Ślepiec bałkański
| Spalax graecus[1] | |
| Nehring, 1898[2] | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| Nadrodzina | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
ślepiec bałkański |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |
 | |
Ślepiec bałkański[4] (Spalax graecus) – gatunek ssaka z podrodziny ślepców (Spalacinae) w obrębie rodziny ślepcowatych (Spalacidae).
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1898 roku niemiecki zoolog Alfred Nehring nadając mu nazwę Spalax graecus[2]. Holotyp pochodził z okolic Czerniowców w Bukowinie północnej na Ukrainie[5].
S. graecus należy do grupy gatunkowej graecus[6]. Bywał łączony ze ślepcem stepowym (Spalax microphthalmus), ale obecnie jest uznawany za osobny gatunek. Badania mtDNA i morfologiczne wykazały istotne różnice między S. graecus, S. antiquus i S. istricus, które potwierdzają ich status jako odrębnych gatunków[7]. Garnitur chromosomowy tego zwierzęcia tworzy 31 par (2n=62) chromosomów (FN=124)[5]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy[6].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Spalax: gr. σπαλαξ spalax, σπαλακος spalakos „kret”[8].
- graecus: łac. Graecus „grecki, Grek”, od Graecia „Grecja”[9].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Ślepiec bałkański występuje w południowo-zachodniej Ukrainie i północno-wschodniej Rumunii[6]. Jego obszar występowania jest nieciągły. Występuje na nizinach i wyżynach. Na Ukrainie od 20-40 lat nie stwierdzono jego występowania; populacja w tym kraju mogła znacząco zmaleć, lub gatunek mógł w nim wymrzeć[3].
Ślepiec bałkański zamieszkuje stepy, pastwiska, pola i sady; często preferuje stoki nachylone ku północy. Unika bardzo suchych miejsc[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała (bez ogona) 217–280 mm, ogon niewidoczny; masa ciała 415–700 g[10].
Zachowania[edytuj | edytuj kod]
Jak inne ślepcowate, ślepiec bałkański prowadzi podziemny tryb życia; jednym z przystosowań tego rodzaju do takiego trybu życia jest brak widocznych oczu (są one małe i ukryte pod skórą). Kopie rozległe i złożone systemy tuneli, zawierające komory gniazdowe, magazynowe i toalety. Gryzonie te gromadzą się w zimie, ale rozpraszają w sezonie letnim. Żywią się bulwami, korzeniami, cebulami i innymi częściami roślin[3].
Populacja[edytuj | edytuj kod]
Nie wiadomo, jak liczny jest ślepiec bałkański. Typowa gęstość populacji to 1 do 3 osobników na hektar, choć notowano zagęszczenie sięgające 23 os./ha. Podobnie jak ślepiec mały (Spalax leucodon), także ten gatunek może być zagrożony przez intensywne wykorzystanie terenów uprawnych. W Transylwanii wciąż dominuje rolnictwo nastawione na własne potrzeby, co sprzyja stabilności populacji ślepców. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje ślepca bałkańskiego za gatunek bliski zagrożenia i zaleca monitorowanie populacji. Gatunek jest wymieniony w załączniku II konwencji berneńskiej i znajduje się na państwowych listach gatunków zagrożonych na Ukrainie i Rumunii[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Spalax graecus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b A. Nehring. Über Spalax graecus n. sp.. „Zoologischer Anzeiger”. 21, s. 228, 1898. (niem.).
- ↑ a b c d e T. Dando, Spalax graecus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2021-2 [dostęp 2021-11-05] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 231. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Spalax graecus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-11-05].
- ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 328. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ A. Németh, Z.G. Homonnay, V. Krízsik, M. Csorba, T. Pavlíček, Z. Hegyeli, Y. Hadid, S. Sugár, J. Farkas & G. Csorba. Old views and new insights: taxonomic revision of the Bukovina blind mole rat, Spalax graecus (Rodentia: Spalacinae). „Zoological Journal of the Linnean Society”. 169 (4), s. 903–914, 2013. DOI: 10.1111/zoj.12081. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 637, 1904. (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
- ↑ R. Norris: Family Spalacidae (Muroid Mole-rats). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 138. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).