodowa Klasyfikacja zaburzeń snu, aktualizacja: Diagnostyka i Coding Manual". 2001 wydanie, ISBN 0-9657220-1-5, PDF-kompletne, Library of Congress Catalog No 97-71405. https://web.archive.org/web/20110726034931/http://www.esst.org/adds/ICSD.pdf
- ↑ Main, C, Liu, Z., Welch, K., Weiner, G. Jones, S., et al. (2009). Zabiegi chirurgiczne i nie-chirurgicznymi Urządzenia Zarządzania Chrapanie pokoje bezdechu: systematycznego przeglądu Efekty kliniczne i koszty leczenia. Kliniczny Otolaryngologii, 34 (3), 240-244.
- ↑ Sangameswaran, L. & Blas, A. (1985). Wykazanie benzodiazepinopodobnych Cząsteczki znajdujące się w mózgu ssaków z przeciwciałem monoklonalnym do benzodiazepin. Proceedings of the National Academy of Sciences w USA, 82 (16), 5560-5564.