Zygmunt Sarnecki: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
PYTEK (dyskusja | edycje)
3905 edycji
nowy artykuł
 
m Razar-ww przeniósł(-osła) stronę Wikipedysta:Pytek125/brudnopis/Zygmunt Sarnecki do Zygmunt Sarnecki: Sprawdzone poprawione
Znacznik: Ponowna publikacja brudnopisu
 
(Nie pokazano 30 wersji utworzonych przez 20 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Biogram infobox
'''Zygmunt Sarnecki''', pseud. Orgon, W. Ślepowron i in. ( ur. [[20 listopada]] [[1837]] w [[Hołodki|Hołudkach]] ([[Podole]]), zm. [[9 stycznia]] [[1922]] w [[Kraków|Krakowie]]), polski pisarz dramatyczny, dziennikarz, tłumacz, krytyk teatralny, dyrektor Teatru Polskiego w [[Poznań|Poznaniu]].
|imię i nazwisko = Zygmunt Sarnecki
|grafika = Portret Zygmunta Sarneckiego (66376) (cropped).jpg
|opis grafiki = Zygmunt Sarnecki
|alt grafiki =
|data urodzenia = [[20 listopada]] [[1837]]
|miejsce urodzenia = [[Miżlissia (obwód winnicki)|Hołodki]]
|data śmierci = [[10 stycznia]] [[1922]]
|miejsce śmierci = [[Kraków]]
|miejsce spoczynku = [[Cmentarz Rakowicki]] w Krakowie
|majątek =
|rodzice = Wincenty Sarnecki h. Ślepowron i Melania Scipio del Campo [[Scypio (herb szlachecki)|h. własnego]]
|małżeństwo = Wanda Dolińska z Doliny h. [[Sas (herb szlachecki)|Sas]]
|odznaczenia =
|commons = Category:Zygmunt Sarnecki
|wikiźródła = Zygmunt Sarnecki
}}
'''Zygmunt Sarnecki''' (ur. [[20 listopada]] [[1837]] w [[Hołod´ky (obwód winnicki)|Hołodkach]], zm. [[10 stycznia]] [[1922]] w [[Kraków|Krakowie]]) - dyrektor teatrów, literat, redaktor.
[[Plik:Zygmunt Sarnecki in art salon Ars in Kraków (1907).jpg|thumb|240px|Zygmunt Sarnecki w swoim salonie sztuki „Ars” w Krakowie]]


== Życiorys ==
Był synem kapitana gwardii napoleońskiej Wincentego i Melanii ze Scipiów. Uczył się mówić od razu dwoma językami, bo miał żonę Francuzkę, która się do najmłodszego dziecka w rodzinie szczerze przywiązała, i niańkę Polkę, szlachciankę, kochającą je bardzo, umiejącą czytać i pisać, co na tym stanowisku było w owych czasach nadzwyczajną rzadkością.
Był synem kapitana gwardii napoleońskiej Wincentego herbu [[Ślepowron (herb szlachecki)|Ślepowron]] i Melanii Scipio del Campo [[Scypio (herb szlachecki)|h. własnego]]. Miał brata Napoleona i dwie siostry Marię zamężną z Józefem Strumiłło i Rozalię zamężną z Jerzym Bienkiewiczem<ref>{{Cytuj |tytuł=Zygmunt Sarnecki z Sarn i Błogoszczy h. Ślepowron|data dostępu=2024-02-10|opublikowany=M.J. Minakowski: Genealogia poronków Sejmu Wielkiego|url=http://www.sejm-wielki.pl/b/psb.28170.1}}</ref>.


