Oczaków: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
mapa, drobne merytoryczne, drobne redakcyjne, plan |
→Historia: drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
||
| Linia 54: | Linia 54: | ||
'''Wiek XVI''' |
'''Wiek XVI''' |
||
W 1523 został spalony przez kozackiego oddziały [[Ataman koszowy|koszowego]] [[Eustachy Daszkiewicz|Eustachego Daszkiewicza]]<ref>Sicz Zaporoska, Leszek Podhorodecki, Książka i Wiedza, 1978, s.19,21</ref>. Od 1526 roku we władaniu [[Turcja|Turcji]] pod nazwą ''Aczi Kale''. Wg Kroniki Marcina Bielskiego w listopadzie [[1528]] roku starosta chmielnicki [[Przecław Lanckoroński]] i Eustachy Daszkiewicz, ze starostami [[Winnica|winnickim]] i [[Bracław|bracławskim]] trzy razy pobili pod Oczakowem Tatarów. W 1529 podczas wyprawy na Oczaków, do niewoli tureckiej dostał się rotmistrz [[Jerzy Jazłowiecki]], późniejszy hetman wielki koronny[http://www.archive.org/search.php?query=creator%3A%22Marcin+Bielski+%2C++Joachim+Bielski%22]. |
W 1523 został spalony przez kozackiego oddziały [[Ataman koszowy|koszowego]] [[Eustachy Daszkiewicz|Eustachego Daszkiewicza]]<ref>Sicz Zaporoska, Leszek Podhorodecki, Książka i Wiedza, 1978, s.19,21</ref>. Od 1526 roku we władaniu [[Turcja|Turcji]] pod nazwą ''Aczi Kale''. Wg Kroniki Marcina Bielskiego w listopadzie [[1528]] roku starosta chmielnicki [[Przecław Lanckoroński]] i starosta czerkaski [[Eustachy Daszkiewicz]], ze starostami [[Winnica|winnickim]] i [[Bracław|bracławskim]] trzy razy pobili pod Oczakowem Tatarów. W 1529 podczas wyprawy na Oczaków, do niewoli tureckiej dostał się rotmistrz [[Jerzy Jazłowiecki]], późniejszy hetman wielki koronny[http://www.archive.org/search.php?query=creator%3A%22Marcin+Bielski+%2C++Joachim+Bielski%22]. |
||
Królowie Polski rościli sobie do tych terenów prawa, czego przykładem jest instrukcja z 1540 roku dla dzierżawcy winnickiego Kmitycza w sprawie rozmów z posłem tureckim gdzie napisano: |
Królowie Polski rościli sobie do tych terenów prawa, czego przykładem jest instrukcja z 1540 roku dla dzierżawcy winnickiego Kmitycza w sprawie rozmów z posłem tureckim gdzie napisano: |
||
{{Cytat|My granic oczakowskich ukazywać (wyznaczać) nie możemy, bo Oczaków jest króla Jmci i stoi na gruncie własnym Wielkiego księstwa Litewskiego i z dawnych czas k'temu państwu należał i trzymany był, czemu świadczą i „pisma dokonczalne” z carami perekopskimi (chanami krymskimi).}} |
{{Cytat|My granic oczakowskich ukazywać (wyznaczać) nie możemy, bo Oczaków jest króla Jmci i stoi na gruncie własnym Wielkiego księstwa Litewskiego i z dawnych czas k'temu państwu należał i trzymany był, czemu świadczą i „pisma dokonczalne” z carami perekopskimi (chanami krymskimi).}} |
||
W związku z próbami odzyskaniem tych terenów przez Rzeczpospolitą, Oczaków był często celem najazdów m.in. w 1538 i w 1541 roku. |
|||
W związku z próbami odzyskaniem tych terenów przez Rzeczpospolitą, Oczaków był często miejscem w pobliże którego zapędzała sie polska jazda. Przykładowo w 1536 roku podczas pościgu za watahami niszczącymi okolice Bracławia do brzegów morskich dotarł starosta barski [[Bernhard von Prittwitz|Bernard Pretwicz]] (Bernhard von Prittwitz). |
|||
W 1542 roku ten sam starosta Pretwicz zniszczył okolice Oczakowa podczas pościgu za Tatarami, którzy złupili tereny Owrucza i Chmielnika. |
|||
Hetman [[Jan Amor Tarnowski]] w porozumieniu z Ferdynandem Habsburgiem próbował sztucznie doprowadzić do wojny z Turcją, w związku z czym 13 października 1545 roku zorganizował napad na Oczaków starosty włodzimierskiego Fedora Sanguszkę, który wraz ze swoimi ludźmi złupił zamek i miasto i uprowadził kilkudziesięciu Tatarów. Jednak królowa [[Bona]] doprowadziła do załagodzenia konfliktu ponieważ było to sprzeczne z aktualną pokojową polityką Rzeczpospolitej<ref>[[Henryk Łowmiański]] "Polityka Jagiellonów", Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1999, s.359, 440</ref>. |
