Białystok: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m Przywrócono starszą wersję, jej autor to Narrdall. Autor wycofanej edycji to 85.222.86.48.
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Zabytki: drobne merytoryczne
Linia 88: Linia 88:
== Architektura ==
== Architektura ==
=== Zabytki ===
=== Zabytki ===
Budynki o architekturze renesansowej:
Budynki gotyckie:
* piwnice pałacu Branickich w Białymstoku

Budynki renesansowe:
* [[Zespół bazyliki archikatedralnej Wniebowzięcia NMP w Białymstoku|Stary Kościół Farny]] - [[Rynek Kościuszki w Białymstoku|Rynek Kościuszki]] (1617-1626)
* [[Zespół bazyliki archikatedralnej Wniebowzięcia NMP w Białymstoku|Stary Kościół Farny]] - [[Rynek Kościuszki w Białymstoku|Rynek Kościuszki]] (1617-1626)


Budynki o architekturze barokowej:
Budynki barokowe:
* [[Cerkiew św. Marii Magdaleny w Białymstoku|Cerkiew św. Marii Magdaleny]], ul. Sosnowa (II poł. XVIII w.)
* [[Cerkiew św. Marii Magdaleny w Białymstoku|Cerkiew św. Marii Magdaleny]], ul. Sosnowa (II poł. XVIII w.)
* [[Kamienica staromiejska, ul. Rynek Kościuszki]] (ob. Astoria, zbudowana po 1753)
* [[Kamienica staromiejska, ul. Rynek Kościuszki]] (ob. Astoria, zbudowana po 1753)
Linia 101: Linia 104:
* [[Pałac Branickich w Białymstoku|Zespół pałacowo-parkowy Branickich]] (XVIII w.)
* [[Pałac Branickich w Białymstoku|Zespół pałacowo-parkowy Branickich]] (XVIII w.)


Budynki o architekturze XIX wieku:
Budynki powstałe w XIX wieku:
* [[Sobór św. Mikołaja w Białymstoku|Sobór św. Mikołaja]], ul. Lipowa (klasycystyczna, 1846)
* [[Sobór św. Mikołaja w Białymstoku|Sobór św. Mikołaja]], ul. Lipowa (klasycystyczna, 1846)
* [[Dawna zbrojownia]] ''[[Cekhaus]]'', [[Rynek Kościuszki w Białymstoku|Rynek Kościuszki]] (klasycystyczna, 1795-1807)
* [[Dawna zbrojownia]] ''[[Cekhaus]]'', [[Rynek Kościuszki w Białymstoku|Rynek Kościuszki]] (klasycystyczna, 1795-1807)
Linia 129: Linia 132:
* [[Dworek Stefanowiczów]] znajdujący się przy ul. Bacieczki.(XIX w.)
* [[Dworek Stefanowiczów]] znajdujący się przy ul. Bacieczki.(XIX w.)


Budynki o architekturze XX wieku:
Budynki powstałe w XX wieku:
* [[Willa fabrykanta Steina]], ul. Artyleryjska (pocz. XX)
* [[Willa fabrykanta Steina]], ul. Artyleryjska (pocz. XX)
* [[Zespół bazyliki archikatedralnej Wniebowzięcia NMP w Białymstoku|Bazylika Mniejsza]], ul. Rynek Kościuszki (neogotycka, 1900-1905)
* [[Zespół bazyliki archikatedralnej Wniebowzięcia NMP w Białymstoku|Bazylika Mniejsza]], ul. Rynek Kościuszki (neogotycka, 1900-1905)
Linia 140: Linia 143:
* [[Dawny Dom Ludowy]], ul. Elektryczna (modernistyczny, 1936-1938)
* [[Dawny Dom Ludowy]], ul. Elektryczna (modernistyczny, 1936-1938)
* [[Zespół d. Sądu Okręgowego i Izby Skarbowej]], ul. Mickiewicza (modernistyczny, lata 30. XX w.)
* [[Zespół d. Sądu Okręgowego i Izby Skarbowej]], ul. Mickiewicza (modernistyczny, lata 30. XX w.)
* Teatr Dramatyczny im. J.Piłsudskiego w stylu modernistycznym z lat 30. XX wieku
* Wille przy ul. Akademickiej w stylu modernistycznym z lat 30. XX wieku
* [[Bank, Rynek Kościuszki]] (socrealizm, 1947-1950)
* [[Bank, Rynek Kościuszki]] (socrealizm, 1947-1950)
* [[Budynek KW PZPR w Białymstoku|Komitet Wojewódzki PZPR]], ul. Liniarskiego (socrealizm, 1953-1954)
* [[Budynek KW PZPR w Białymstoku|Komitet Wojewódzki PZPR]], ul. Liniarskiego (socrealizm, 1953-1954)

Wersja z 22:07, 2 lut 2010

{{{nazwa}}}
{{{nazwa oryginalna}}}
[[Plik:{{{zdjęcie}}}|240x240px|alt=Ilustracja|{{{opis zdjęcia}}}]]
{{{opis zdjęcia}}}
Herb [[Plik:{{{flaga}}}| 100x130px| alt=Flaga]]
[[Herb {{{dopełniacz nazwy}}}|Herb]] [[Flaga {{{dopełniacz nazwy}}}|Flaga]]
Państwo {{{państwo}}}
Zarządzający

Prezydent miasta

Powierzchnia

102,12 [1] km²

Wysokość

120-160 m n.p.m.