Od dziesiątego roku życia uczęszczał do prywatnej szkoły dla dzieci arystokracji w [[Odessa|Odessie]]. Następnie uczył się w gimnazjum realnym w [[Warszawa|Warszawie]] ([[1852]]-[[1858]]). W wieku 19 lat nawiązał współpracę z "Gazetą Codzienną". Jako jej korespondent wyjechał w [[1859]] r. do Francji i Włoch. W [[Paryż]]u poznał m.in. [[Karol Libelt|Karola Libelta]] i [[Cyprian Kamil Norwid|Cypriana Kamila Norwida]], uczęszczał także na wykłady z literatury i historii na [[Sorbona|Sorbonie]]. Po powrocie do kraju w [[1862]] r. ożenił się z Wandą Dolińską, która wniosła mu w posagu Bychawę, gdzie osiadł. Po utraceniu Bychawy z powodu długów w [[1869]] r. Sarnecki założył wraz z Józefem Tekslem w [[Lublin]]ie teatr, którego był dyrektorem od [[2 maja]] do [[22 lipca]] [[1872]] r. Potem wydzierżawił [[Teatr Polski w Poznaniu]] ([[1872]]-[[1873]]), gdzie wystawił ok. 70 premier, m.in. "Halkę" [[Stanisław Moniuszko|Stanisława Moniuszki]].
Od dziesiątego roku życia uczęszczał do prywatnej szkoły dla dzieci arystokracji w [[Odessa|Odessie]]. Następnie uczył się w gimnazjum realnym w [[Warszawa|Warszawie]] ([[1852]]–[[1858]]). W wieku 19 lat nawiązał współpracę z „Gazetą Codzienną”. Jako jej korespondent wyjechał w 1859 do Francji i Włoch. W [[Paryż]]u poznał m.in. [[Karol Libelt|Karola Libelta]] i [[Cyprian Kamil Norwid|Cypriana Kamila Norwida]], uczęszczał także na wykłady z literatury i historii na [[Uniwersytet Paryski|Sorbonie]]. Po powrocie do kraju w 1862 ożenił się z Wandą Dolińską, która wniosła mu w posagu Bychawę, gdzie osiadł. Po utraceniu Bychawy z powodu długów w 1869 Sarnecki założył wraz z Józefem Tekslem w [[Lublin]]ie teatr, którego był dyrektorem od [[2 maja]] do 22 lipca 1872. Potem wydzierżawił [[Teatr Polski w Poznaniu]] ([[1872]]–[[1873]]), gdzie wystawił ok. 70 premier, m.in. „Halkę” [[Stanisław Moniuszko|Stanisława Moniuszki]]. W 1873 przeniósł się z zespołem do Kalisza. W tym samym roku osiadł w Warszawie i był wydawcą i redaktorem dziennika "Echo" do 1881. W okresie 1884-85 mieszkał w Paryżu. W latach 1885-86 był kierownikiem artystycznym teatru w Krakowie. Po 1886 zajmował się działalnością literacką. W 1888 został wydawcą dwutygodnika [[Świat (dwutygodnik)|"Świat"]]. W latach 1901-03 we Lwowie wydawał dziennik "Przedświt"<ref>{{Cytuj |tytuł=Korespondencja kresowa. Sarnecki z Baru {{!}} Słowo Polskie|data dostępu=2024-02-10 |url=https://slowopolskie.online/korespondencja-kresowa-sarnecki-z-baru/}}</ref>.
⚫
Zmarł w schronisku dla starców [[9 stycznia]] [[1922]] r. w [[Kraków|Krakowie]], został pochowany na [[Cmentarz Rakowicki|cmentarzu Rakowickim]] w Krakowie.