Hetman [[Jan Amor Tarnowski]] w porozumieniu z Ferdynandem Habsburgiem próbował sztucznie doprowadzić do wojny z Turcją, w związku z czym 13 października 1545 roku zorganizował napad na Oczaków starosty włodzimierskiego Fedora Sanguszkę, który wraz ze swoimi ludźmi złupił zamek i miasto i uprowadził kilkudziesięciu Tatarów. Jednak królowa [[Bona]] doprowadziła do załagodzenia konfliktu ponieważ było to sprzeczne z aktualną pokojową polityką Rzeczpospolitej<ref>[[Henryk Łowmiański]] "Polityka Jagiellonów", Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1999, s.359, 440</ref>. |
||
W 1549 roku Bernard Pretwicz wraz z Prońskim i [[Bogusz Korecki|Boguszem Koreckim]] ponownie zapuścił się w okolice Oczakowa i dotarł aż do Białogrodu. W 1552 roku w odwecie za zniszczenie [[Bracław]]ia przez chana Dewlet Gireja wojska Pretwicza, Koreckiego, Dymitra Wiśniowieckiego, Mikołaja Sieniawskiego i Mikołaja Sieniawskiego atakowały okolice Oczakowa. W związku z uspokojeniem się stosunków z Turcją, król Zygmunt August przeniósł słynnego już w całej Polsce starostę Pretwicza z Baru na dalszą linię obrony do Trembowli. Kolejne starcia w rejonie Oczakowa miały miejsce latach 1557 i 1558 roku gdy atakował ten zamek Dymitr Wiśniowiecki<ref>Studia historyczne, Tom 44, Polskie Towarzystwo Historyczne. Oddział w Kielcach, Polska Akademia Nauk. Komisja Nauk Historycznych, Państwowe Wydawn. Naukowe, Oddz. w Krakowie, 2001, s.8,9,13</ref><ref>Kwartalnik historyczny, Tom 103, Towarzystwo Historyczne (Lwów, Poland), Towarzystwo Historyczne,1996, s.66,68,71</ref>. W maju 1568 roku po kolejnym ataku Tatarów podczas pościgu w rejon Oczakowa dotarło około 1000 polskich jeźdźców wojewody sieradzkiego [[Olbracht Łaski|Olbrachta Łaskiego]]. |
|||
'''Wiek XVII''' |
'''Wiek XVII''' |
||
W wydanej w 1633 roku pracy pt. "Discurs o wojnie tureckiej" [[Szymon Starowolski]] proponował obsadzenie Oczakowa, zbudowanie tam polskiej floty i atakowanie Turcji także na morzu<ref>Wiesław Wróblewski, Działania militarne w Polce Południowo-Wschodniej, WIH MON Warszawa 2000, ISBN 83-88329-04-9</ref>. |
|||
W 1646 roku pod Oczaków dotarł hetman [[Aleksander Koniecpolski]] i [[Samuel Łaszcz]], którzy złupili jego okolice. |
W 1646 roku pod Oczaków dotarł hetman [[Aleksander Koniecpolski]] i [[Samuel Łaszcz]], którzy złupili jego okolice. |
||
Wersja z 00:41, 23 sty 2011
Szablon:Miasto zagranica infobox
Oczaków (ukr. Очаків, tur. Özü) – miasto w obwodzie mikołajowskim Ukrainy, siedziba rejonu oczakowskiego. Ludność 16 900 (2001).
Położony na półwyspie w estuarium Dniepru. Dawniej stolica jednego z sandżaków imperium osmańskiego.
Historia
Miasto powstało w miejscu Olbii, starożytnej greckiej kolonii Miletu założonej w VI w. p.n.e.
Wiek XV
W XV wieku należał do Wielkiego Księstwa Litewskiego. Silnie ufortyfikowany przez Polaków w okresie rządów Jana Olbrachta, strzegł dostępu do Limanu Dniepru. Zdobyty w 1492 za panowania Mengli I Gireja przez Chanat Krymski i nazwany Kara Kermen lub Dżan Kerman. W 1493 zniszczył ją starosta czerkaski Bohdan Hliński i w tym samym roku wojewoda kijowski Jerzy Pac.
W lipcu 1497 r. oddziały polskie dowodzone przez Konstantego Ostrogskiego rozbiły tu wojska Mehmeda I Gireja, a jego wzięły do niewoli.
Wiek XVI
W 1523 został spalony przez kozackiego oddziały koszowego Eustachego Daszkiewicza[1]. Od 1526 roku we władaniu Turcji pod nazwą Aczi Kale. Wg Kroniki Marcina Bielskiego w listopadzie 1528 roku starosta chmielnicki Przecław Lanckoroński i starosta czerkaski Eustachy Daszkiewicz, ze starostami winnickim i bracławskim trzy razy pobili pod Oczakowem Tatarów. W 1529 podczas wyprawy na Oczaków, do niewoli tureckiej dostał się rotmistrz Jerzy Jazłowiecki, późniejszy hetman wielki koronny[1].