Populacja (2009)
• liczba ludności
• gęstość


{{{liczba ludności}}}
{{{gęstość zaludnienia}}} os./km²

Nr kierunkowy

{{{numer kierunkowy}}}

Kod pocztowy

{{{kod pocztowy}}}

Tablice rejestracyjne

{{{tablice rejestracyjne}}}

Położenie na mapie brak
Mapa konturowa brak
Brak mapy: {{państwo dane {{{państwo}}} | mapa/core | wariant = {{{państwo}}} }}
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie świata
Mapa konturowa świata
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark}
[[commons:{{{commons}}}|Multimedia w Wikimedia Commons]]
Wiadomości w Wikinews
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
Barokowy Pałac Branickich
Klasycystyczny Pałac Lubomirskich
Ogród francuski przy Pałacu Branickich
Pałac Hasbacha
Ulica Lipowa nocą
Cerkiew św. Marii Magdaleny
Oficjalna pieczęć prezydenta miasta
Katedra Wniebowzięcia NMP (wybudowana: 1900-1905)
Cerkiew św. Ducha (ul. Antoniuk Fabryczny)
Plik:Piekna.jpeg
Dawna synagoga Piaskower (obecnie biura), ul. Piękna
Ratusz – Muzeum Podlaskie
Kościół św. Rocha
Park Planty
Cerkiew św. Mikołaja

Białystok (białorus. Беласток, ros. Белосток, lit. Balstogė, esp. Bjalistoko, jid. ביאַליסטאָק) – miasto wojewódzkie w Polsce, leżące nad rzeką Białą (lewy dopływ Supraśli). Jest największym miastem północno-wschodniej Polski i stolicą województwa podlaskiego. Stanowi powiat grodzki Białystok i jest stolicą powiatu białostockiego (powiat ziemski).

Wśród miast wojewódzkich Polski, Białystok jest drugim miastem pod względem gęstości zaludnienia, jedenastym pod względem ludności i trzynastym pod względem powierzchni.

Białystok pełni funkcję administracyjnego, gospodarczego, naukowego i kulturalnego centrum regionu. Kandyduje do miana Europejskiej Stolicy Kultury roku 2016. W 2009 roku był gospodarzem Światowego Kongresu Esperanto. Miasto z przyległymi gminami tworzy aglomerację białostocką.

Warunki naturalne

Uwarunkowania geograficzne (miasto leży w sąsiedztwie Białorusi, Litwy i Rosji) i historyczne sprawiły, że Białystok jest miejscem, gdzie od wieków żyli wspólnie ludzie różnych kultur, wyznań i narodowości. To ukształtowało specyficzny charakter miasta.

Stacjonuje tu 18 Brygada Obrony Terytorialnej (ul. Kawaleryjska).

Położenie geograficzne

Według podziału fizyczno-geograficznego Jerzego Kondrackiego Białystok leży w makroregionie Nizina Północnopodlaska, w zachodniej części mezoregionu zwanego Wysoczyzną Białostocką.

Klimat

Szablon:Źródła

Zgodnie z podziałem rolniczo-klimatycznym Polski Romualda Gumińskiego, Białystok położony jest w dzielnicy podlaskiej. Klimat jej jest wyraźnie chłodniejszy od innych dzielnic nizinnych. Średnie temperatury stycznia mieszczą się w granicach od -4 do -6 °C, należą one do najniższych w Polsce. Średnia temperatura roczna wynosi ok. +7 °C. Liczba dni mroźnych wynosi od 50 do 60, z przymrozkami od 110 do 138 dni, a czas zalegania pokrywy śnieżnej od 90 do 110 dni. Średnie sumy opadów rocznych oscylują wokół wartości 550 mm, a okres wegetacyjny trwa 200 do 210 dni[potrzebny przypis].

Przyroda

Znajduje się w obszarze funkcjonującym pod nazwą Zielone Płuca Polski (dawne tereny województw: białostockiego, łomżyńskiego, olsztyńskiego, ostrołęckiego i suwalskiego). Około 32% jego powierzchni zajmują tereny zielone. Parki i skwery oraz 1779 ha lasów znajdujących się w granicach miasta tworzą specyficzny i zdrowy mikroklimat. W obrębie Białegostoku znajdują się dwa rezerwaty przyrody o powierzchni łącznej 105 ha, będące pozostałościami Puszczy Knyszyńskiej. Aglomeracja miejska sąsiaduje z Narwiańskim Parkiem Narodowym. Takie usytuowanie rezerwatów przyrody w bezpośrednim sąsiedztwie miasta jest unikatowe. Ze względu na te walory w 1993 r. Białystok jako pierwszy w Polsce został przyjęty do międzynarodowego projektu Sieci Zdrowych Miast prowadzonego przez Światową Organizację Zdrowia.[potrzebny przypis]

Historia

 Osobne artykuły: Historia Białegostoku i Kalendarium historii Białegostoku.

