Historia Litwy

Prehistoria

Pierwsi mieszkańcy przybyli na tereny dzisiejszej Litwy z południowego zachodu (Dania, Niemcy) i z południa (Białoruś, Polska). Najstarsze znaleziska archeologiczne pochodzą z XI tysiąclecia p.n.e. i reprezentują kulturę magdaleńską, Bromme, Lyngby, ahrensburską oraz świderską (IX grupa genetyczna). W okresie mezolitu na terenach południowej Litwy wytworzyła się miejscowa kultura niemeńska, a w części północnej kultura kundajska. W IV-III tysiącleciu p.n.e. występowały kultury kundajska i narewska na obszarze od jeziora Ładoga po północną Białoruś, obejmującym tereny dzisiejszej Łotwy i Estonii, sięgającym od zbiegu Wilii i Niemna poza rzekę Pregołę na zachodzie.

W III tysiącleciu p.n.e. na tereny współczesnej Litwy napłynęły ludy mówiące językami ugrofińskimi (VIII grupa genetyczna) (jak współcześni Finowie, Estończycy, Węgrzy i in.). Na przełomie III i II tysiąclecia p.n.e. ze wschodu przybyli Indoeuropejczycy. Niektórzy badacze przyjmują, że właśnie wśród nich należy doszukiwać się przodków Bałtów, a więc także Litwinów. Wiele wskazuje również na to, że Bałtowie mogli przybyć na te tereny w czasie drugiej wielkiej migracji Indoeuropejczyków (ok. XII wiek p.n.e.). W epoce brązu pojawiła się nowa forma grobu - kurhan (pilkapis) oraz umocnione osady (piliakalniai), które budowali nosiciele kultury kurhanów zachodniobałtyjskich ( rejon Kłajpedy, Kretyngi). Na wschód od terenów zajętych przez tę kulturę, w późnej epoce brązu, epoce żelaza i w okresie wpływów rzymskich, istniała kultura ceramiki kreskowej. W okresie rzymskim część wczesnych grodzisk została opuszczona. W V-VIII w. n.e. ukształtowały się związki plemienne Bałtów, które znane są z późniejszych źródeł pisanych.

Średniowiecze

Pierwsze wystąpienie nazwy "Litwa" (1009)

"Chrzest Litwy", Jan Matejko

Pochodzenie nazwy Litwy (Lietuva) nie zostało jednoznacznie wyjaśnione. Przyjmuje się, że pochodzi ona od nazwy rzeki Lietauka, niewielkiego dopływu Wilii, co oznaczałoby "ludzi znad rzeki", bądź "kraj nad rzeką".

W 873 roku w kronice arcybiskupa Rymberta po raz pierwszy zanotowano nazwę miejscowości położonej na terytorium dzisiejszej Litwy - Apuolė. Nazwa wymieniona jest w kontekście opisu ziem zajmowanych przez Kurów. W Rocznikach kwedlinburskich opisujących wyprawę misyjną Brunona Bonifacego w 1009 r. pojawia się wiadomość o chrzcie mieszkańców Lituae. W 1047 roku książę ruski Jarosław I Mądry podporządkował sobie Jaćwingów i Litwinów. Przez następne lata Litwini byli lennikami książąt połockich, aż do 1183 roku, kiedy się usamodzielnili na tyle, by zaatakować dawnych panów. W 1185 roku napadli na Liwów, co skłoniło napadniętych do zaproszenia misjonarzy niemieckich do Ikšķile. W 1191 roku Litwini napadli na Karelów. W 1201 roku zawarli pierwszy traktat międzypaństwowy - z Niemcami z Rygi.