Królowie Polski rościli sobie do tych terenów prawa, czego przykładem jest instrukcja z 1540 roku dla dzierżawcy winnickiego Kmitycza w sprawie rozmów z posłem tureckim gdzie napisano:
My granic oczakowskich ukazywać (wyznaczać) nie możemy, bo Oczaków jest króla Jmci i stoi na gruncie własnym Wielkiego księstwa Litewskiego i z dawnych czas k'temu państwu należał i trzymany był, czemu świadczą i „pisma dokonczalne” z carami perekopskimi (chanami krymskimi).
W związku z próbami odzyskaniem tych terenów przez Rzeczpospolitą, Oczaków był często miejscem w pobliże którego zapędzała sie polska jazda. Przykładowo w 1536 roku podczas pościgu za watahami niszczącymi okolice Bracławia do brzegów morskich dotarł starosta barski Bernard Pretwicz (Bernhard von Prittwitz). W 1542 roku ten sam starosta Pretwicz zniszczył okolice Oczakowa podczas pościgu za Tatarami, którzy złupili tereny Owrucza i Chmielnika.
Hetman Jan Amor Tarnowski w porozumieniu z Ferdynandem Habsburgiem próbował sztucznie doprowadzić do wojny z Turcją, w związku z czym 13 października 1545 roku zorganizował napad na Oczaków starosty włodzimierskiego Fedora Sanguszkę, który wraz ze swoimi ludźmi złupił zamek i miasto i uprowadził kilkudziesięciu Tatarów. Jednak królowa Bona doprowadziła do załagodzenia konfliktu ponieważ było to sprzeczne z aktualną pokojową polityką Rzeczpospolitej[2].
W 1549 roku Bernard Pretwicz wraz z Prońskim i Boguszem Koreckim ponownie zapuścił się w okolice Oczakowa i dotarł aż do Białogrodu. W 1552 roku w odwecie za zniszczenie Bracławia przez chana Dewlet Gireja wojska Pretwicza, Koreckiego, Dymitra Wiśniowieckiego, Mikołaja Sieniawskiego i Mikołaja Sieniawskiego atakowały okolice Oczakowa. W związku z uspokojeniem się stosunków z Turcją, król Zygmunt August przeniósł słynnego już w całej Polsce starostę Pretwicza z Baru na dalszą linię obrony do Trembowli. Kolejne starcia w rejonie Oczakowa miały miejsce latach 1557 i 1558 roku gdy atakował ten zamek Dymitr Wiśniowiecki[3][4]. W maju 1568 roku po kolejnym ataku Tatarów podczas pościgu w rejon Oczakowa dotarło około 1000 polskich jeźdźców wojewody sieradzkiego Olbrachta Łaskiego.
Wiek XVII W wydanej w 1633 roku pracy pt. "Discurs o wojnie tureckiej" Szymon Starowolski proponował obsadzenie Oczakowa, zbudowanie tam polskiej floty i atakowanie Turcji także na morzu[5]. W 1646 roku pod Oczaków dotarł hetman Aleksander Koniecpolski i Samuel Łaszcz, którzy złupili jego okolice.
Wiek XVIII
W 1737 zdobyty przez wojska rosyjskie feldmarszałka Burkharda Christopha Münnicha. Oddany Turcji w 1739, a następnie rozbudowany w silną twierdzę pod kierunkiem francuskich inżynierów. W czasie wojny rosyjsko-tureckiej 1787-1792, twierdza oczakowska została zdobyta w grudniu 1788 roku po prawie półrocznym oblężeniu wojsk rosyjskich pod dowództwem Aleksandra Suworowa, Grigorija Potiomkina i dowodzącego flotą Karola von Nassau-Siegen.
Wiek XIX
W czasie wojny krymskiej twierdzę opanował 17 października 1855 desant brytyjsko-francuski.
Linki zewnętrzne
- Oczaków, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 372.
- Portal poświęcony wykopaliskom w Olbii - historia miasta, archeologia, zdjęcia (ros.)
- ↑ Sicz Zaporoska, Leszek Podhorodecki, Książka i Wiedza, 1978, s.19,21
- ↑ Henryk Łowmiański "Polityka Jagiellonów", Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1999, s.359, 440
- ↑ Studia historyczne, Tom 44, Polskie Towarzystwo Historyczne. Oddział w Kielcach, Polska Akademia Nauk. Komisja Nauk Historycznych, Państwowe Wydawn. Naukowe, Oddz. w Krakowie, 2001, s.8,9,13
- ↑ Kwartalnik historyczny, Tom 103, Towarzystwo Historyczne (Lwów, Poland), Towarzystwo Historyczne,1996, s.66,68,71
- ↑ Wiesław Wróblewski, Działania militarne w Polce Południowo-Wschodniej, WIH MON Warszawa 2000, ISBN 83-88329-04-9