Architektura

Zabytki

Budynki gotyckie:

  • piwnice pałacu Branickich w Białymstoku

Budynki renesansowe:

Budynki barokowe:

Budynki powstałe w XIX wieku:

Budynki powstałe w XX wieku:

Część z zabytków została oznakowana na czterech turystycznych szlakach tematycznych utworzonych w mieście w latach 2008-2009: Szlaku Dziedzictwa Żydowskiego, Szlaku esperanto i wielu kultur[3], Szlaku architektury PRL i Szlaku śladami błogosławionego księdza Michała Sopoćki[4].

Kultura

W Białymstoku działa ponad 570 organizacji pozarządowych (w tym 56 towarzystw i związków m.in. Białostockie Towarzystwo Naukowe, Białoruskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne).

Białystok jest kandydatem do tytułu Europejskiej Stolicy Kultury 2016.

Muzea i galerie

Białystok jest największym ośrodkiem kulturalnym w północno-wschodniej Polsce. Działa tu największe w województwie Muzeum Podlaskie, posiadające oddziały w Białymstoku (Muzeum Historyczne, Muzeum Rzeźby Alfonsa Karnego, Białostockie Muzeum Wsi), Choroszczy (Muzeum Wnętrz Pałacowych), Supraślu, Tykocinie oraz Bielsku Podlaskim. Oprócz niego w Białymstoku działają: Muzeum Wojska oraz Muzeum Przyrodnicze Uniwersytetu w Białymstoku. Mieści się tu również jedna z najlepszych polskich galerii sztuki współczesnej – Galeria Arsenał. Drugą miejską galerią jest Galeria im. Sleńdzińskich, posiadająca największy w Polsce zbiór dzieł sztuki i pamiątek archiwalnych polskiego rodu artystów z Wilna. Ponadto działa tu 19 prywatnych galerii sztuki.

Teatry i filharmonia

Dzięki Białostockiemu Teatrowi Lalek oraz Wydziałowi Sztuki Lalkarskiej warszawskiej Akademii Teatralnej Białystok uzyskał miano polskiego centrum sztuki lalkarskiej. Oprócz BTL-u istnieje tu także Teatr Dramatyczny oraz kilkanaście teatrów prywatnych (w tym Teatr Wierszalin z Supraśla oraz Teatr K3 z Białegostoku). Miasto posiada również filharmonię. Miasto wraz z Urzędem Marszałkowskim planuje budowę Europejskiego Centrum Muzyki i Sztuki, w skład którego wchodzić mają: Opera i Filharmonia Podlaska, rozbudowany teatr lalek oraz multikino.

Chóry

Kina

Inne ośrodki kultury

W Białymstoku działa kilkanaście bibliotek – największe z nich to Książnica Podlaska oraz Biblioteka Uniwersytecka. Osoby starsze i niepełnosprawne mogą bezpłatnie korzystać z biblioteki Fundacji Edukacji i Twórczości, która oferuję usługę „książka na telefon” skierowaną do osób nie będących w stanie dotrzeć osobiście do wypożyczalni. Pozostałe instytucje kulturalne to m.in. Białostocki Ośrodek Kultury, Centrum Kultury Prawosławnej, Centrum Esperanto im. Ludwika Zamenhofa, Dom Kultury "Śródmieście", Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury oraz Młodzieżowy Dom Kultury

Imprezy cykliczne w mieście

Szablon:Źródła

Festiwale mniejszości narodowych:

  • Ogólnopolski Festiwal "Piosenka Białoruska"
  • Festiwal Piosenki Polskiej i Białoruskiej "Białystok – Grodno"
  • Święto Kultury Białoruskiej
  • Dni Kultury Rosyjskiej
  • Festiwal Kultury Ukraińskiej Na Podlasiu "Podlaska Jesień"

Gospodarka Białegostoku

Białystok jest dużym ośrodkiem przemysłu włókienniczego, rozwinięty jest też przemysł elektromaszynowy (elektroniczny, maszynowy i metalowy), drzewny, spożywczy (największy w Polsce Polmos), materiałów budowlanych, huta szkła oraz elektrociepłownia.

Miasto jest ośrodkiem handlu głównie ze wschodem. Działa tu Centrum Promocji Rynku Wschodniego. W Białymstoku odbywają się międzynarodowe Targi Tekstylno-Odzieżowe, Żywności i Przetwórstwa, Konsumpcyjne, Rolno-Spożywcze.

W Białymstoku znajduje się: 7 hipermarketów, 27 supermarketów, 4 galerie handlowe (Biała, Alfa, Zielone Wzgórza, Podlaska), 19 marketów elektronicznych, marketów budowlano-dekoracyjnych[potrzebny przypis].

Baza noclegowa

W mieście znajduje się 11 hoteli, 1 motel, 4 zajazdy[potrzebny przypis].

