Southern Railway (Wielka Brytania)
| |
 Mapa sieci kolejowej Southern Railway w 1926 roku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Data powstania |
1 stycznia 1923 |
| Data likwidacji |
31 grudnia 1947 |
| Forma prawna | |
Southern Railway (SR) – brytyjskie przedsiębiorstwo kolejowe istniejące w latach 1923–1947, spółka publiczna. Była to najmniejsza spośród czterech spółek kolejowych wówczas działających w Wielkiej Brytanii, zbiorczo określanych mianem „wielkiej czwórki” (Big Four)[a]. Prowadziła działalność na terenie południowej Anglii[1].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Spółka powstała 1 stycznia 1923 roku na mocy ustawy brytyjskiego parlamentu (Railways Act 1921), która przewidywała racjonalizację mocno rozczłonkowanego wówczas rynku kolejowego poprzez połączenie 120 ówczesnych przedsiębiorstw kolejowych w cztery większe spółki. Głównym zamierzeniem była poprawa rentowności całego systemu poprzez redukcję nadmiarowej infrastruktury, dotychczas utrzymywanej osobno przez każdego z rywalizujących ze sobą przewoźników, a także ujednolicenie taryf przewozowych[1].
Przedsiębiorstwo powstało w wyniku połączenia 19 spółek kolejowych[2], z których największymi były London and South Western Railway, London, Brighton and South Coast Railway oraz South Eastern and Chatham Railway. Sieć kolejowa należąca do Southern Railway obejmowała południową Anglię, w tym linie kolejowe z Londynu do portów i kurortów nadmorskich, m.in. Southampton, Portsmouth, Brighton i Bournemouth. W części wschodniej spółka była de facto monopolistą, w części zachodniej (linia kolejowa do Exeteru i Plymouth) konkurowała z Great Western Railway. Spółka zarządzała gęstą siatką linii podmiejskich w południowym Londynie, a także siedmioma spośród głównych dworców londyńskich[1] (Waterloo, Victoria, London Bridge, Charing Cross, Cannon Street, Blackfriars, Holborn Viaduct)[3].
Choć Southern Railway prowadziło zarówno przewozy pasażerskie, jak i towarowe, te ostatnie odgrywały znacznie mniejszą rolę niż w przypadku innych ówczesnych spółek kolejowych. Około 3/4 przychodów przedsiębiorstwa pochodziło z przewozu pasażerów[1]. Poza przewozami kolejowymi spółka zarządzała także flotą statków pasażerskich, realizujących połączenia promowe na wyspę Wight, na Wyspy Normandzkie oraz do Francji. W 1936 roku przedsiębiorstwo uruchomiło pierwsze bezpośrednie połączenie kolejowe Londyn–Paryż, z wykorzystaniem promów kolejowych[1].
Przedsiębiorstwo realizowało szeroko zakrojony program elektryfikacji, na znacznie większą skalę niż konkurenci, wstrzymany wraz z wybuchem II wojny światowej. Do końca lat 30. XX wieku znaczna część przewozów pasażerskich, zarówno podmiejskich jak i dalekobieżnych, była realizowana z użyciem elektrycznych zespołów trakcyjnych[1][3]. Region południowo-wschodni kolei brytyjskich do dzisiaj pozostaje najbardziej zelektryfikowanym w kraju. Znajduje się tu największa na świecie sieć wykorzystująca technikę trzeciej szyny[4], która to obrana została przez zarząd Southern Railway[1].
Po II wojnie światowej w Wielkiej Brytanii przeprowadzono nacjonalizację transportu kolejowego. W jej ramach 1 stycznia 1948 roku Southern Railway, podobnie jak reszta „wielkiej czwórki”, stała się częścią nowo utworzonej spółki państwowej British Railways[1].
-
Zabytkowa lokomotywa „Lord Nelson” w barwach Southern Railway -
Elektryczny zespół trakcyjny klasy 2-HAL (1938) -
Pociąg ciągnięty przez lokomotywę klasy Merchant Navy na dworcu Waterloo (1946)
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Pozostałe trzy to: London Midland and Scottish Railway (LMS), London and North Eastern Railway (LNER) oraz Great Western Railway (GWR).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h Jack Simmons, Gordon Biddle: The Oxford Companion to British Railway History. Oxford University Press, 1997, s. 197, 443, 460–461. ISBN 978-0-19-211697-0. (ang.).
- ↑ Southern Railway Company. Science Museum Group. [dostęp 2025-03-13]. (ang.).
- ↑ a b David Wragg: The Southern Handbook. The History Press, 2017. ISBN 978-0-7509-8506-2.
- ↑ Third rail. Network Rail. [dostęp 2025-03-15]. (ang.).