W 1904 założył salon sztuki „Ars” w Krakowie, początkowo umiejscowiony przy ulicy Brackiej, później przeniesiony do lokalu u zbiegu linii A-B i św. Jana<ref>{{Cytuj pismo |tytuł = Salon sztuki „Ars” |url = https://jbc.bj.uj.edu.pl/publication/123413|czasopismo = [[Nowości Ilustrowane|Nowości Illustrowane]] |wolumin = Nr 37 |strony = 16 |data = 14 września 1907}}</ref>.
W utworach jego osią fabuły jest przeważnie ponsardowska „gorączka złota”: „Zemsta pani Hrabiny” ([[1867]]), „Febris aurea”, „Dworacy niedoli” ([[1876]]). Charakter najbardziej rodzimy, prócz przerobionych z „Bene nati” Orzeszkowej „Hardych dusz” (1895), mają „Urocze oczy” ([[1893]]), które Sarnecki uważał za najlepszy swój utwór sceniczny. Pod wpływem Hauptmanna i symbolistów pisał też baśnie sceniczne, z których najpopularniejsza „Szklana góra” ([[1897]]). Poza wymienionymi napisał dramaty: „Bezinteresowni” ([[1872]]), „Adam i Maryla”, „Cień”, „Cud dziewica”, „Eviva l'arte” ([[1899]]), „Kalecy”, „Mojana”, „Nad ranem”, „On i ona”, „Półdiablę”, „Słonecznik”, „Złocienie”, wraz z Wł. Noskowskim libretto do opery Żeleńskiego „Konrad Wallenrod”, a wspólnie z Blizińskim „Lekkoduch”. Nowele i powieści jak: „Czwarta dusza” ([[1914]]), „Na ruinach”, „Nie twoja”, „Nowele” ([[1888]]), „Owale i profile” ([[1884]]), „Różni ludzie” ([[1883]]), „Sny i wrażenia” ([[1904]]), „Złote serce”, odznaczające się gładkim stylem i rozwiniętą fabułą, „Historię literatury francuskiej”, oraz szereg przekładów współczesnych mu autorów francuskich i dwóch komedyj [[Molier]]a.


⚫
Zmarł w schronisku dla starców 9 stycznia 1922 w Krakowie. Został pochowany na tamtejszym [[Cmentarz Rakowicki|cmentarzu Rakowickim]].
Krytycy literaccy oceniają większość dzieł zwłaszcza powieściowych i nowelistycznych, stanowi dziś pozycje nieczytelne i martwe. Płytkość tematyki oraz brak wybitniejszych walorów artystycznych spowodowały, że również i z dorobku dramatycznego pisarza nic się do naszych czasów nie ostało.


==Źródła==
== Twórczość ==
Publikował szkice literackie, recenzje teatralne, i artykuły o malarstwie w wielu polskich pismach m.in. „[[Biesiada Literacka]]”, „[[Czas (dziennik)|Czas]]”, „[[Kłosy (czasopismo)|Kłosy]]”, „[[Kurier Warszawski (dziennik)|Kurier Warszawski]]”, „[[Tygodnik Ilustrowany]]”, „[[Wędrowiec (czasopismo)|Wędrowiec]]”.

Ogłosił lub wystawił na scenie sztuki m. in:
* „Zemsta pani hrabiny" (1867),
* „Febris aurea" (1869),
* „Urocze oczy" (1893),
* „Harde dusze" (1897),
* „Evviva Tarte" (1899),
powieści i nowele:
* „Różni ludzie" (1883),
* „Owale i profile" (1884),
* „Złote serce".

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

== Bibliografia ==
* Wielka Ilustrowana Encyklopedia Gutenberga (1934-1939)
* Wielka Ilustrowana Encyklopedia Gutenberga (1934-1939)
* Ilustrowana Encyklopedia Trzaski, Everta i Michalskiego (1924-1927)
* Ilustrowana Encyklopedia Trzaski, Everta i Michalskiego (1924-1927)


{{Kontrola autorytatywna}}
⚫
[[Kategoria:Polscy pisarze|Sarnecki, Zygmunt]]

[[Kategoria:Ludzie związani z Krakowem|Sarnecki, Zygmunt]]
[[Kategoria:Polscy dziennikarze|Sarnecki, Zygmunt]]
{{SORTUJ:Sarnecki, Zygmunt}}
[[Kategoria:Pochowani na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie|Sarnecki, Zygmunt]]
[[Kategoria:Pochowani na cmentarzu Rakowickim]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1837|Sarnecki, Zygmunt]]
[[Kategoria:Polscy dziennikarze prasowi]]
[[Kategoria:Zmarli w 1922|Sarnecki, Zygmunt]]
[[Kategoria:Polscy pisarze pozytywizmu]]
[[Kategoria:Polscy tłumacze literatury francuskojęzycznej]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1837]]
[[Kategoria:Zmarli w 1922]]
⚫
[[Kategoria:Polscy dramaturdzy XIX wieku]]

Aktualna wersja na dzień 22:20, 17 lut 2024

Zygmunt Sarnecki
Ilustracja
Zygmunt Sarnecki
Data i miejsce urodzenia

20 listopada 1837
Hołodki

Data i miejsce śmierci

10 stycznia 1922
Kraków

Miejsce spoczynku

Cmentarz Rakowicki w Krakowie

Rodzice

Wincenty Sarnecki h. Ślepowron i Melania Scipio del Campo h. własnego

Małżeństwo

Wanda Dolińska z Doliny h. Sas

Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach

Zygmunt Sarnecki (ur. 20 listopada 1837 w Hołodkach, zm. 10 stycznia 1922 w Krakowie) - dyrektor teatrów, literat, redaktor.