Demografia

 Osobny artykuł: Ludność Białegostoku.
  • Wykres liczby ludności miasta Białegostoku na przestrzeni ostatnich 150 lat[5]

Największą populację Białystok odnotował w 2006 r. – wg danych GUS 294 830 mieszkańców[6].

Według danych z 31 grudnia 2007[7], miasto liczyło 294 143 mieszkańców, z czego kobiet 156 323, mężczyzn 137 820. Cechą charakterystyczną mieszkańców jest gwara białostocka.

Mniejszości narodowe

Białorusini

Białystok to ośrodek kulturalno-społeczny Białorusinów (według spisu powszechnego mieszka ich tutaj prawie 7,5 tys., co stanowi 2,5% mieszkańców Białegostoku). Działają tu Konsulat Białorusi oraz takie organizacje jak: Białoruskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, Związek Młodzieży Białoruskiej, Związek Białoruski w RP, Białoruskie Stowarzyszenie Literackie "Białowieża", Białoruskie Towarzystwo Historyczne, Stowarzyszenie Dziennikarzy Białoruskich, Białoruskie Zrzeszenie Studentów, Centrum Edukacji Obywatelskiej Polska-Białoruś, Towarzystwo Kultury Białoruskiej. W Białymstoku odbywają się także ogólnopolskie imprezy kulturalne m.in. Festiwal "Piosenka Białoruska" oraz Święto Kultury Białoruskiej. Działa niezależne białoruskie Radio Racja, nadające sygnał także na Białoruś. Wydawane są tu białoruskie czasopisma: Niwa, Białoruskie Zeszyty Historyczne, Pravincyja oraz Czasopis.

Rosjanie

Rosjanie to mniejszość narodowa, która liczy około 10-15 tys. osób, mieszkających głównie w Białymstoku, na Suwalszczyźnie i Mazurach. W Białymstoku działa ich główna organizacja – Rosyjskie Stowarzyszenie Kulturalno-Oświatowe, organizujące Dni Kultury Rosyjskiej.

Tatarzy

W Białymstoku mieszka ok. 1800 Tatarów. Działa Związek Tatarów Rzeczypospolitej Polskiej (oddział podlaski), wydawane jest czasopismo "Życie Tatarskie". Być może powstanie w stolicy województwa podlaskiego Instytut Historii Tatarów.

Pozostałe narodowości

W Białymstoku mieszkają również: Romowie (działa Centralna Rada Romów w Polsce, ukazuje się ich miesięcznik "Rrom p-o Drom") oraz Ukraińcy (według spisu powszechnego w Białymstoku mieszka 417 Ukraińców, działają: Związek Ukraińców Podlasia, Związek Ukraińskiej Młodzieży Niezależnej).

Religia

Chrześcijaństwo

Katolicyzm

Miasto jest stolicą metropolii białostockiej Kościoła rzymskokatolickiego. Miasto posiada 36 parafii, które znajdują się 6 dekanatach. W Białymstoku znajduje się również Archidiecezjalne Wyższe Seminarium Duchowne oraz filia Papieskiego Wydziału Teologicznego. Na Uniwersytecie w Białymstoku istnieje Międzywydziałowa Katedra Teologii Katolickiej.

Prawosławie

Miasto jest stolicą diecezji białostocko-gdańskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Białystok jest największym skupiskiem wyznawców prawosławia w Polsce. Istnieje tu 11 parafii prawosławnych. Działają m.in. Centrum Kultury Prawosławnej, Radio Orthodoxia, Bractwo św. Cyryla i Metodego, Bractwo Młodzieży Prawosławnej, Chór AKSION oraz Prawosławny Ośrodek Miłosierdzia "Eleos". Diecezja posiada także własną przychodnię. Wydawane są czasopisma: "Arche. Wiadomości Bractwa", "Fos" oraz "Przegląd Prawosławny". Odbywają się liczne prawosławne festiwale, m.in. Międzynarodowy Festiwal Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej oraz Białostockie Dni Muzyki Cerkiewnej. W strukturach Uniwersytetu w Białymstoku działa Katedra Teologii Prawosławnej. W pobliskim Supraślu znajduje się męski Klasztor Zwiastowania NMP, a w pobliskiej wsi Zwierki – żeński Klasztor Narodzenia NMP oraz największa w Polsce cerkiew. Od 2007 r. w Białymstoku działa Prawosławna Szkoła Podstawowa im. św. Cyryla i Metodego. Na razie w szkole jest jedna klasa.

Protestantyzm

W Białymstoku działalność prowadzą następujące kościoły protestanckie: parafia luterańska, 2 zbory zielonoświątkowe, zbór baptystów, zbór Kościoła Bożego w Chrystusie oraz zbór Adwentystów Dnia Siódmego.

Inne znane wyznania

W Białymstoku istnieją Sale Królestwa Świadków Jehowy oraz zbór Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich (mormoni).

Judaizm

W 1931 roku w Białymstoku mieszkało 40 tysięcy Żydów na ok. 100 tysięcy mieszkańców , funkcjonowało ponad 60 synagog oraz innych placówek żydowskich. W 2008 roku w mieście z inicjatywy Fundacji Uniwersytetu w Białymstoku utworzono turystyczno-edukacyjny Szlak Dziedzictwa Żydowskiego[8].

