Sorok Tatary
54°34′00″N 25°10′12″E/54,566667 25,170000 Drewniany meczet tatarski | |
| Państwo | |
|---|---|
| Okręg | |
| Rejon | |
| Gmina | |
| Populacja (2011) • liczba ludności |
|
Położenie na mapie Litwy  | |
Położenie na mapie rejonu wileńskiego  | |
| 54°34′00″N 25°10′12″E/54,566667 25,170000
| |
Sorok Tatary (lit. Keturiasdešimt Totorių) − wieś na Litwie, w okręgu wileńskim, w rejonie wileńskim, w gminie Pogiry, na południe od Wilna. W 2011 roku liczyła 451 mieszkańców[1]. Miejscowość zamieszkana jest przez Tatarów. Znajduje się w niej drewniany meczet tatarski z 1815 roku otoczony cmentarzem muzułmańskim (mizarem) z nagrobkami pochodzącymi z XVI i XVII wieku. Łącznie we wsi są cztery mizary: Wielka Zireć, Drozdowska Zireć, Stara Zireć i mizar przy meczecie[2]. Ponadto działają szkoła podstawowa i Dom Wspólnoty Tatarskiej (od 2014 roku)[3].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Sorok Tatary to jedna z najstarszych osad tatarskich na Litwie. Według tradycji, Tatarów osiedlił tu książę Witold, który po wyprawie nad Don w 1397 roku, sprowadził jeńców pojmanych w bitwach stoczonych z chanem perekopskim. Jedna z wersji głosi, że nazwa wsi (starorus. sorokъ ‘czterdzieści’) pochodzi od 40 rodzin tatarskich sprowadzonych przez Witolda, według innej − od czterech rotmistrzów tatarskich, których żony urodziły w sumie 40 synów[4]. W 1558 roku wzmiankowany jest po raz pierwszy miejscowy meczet, który spłonął potem w czasie wyprawy Napoleona na Rosję[3].
W XIX i w początkach XX w. położone były w Rosji, w guberni wileńskiej, w powiecie trockim, w gminie Międzyrzecz[5]. Po I wojnie światowej pod administracją polską, w Zarządzie Cywilnym Ziem Wschodnich. W latach 1920–1922 w składzie Litwy Środkowej.
Od 11 kwietnia 1922[6] leżały w Polsce, w województwie wileńskim, w powiecie wileńsko-trockim[a], do 1 kwietnia 1927 w gminie Landwarowo, następnie w gminie Rudomino[7][8].
Po II wojnie światowej w granicach Związku Sowieckiego. Od 1991 na niepodległej Litwie.
Demografia
[edytuj | edytuj kod]Około 1905 roku miejscowość liczyła 321 mieszkańców (310 – w okolicy, 6 – w zaścianku, 5 – w majątku)[9], w 1931 roku – 272 mieszkańców[7], w 1959 roku – 264 mieszkańców, w 1970 roku – 375 mieszkańców[10], w 1979 roku – 452 mieszkańców[11], w 1989 roku – 396 mieszkańców[12], w 2001 roku – 438 mieszkańców[13].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Przynależność wojewódzka i powiatowa zmieniała się. W Zarządzie Cywilnym Ziem Wschodnich miejscowość leżała w okręgu wileńskim; w Polsce w Ziemi Wileńskiej (1922 - 1926), następnie w województwie wileńskim (1926 - 1945). W ZCZW, na Litwie Środkowej i w początkach przynależności do Polski miejscowość należała do powiatu trockiego, następnie do powiatu wileńsko-trockiego.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Lietuvos respublikos 2011 metų gyventojų ir būstų surašymo rezultatai – Vilniaus apskritis. Lietuvos respublikos 2011 metų gyventojų ir būstų surašymo rezultatai. [dostęp 2021-11-29]. (lit.).
- ↑ Andrzej Drozd, Marek M. Dziekan, Tadeusz Majda, Meczety i cmentarze Tatarów polsko-litewskich, Katalog Zabytków Tatarskich, Warszawa: "Res Publica Multiethnica", 1999, s. 34, ISBN 978-83-909001-1-7.
- ↑ a b Keturiasdešimt Totorių. Visuotinė lietuvių enciklopedija. [dostęp 2022-07-17]. (lit.).
- ↑ Tomasz Krzywicki: Litwa : przewodnik. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2005, s. 511. ISBN 83-89188-40-6.
- ↑ Sorok Tatary, pow. trocki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 85.
- ↑ Dz.U. z 1922 r. nr 26, poz. 213
- ↑ a b Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. T. I. Województwo wileńskie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1938, s. 72.
- ↑ Dz.U. z 1927 r. nr 24, poz. 189
- ↑ И.И. Гошкевичъ: Виленская губернія. Полный списокъ населенныхъ мѣстъ со статистическими данными о каждомъ поселеніи, составленный по оффиціальнымъ свѣдѣніямъ. Вильна: Губернская Типографія, 1905, s. 332.
- ↑ Lietuvos TSR kaimo gyvenamosios vietovės 1959 ir 1970 metais (visasąjunginių gyventojų surašymų duomenys). Vilnius: Centrinė statistikos valdyba prie Lietuvos TSR Ministrų Tarybos, 1974, s. 749.
- ↑ Lietuvos TSR kaimo gyvenamosios vietovės (1979 metų Visasąjunginio gyventojų surašymo duomenys). Vilnius: Lietuvos TSR Centrinė statistikos valdyba, 1982, s. 717.
- ↑ Kaimo gyvenamosios vietovės (1989 metų Visuotinio gyventojų surašymo duomenys). Vilnius: Lietuvos Respublikos statistikos departamentas, 1993, s. 783.
- ↑ Vilniaus apskrities kaimo gyvenamosios vietovės ir jų gyventojai. Vilnius: Statistikos departamentas prie Lietuvos Respublikos Vyriausybės, 2003, s. 129. ISBN 9955-588-04-7.