Zygmunt Sarnecki w swoim salonie sztuki „Ars” w Krakowie

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Był synem kapitana gwardii napoleońskiej Wincentego herbu Ślepowron i Melanii Scipio del Campo h. własnego. Miał brata Napoleona i dwie siostry Marię zamężną z Józefem Strumiłło i Rozalię zamężną z Jerzym Bienkiewiczem[1].

Od dziesiątego roku życia uczęszczał do prywatnej szkoły dla dzieci arystokracji w Odessie. Następnie uczył się w gimnazjum realnym w Warszawie (1852–1858). W wieku 19 lat nawiązał współpracę z „Gazetą Codzienną”. Jako jej korespondent wyjechał w 1859 do Francji i Włoch. W Paryżu poznał m.in. Karola Libelta i Cypriana Kamila Norwida, uczęszczał także na wykłady z literatury i historii na Sorbonie. Po powrocie do kraju w 1862 ożenił się z Wandą Dolińską, która wniosła mu w posagu Bychawę, gdzie osiadł. Po utraceniu Bychawy z powodu długów w 1869 Sarnecki założył wraz z Józefem Tekslem w Lublinie teatr, którego był dyrektorem od 2 maja do 22 lipca 1872. Potem wydzierżawił Teatr Polski w Poznaniu (1872–1873), gdzie wystawił ok. 70 premier, m.in. „Halkę” Stanisława Moniuszki. W 1873 przeniósł się z zespołem do Kalisza. W tym samym roku osiadł w Warszawie i był wydawcą i redaktorem dziennika "Echo" do 1881. W okresie 1884-85 mieszkał w Paryżu. W latach 1885-86 był kierownikiem artystycznym teatru w Krakowie. Po 1886 zajmował się działalnością literacką. W 1888 został wydawcą dwutygodnika "Świat". W latach 1901-03 we Lwowie wydawał dziennik "Przedświt"[2].

W 1904 założył salon sztuki „Ars” w Krakowie, początkowo umiejscowiony przy ulicy Brackiej, później przeniesiony do lokalu u zbiegu linii A-B i św. Jana[3].

Zmarł w schronisku dla starców 9 stycznia 1922 w Krakowie. Został pochowany na tamtejszym cmentarzu Rakowickim.

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Publikował szkice literackie, recenzje teatralne, i artykuły o malarstwie w wielu polskich pismach m.in. „Biesiada Literacka”, „Czas”, „Kłosy”, „Kurier Warszawski”, „Tygodnik Ilustrowany”, „Wędrowiec”.

Ogłosił lub wystawił na scenie sztuki m. in:

  • „Zemsta pani hrabiny" (1867),
  • „Febris aurea" (1869),
  • „Urocze oczy" (1893),
  • „Harde dusze" (1897),
  • „Evviva Tarte" (1899),

powieści i nowele:

  • „Różni ludzie" (1883),
  • „Owale i profile" (1884),
  • „Złote serce".

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Zygmunt Sarnecki z Sarn i Błogoszczy h. Ślepowron [online], M.J. Minakowski: Genealogia poronków Sejmu Wielkiego [dostęp 2024-02-10].
  2. ↑ Korespondencja kresowa. Sarnecki z Baru | Słowo Polskie [online] [dostęp 2024-02-10].
  3. ↑ Salon sztuki „Ars”. „Nowości Illustrowane”. Nr 37, s. 16, 14 września 1907. 

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Wielka Ilustrowana Encyklopedia Gutenberga (1934-1939)
  • Ilustrowana Encyklopedia Trzaski, Everta i Michalskiego (1924-1927)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zygmunt_Sarnecki&oldid=72902348”