 Zobacz też: Synagogi Białegostoku.

Islam

W stolicy województwa mieszkają również muzułmanie ponad 2 tys. (gł. Tatarzy). Działa tu Centrum Islamskie, Dom Modlitwy oraz organizacje: Muzułmańska Gmina Wyznaniowa, Stowarzyszenie Studentów Muzułmańskich oraz Muzułmańskie Stowarzyszenie Kształtowania Kulturalnego. Wydawane jest czasopismo "Pamięć i trwanie". Budowane jest także Centrum Kultury Islamu oraz meczet.

Inne grupy religijne

W Białymstoku działają także buddyjski Ośrodek Karma Kagyu i Białostocka Grupa Zen.

Lokalne media

 Z tym tematem związana jest kategoria: Media w Białymstoku.

Edukacja i nauka

Wyższe uczelnie

Instytucje Naukowo-Badawcze

  • Oddział Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej w Warszawie
  • Stacja Doświadczalna Instytutu Ochrony Roślin w Poznaniu
  • Zakład Doświadczalny Instytutu Energetyki w Warszawie
  • Podlaskie Laboratorium Oceny Mleka
  • Centrum Doskonałości Zrównoważonego Rozwoju i Zarządzania Środowiskiem PB
  • Centrum Innowacji i Transferu Technologii PB
  • Wschodni Ośrodek Transferu Technologii UwB
  • Oddział Instytutu Pamięci Narodowej
  • Regionalny Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków
  • Ośrodek Diagnostyczno-Badawczy Chorób Przenoszonych Drogą Płciową
  • Oddział Krajowej Stacji Chemiczno-Rolniczej
  • Oddział Krajowego Centrum Hodowli Zwierząt w Warszawie
  • Pracownia Badań Żywności Genetycznie Modyfikowanej WSSE w Białymstoku (bada żywność także w województwach warmińsko-mazurskim, pomorskim oraz mazowieckim)

Najstarszą uczelnią w Białymstoku jest Uniwersytet Medyczny (zał. 1950, 3900 studentów), zarządzający dwoma szpitalami klinicznymi. Dzięki Klinice Ginekologii UMB (pierwsze w Polsce zapłodnienie in vitro) oraz Kriobankowi Białystok jest znanym ośrodkiem leczenia niepłodności. Do grona najlepszych w Polsce placówek badających alergie pokarmowe należy III Klinika Chorób Dziecięcych UMB.

Politechnika Białostocka (15 tys. studentów) jest największą uczelnią techniczną w północno-wschodniej Polsce. Powstała w 1964 roku. Cztery lata później powstała filia Uniwersytetu Warszawskiego. W 1997 r. przekształcona została w samodzielny Uniwersytet w Białymstoku (16 tys. studentów). Jest to największa uczelnia w województwie podlaskim.

Białostockie środowisko muzyczne dążyło do utworzenia uczelni muzycznej, mającej być kontynuatorką tradycji Konserwatorium Wileńskiego. Udało się to w 1974 roku. Powstała wtedy filia warszawskiej Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej (później Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina). Filia dostała już od macierzystej uczelni zgodę na usamodzielnienie się. Rok później powstał Wydział Sztuki Lalkarskiej Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie, który z Białostockim Teatrem Lalek, rozsławił miasto i zrobił z niego polskie centrum sztuki lalkarskiej.

Po 1990 roku w Białymstoku zaczęły powstawać uczelnie prywatne (obecnie jest ich 12), są to m.in. Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania (zał. 1993, jedna z najlepszych niepaństwowych uczelni magisterskich w Polsce) oraz Wyższa Szkoła Ekonomiczna (1996).

Uczelnie Niepubliczne – Wyższa Szkoła Administracji Publicznej w Białymstoku 1996, najlepsza polska uczelnia zawodowa 2005 i 2007 wg rankingu "Rzeczpospolitej" i "Perspektyw"). Została założona przez Fundację Rozwoju Demokracji Lokalnej. Od roku akademickiego 2008/2009 istnieje tam możliwość studiowania na drugim stopniu (studia magisterskie) kierunku "administracja".

W Białymstoku działa również Archidiecezjalne Wyższe Seminarium Duchowne. Oprócz niego Sekcja św. Jana Chrzciciela Papieskiego Wydziału Teologicznego prowadzi Studium Teologii.

Sport i rekreacja

Kluby i organizacje sportowe (najważniejsze)

Szablon:Kryteria

  • Sportowa Spółka Akcyjna "Jagiellonia"
  • Białostocka Drużyna Futbolu Amerykańskiego "Lowlanders Białystok"
  • Podlaskie Stowarzyszenie Sportu Osób Niepełnosprawnych "Start" Białystok
  • Aeroklub Białostocki
  • Automobilklub Podlaski
  • Białostocki Klub Sportowy "Hetman"
  • Klub Sportowy "Włókniarz"
  • Zakładowy Klub Sportowy "Instal"
  • AZS PB
  • AZS Pronar Zeto Astwa Białystok – siatkówka kobiet
  • AZS BTPS Białystok – siatkówka kobiet
  • AZS WSAP
  • Podlaski Klub Sportowy "Żubry Białystok"
  • Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji
  • Białostocki Ośrodek Japońskich Sztuk Walki "SHOBUKAI"
  • Uczniowski Klub Sportowy "Kaliber"
  • Uczniowski Klub Sportowy "TROPS"
  • Uczniowski Klub Sportowy "Mechaniak"
  • Uczniowski Klub Sportowy "Elektryk"
  • Uczniowski Klub Sportowy "FCB Baruch Dojlidy WSFiZ" (tenis stołowy)
  • Uczniowski Klub Sportowy "Wygoda" (kolarstwo)
  • Centrum Kultury i Rekreacji
  • Amatorska Drużyna Hokejowa – ADH Białystok
  • Katolicki Klub Sportowy "Piast Białystok
  • Podlaski Klub Taekwon - Do "SO - SAN" Białystok

Obiekty sportowo-rekreacyjne

Stadiony i hale sportowe
  • Stadion lekkoatletyczny "Polonez" na "Zwierzyńcu"
  • Stadion Miejski w Białymstoku
  • Stadion i Hala Sportowa KS Włókniarz
  • Stadion KKS Ognisko
  • Hala Sportowa Uniwersytetu Medycznego
Baseny
  • MOSiR (Mazowiecka, Włókiennicza, Stroma) (kryte)
  • Międzyszkolnego Ośrodka Sportowego (kryty)
  • BKS Hetman (otwarty)
  • Hotel Gołębiewski (basen tropicana)
Korty tenisowe
  • Korty Tenisowe Richi
  • Korty Tenisowe Politechniki Białostockiej
  • Korty Tenisowe Towarzystwa Tenisowego Stanley
  • Korty Tenisowe Zwierzynieckiego MOSiR
Inne
  • Ośrodek Sportów Wodnych w Dojlidach
  • Centrum Zabaw dla Dzieci FIKOLAND & RE-kreacja
  • Centrum Sportu i Rekreacji "Maniac Gym"
  • Kompleks Rekreacyjny Tropikana – Hotel Gołębiewski
  • Skatepark
  • Rolkowisko Zwierzynieckiego MOSiR
  • Lodowisko Zwierzynieckiego MOSiR (latem rolkowisko)
  • Strzelnica sportowa LOK
Parki i rezerwaty

Na terenie miasta znajdują się 3 rezerwaty przyrody:

Urodzeni w Białymstoku

Administracja

Miasto ma status powiatu grodzkiego. Mieszkańcy Białegostoku wybierają do swojej Rady Miasta 28 radnych. Organem wykonawczym władz jest prezydent miasta. Siedziba władz miasta znajduje się na ul. Słonimskiej.

Prezydenci Białegostoku:

W 2007 roku władze miasta powołały do życia Młodzieżowa Rada Miasta, która jest organem samorządowym młodzieży zamieszkałej na terenie Białegostoku i uczącej się w szkołach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych w mieście. Młodzieżowa Rada jest apolitycznym organem konsultacyjnym dla organów samorządu miejskiego[9].

Miasto jest stolicą województwa podlaskiego, Urząd Wojewódzki mieści się na ulicy Mickiewicza. Miasto jest siedzibą starostwa powiatu białostockiego.

Białystok należy do kilku organizacji miejskich: Unia Metropolii Polskich, Euroregion Niemen, Fundacja Zielone Płuca Polski (siedziba), Eurocities.

Podział administracyjny

 Osobny artykuł: podział administracyjny Białegostoku.

Szablon:Źródła

Zgodnie z uchwalonym podziałem administracyjnym, Białystok podzielony jest na 28 osiedli, z których każde posiada swoją radę i zarząd[potrzebny przypis]. Do zadań organów osiedla należy dbanie o potrzeby mieszkańców, m.in. załatwianie spraw związanych z życiem osiedla, zapewnianie ścisłego współdziałania z organami władz miasta w sprawach związanych z osiedlem, wyrażanie opinii, o które zwrócą się organy miasta, organizowanie prac mieszkańców na rzecz osiedla, współdziałanie z jednostkami organizacyjnymi.

Miasta partnerskie

Komunikacja

Widok na XIX-wieczny dworzec PKP
Poczekalnia dworcowa i kasy

Białystok to największy węzeł komunikacyjny północno-wschodniej Polski. Przez miasto przebiega linia kolejowa o znaczeniu europejskim Warszawa – Suwałki – Kowno – Ryga – Tallinn, która krzyżuje się tu z linią kolejową Ełk – Czeremcha – Siedlce. Białystok posiada bezpośrednie połączenia kolejowe między innymi z: Warszawą, Olsztynem, Bydgoszczą, Gdańskiem, Poznaniem. Pociągi lokalne docierają do Suwałk, Ełku, Sokółki, Kuźnicy, Czeremchy i Małkini. Dobrze rozwinięta jest również komunikacja autobusowa. Dominującą pozycję na rynku przewozów autobusowych ma przedsiębiorstwo PKS Białystok, które utrzymuje wiele linii dalekobieżnych ( m.in. do Warszawy, Zakopanego, Zielonej Góry, Gdańska, Szczecina, Lublina, Gołdapi, Suwałk) oraz lokalnych do większości miast i wsi województwa podlaskiego. Coraz większą rolę odgrywają też przewoźnicy prywatni obsługujący połączenia m.in. do Warszawy, Moniek, Bielska Podlaskiego, Czeremchy, Czarnej Białostockiej i Tykocina oraz Krynek.

Deptak – Plac Miejski

Szablon:Źródła

Istniejący deptak na Spółdzielczej.
W budowie na Suraskiej
Drugie zdjęcie, z deptakiem na Suraskiej w budowie.

Pod koniec roku 2007 otwarto Plac Miejski za Ratuszem (pomiędzy ul. Suraską i Rynkiem Kościuszki). W marcu 2008 r. UM przedstawił plan remontu ścisłego centrum. Według tego planu w roku 2009 Rynek Kościuszki, Suraska i Kilińskiego zostaną przekształcone w Deptak Miejski (jako część Rynku Miejskiego). Plac zostanie wyłożony kostką i płytami granitowymi , znajdzie się tam stylowe oświetlenie oraz donice z kwiatami i ławki.

Drogi

Przez Białystok przebiega międzynarodowa drogowa trasa europejska E67, pokrywająca się na terenie kraju z drogą krajową nr 8 (oznaczaną wcześniej jako DK8), łącząca kraje Europy Zachodniej ze Skandynawią, znana też pod nazwą Via Baltica. W mieście krzyżuje się ona z drogą krajową nr 19 (wcześniej DK19). Planowana jest ich rozbudowa do standardu dróg ekspresowych: S19 oraz S8. Z Białegostoku biegnie również droga krajowa nr 65,którą można dojechać do przejścia granicznego z Białorusią(Bobrowniki-Bierestowica).

Kolej

 Osobny artykuł: Białystok (stacja kolejowa).

Komunikacja miejska

Aglomerację białostocką obsługuje Urząd Miasta w Białymstoku (Wydział Transportu Miejskiego). Białystok jest największym miastem w Polsce posiadającym tylko jeden rodzaj komunikacji miejskiej (autobusową). W ramach komunikacji organizowanej przez UM w Białymstoku operują trzy przedsiębiorstwa autobusowe: Komunalny Zakład Komunikacyjny, Komunalne Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej oraz Komunalne Przedsiębiorstwo Komunikacyjne, jeszcze istniała spółka BIATRA. W lutym 2004 funkcje Zakładu Obsługi Komunikacji Miejskiej, który zajmował się organizacją komunikacji, sprzedażą biletów oraz nadzorem spółek autobusowych, przejął Zarząd Dróg i Transportu (ZDT lub ZDiT) a w czerwcu 2006 Wydział Transportu Miejskiego. W marcu 2007 Wydział Transportu Miejskiego został połączony z Wydziałem Dróg Miejskich, w wyniku czego powstał Departament Dróg i Transportu (DT lub DDT). Od początku roku 2007 w stosunku do komunikacji miejskiej w Białymstoku używana jest nazwa Białostocka Komunikacja Miejska (BKM). Obecnie Białystok jest największym miastem w Polsce, które posiada tylko jeden rodzaj trakcji w komunikacji zbiorowej. Istnieją tam 34 linie autobusowe. W 2005 roku została uruchomiona przez KZK komercyjna linia regionalna "B" na trasie Białystok – Borsukówka (koło Knyszyna).

Białostocka komunikacja miejska wyróżnia się prowadzeniem mobilnego systemu informacji o rozkładzie jazdy, który jest dostępny także dla osób niewidomych i słabowidzących – Ginger.

Z początkiem kwietnia 2008 r. pracownicy komunikacji miejskiej we współpracy z białostockimi informatykami jako pierwsi w Polsce uruchomili także planner podróży komunikacji miejskiej oparty na algorytmach Google Transit, na potrzeby projektu stworzono witrynę www.bkmplaner.pl umożliwiającą planowanie podróży białostocką komunikacją miejską w oparciu o algorytmy Google Transit.

W czerwcu 2009 roku powstał Klub Miłośników Komunikacji Miejskiej w Białymstoku, który współpracuje z Departamentem Dróg i Transportu Urzędu Miejskiego w Białymstoku.

zobacz także: autobusy miejskie w Białymstoku

Infrastruktura rowerowa

W Białymstoku od połowy lat 90. wybudowano ponad 40 km dróg rowerowych. Przyjęty w połowie lat 90. XX w. tzw. AZ Plan zakładał pokrycie całego miasta gęstą siecią ścieżek, jednak część projektu nie została zrealizowana. Obecnie przy prawie każdej większej inwestycji drogowej jest tworzona wydzielona droga dla rowerów.

Białostockie drogi dla rowerów są krytykowane przez użytkowników – najczęstsze zastrzeżenia dotyczą nawierzchni z kostki betonowej, braku ciągłości ścieżek, braku łuków na zakrętach ciągów oraz wysokich krawężników na przejazdach rowerowych. Od 2003 r. w białostoccy rowerzyści protestując przeciwko lekceważącemu stosunkowi władz do spraw rowerowych uczestniczą w Masie Krytycznej.

Lotnisko

Na obszarze miasta istnieje lotnisko sportowe Aeroklubu Białostockiego. Od wielu lat trwają dyskusje co do miejsca lokalizacji, celowości i zakresu działania nowego lotniska, gdyż z uwagi na położenie miasta nie będzie miało ono charakteru portu lotniczego.
Decyzją z dnia 31 lipca 2009 r. zarząd województwa postanowił, iż podlaskie lotnisko regionalne, będzie budowane w Sanikach, znajdujących się około 27 km od centrum Białegostoku.

Zobacz też

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Białymstokiem.

Galeria

  • Pałac Branickich na ul. Kilińskiego 1
    Pałac Branickich na ul. Kilińskiego 1
  • Pałac Branickich – brama główna
    Pałac Branickich – brama główna
  • Pałac Branickich – brama główna
    Pałac Branickich – brama główna
  • Salon ogrodowy Pałacu Branickich w czasach świetności
    Salon ogrodowy Pałacu Branickich w czasach świetności
  • Salon ogrodowy Pałacu Branickich w czasach świetności
    Salon ogrodowy Pałacu Branickich w czasach świetności
  • Pawilon Chiński w ogrodzie Pałacu Branickich w czasach świetności
    Pawilon Chiński w ogrodzie Pałacu Branickich w czasach świetności
  • Pałacyk Gościnny – obecnie siedziba USC na ul. Kilińskiego 6
    Pałacyk Gościnny – obecnie siedziba USC na ul. Kilińskiego 6
  • Kościół Zmartwychwstania Pańskiego na ul. Ks. Abp. R. Jałbrzykowskiego 5
    Kościół Zmartwychwstania Pańskiego na ul. Ks. Abp. R. Jałbrzykowskiego 5
  • Kościół św. Rocha na ul. Abramowicza 1
    Kościół św. Rocha na ul. Abramowicza 1
  • Kościół św. Rocha - wnętrze
    Kościół św. Rocha - wnętrze
  • Kościół św. Rocha na ul. Abramowicza 1
    Kościół św. Rocha na ul. Abramowicza 1
  • Cerkiew św. Ducha na ul. Antoniuk Fabryczny 13
    Cerkiew św. Ducha na ul. Antoniuk Fabryczny 13
  • Wydział Prawa UwB na ul. Mickiewicza 1
    Wydział Prawa UwB na ul. Mickiewicza 1
  • Wydział Ekonomii i Zarządzania UwB na ul. Warszawskiej 63
    Wydział Ekonomii i Zarządzania UwB na ul. Warszawskiej 63
  • Kamienica na ul. Zamenhofa
    Kamienica na ul. Zamenhofa
  • Nieistniejący budynek Wielkiej Synagogi spalonej przez Niemców 27 czerwca 1941 podczas likwidacji getta w Białymstoku
    Nieistniejący budynek Wielkiej Synagogi spalonej przez Niemców 27 czerwca 1941 podczas likwidacji getta w Białymstoku
  • Kopula Wielkiej Synagogi na ul. Suraskiej
    Kopula Wielkiej Synagogi na ul. Suraskiej


  1. ↑ Urząd Statystyczny w Białymstoku – Stan geodezyjny i kierunki wykorzystania powierzchni miasta
  2. ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 30 VI 2009r.)
  3. ↑ Szlak esperanto i wielu kultur [dostęp 12 października 2009]
  4. ↑ Szlak śladami błogosławionego księdza Michała Sopoćki [dostęp 12 października 2009]
  5. ↑ Ludność Białegostoku
  6. ↑ GUS Bank Danych Regionalnych, faktyczne miejsce zamieszkania, stan na 31.XII.2006
  7. ↑ Szablon:Źródło PL
  8. ↑ kronika projektu Szlak Dziedzictwa Żydowskiego [dostęp 21 lipca 2009]
  9. ↑ Uchwała Nr XIX/197/07 Rady Miasta Białegostoku z dnia 26 listopada 2007 roku

Linki zewnętrzne

}

Szablon:Linki do map Polski

Szablon:Dzielnice Białegostoku

Województwo podlaskie
Miasta na prawach powiatu
Powiaty
Inne zagadnienia

Województwo białostockie (II Rzeczpospolita)
Powiat miejski
Powiaty ziemskie

herb województwa białostockiego

Powiat białostocki (do 1940 i 1945–75)
Przynależność wojewódzka
Gminy miejskie
(1919–75)
Osiedla (1954–72)
Gminy wiejskie
(1919–54 i 1973–75)
Gromady
(1954–72)
Miasta województwa podlaskiego
Miasta na prawach powiatu
Miasta powiatowe
Miasta gminne

Szablon:Miasta wojewódzkie

Miasta wojewódzkie II Rzeczypospolitej

Polska

Szablon:Unia Metropolii Polskich Szablon:ESK 2016

Szablon:Link FA

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Białystok&oldid=20207233”