Wiek XIII i początki państwowości

Do końca XIII wieku tereny Litwy zamieszkiwały liczne plemiona, które nie tworzyły zwartego organizmu państwowego. Dopiero od XIII wieku związkom plemiennym zaczęli przewodzić książęta – kunigasi. W 1219 dwudziestu jeden litewskich kunigasów zawarło pokój z księciem halicko-włodzimerskim. Wśród nich byli: Żywinbud, Dowsprunk, Mendog, Dowiat i Wilikajło. Z czasem największe znaczenie nabrał ród kunigasa Ryngolda, którego synami byli: Mendog (Mindaugas) i Dowsprunk. Po 1235 roku, pod wpływem zagrożenia najpierw ze strony zakonu kawalerów mieczowych (od 1202), a następnie zakonu krzyżackiego (od 1237 roku), kunigas Mendog w długotrwałym procesie zjednoczył litewskie plemiona i skupił władzę w swojej ręce. W 1236 Żmudzini i Litwini w bitwie pod Szawlami pokonali połączone siły krzyżaków i kawalerów mieczowych. Obok Mendoga duże znaczenie mieli również synowie jego brata Dowsprunka Towciwił i Edywid (wygnani z Litwy w 1248) oraz zwycięzca w bitwie pod Szawlami - Wykint. Mendog skupił władzę mordując i wypędzając przeciwników oraz przekształcając mniej znaczących kunigasów w wasali. Na początku lat 50. XIII w. Mendog zajął Ruś Czerwoną, oddając jej część na prawach lennych swemu synowi Wojsiełkowi. W 1251 roku pod naciskiem mistrz Zakonu Inflanckiego i w obawie przed Danielem, księciem Rusi Halickiej, który współdziałał z wypędzonymi pretendentami do władania Litwą, Mendog przyjął chrzest. W 1253 roku za zgodą papieża koronuje się w wybudowanej przez siebie katedrze w Wilnie. Mendog był jednym z dwóch w historii królów Litwy. Po koronacji Mendog swoją działalność skupił na Rusi i Polsce, bowiem z Zakonem zawarł, trwający do 1261 roku, pokój. W 1255 papież zatwierdził ruskie podboje Mendoga. W 1259 musiał bronić się przed najazdem Tatarów ze Złotej Ordy pod wodzą Burundaja. W 1261 Mendog zerwał pokój z Zakonem Inflanckim i porzucił chrześcijaństwo z powodu sojuszu ze Żmudzinami, którzy pod wodzą kunigasa Trenioty walczyli z Krzyżakami. Do koalicji antykrzyżackiej weszli władcy Nowogrodu, Połocka i Witebska. Wojna toczyła się przez kilka lat (litewskie wyprawy na Krzyżaków i Mazowsze w 1261-1263). Panowanie Mendoga zakończyło się jesienią 1263 roku, kiedy został wraz ze swymi dwoma synami zamordowany. Na czele spisku stał Dowmont i prawdopodobnie Treniota. Po śmierci Mendoga o jego schedę walczyło kilka stronnictw, a początkowo władzę przejął Treniota, zamordowany w 1264 roku. Władzę po nim objął syn Mendoga Wojsiełk, lecz przekazał ją w 1267 w ręce księcia halickiego Szwarno, który zmarł w 1269 roku. Najpotężniejszym władcą Litwy został wtedy Trojden, który walczył o konsolidację państwa wypierając z Litwy wojska księcia Rusi. W 1279 roku walczył wraz z kunigasem Semigalów z Zakonem Inflanckim. Trojden zmarł w 1282 roku. W 1283 Zakon Krzyżacki zakończył podbój Prus i rozpoczął podbój Litwy. Pod koniec XIII w. władzę nad Litwą przejął Pukuwer, a potem jego synowie Witens (1295-1314) i Giedymin(1315-1341), założyciel rodu Giedyminowiczów.

Wiek XIV

Książę Giedymin przejął władzę po 1315 roku i doprowadził do poszerzenia terytorialnego państwa o Witebsk, Pińsk, Wołyń, Podlasie i w 1331 Kijów. Nawiązał też dobre stosunki z papiestwem i Królestwem Polskim (np. żoną Kazimierza Wielkiego była córka Giedymina, Aldona, która na chrzcie przyjęła imię Anna). Następcą Giedymina został jego średni syn Jawnuta (1341-1345), przeciwko któremu zbuntował się Kiejstut, osadzając na tronie wileńskim kolejnego syna Giedymina Olgierda (1345-1377). W 1377 roku, po śmierci Olgierda Litwa znalazła się w trudnej sytuacji z powodu częstych najazdów Krzyżaków i konfliktu z księstwami ruskimi. Olgierd pozostawił tron książęcy swojemu najstarszemu synowi Jagielle (Jogaila), jednak z początku lojalny wobec niego Kiejstut w 1381 zajął Wilno i zdobył na krótko władzę książęcą. Po buncie mieszczan wileńskich, Kiejstut i jego syn Witold zostali wzięci przez Jagiełłę do niewoli. W 1382 Kiejstut umiera w niewyjaśnionych okolicznościach na zamku w Krewie, a Witold po ucieczce, oddaje się pod opiekę Zakonu. W 1382 Jagiełło zawiera z Zakonem ugodę w Dubisie, w której zobowiązał sie do ochrzczenia w ciągu czterech lat całego kraju i oddania Zakonowi Żmudzi. Jagiełło zerwał pakt z Zakonem w roku następnym i zdecydował się na zawarcie sojuszu z Polską, Jagiełło godzi się pojąć za żonę Jadwigę Andegaweńską, przyjąć chrzest i zostać królem Polski. Podpisuje w 1385 roku akt w Krewie, na mocy którego zobowiązuje się przyjąć chrzest, objąć chrystianizacją Litwę (co też rozpoczął w 1387), a także według niektórych źródeł włączyć Litwę do Polski (łac. applicare). po zawarciu unii władztwo w Wielkim Księstwie objąć mieli polscy starostowie. W 1386 roku w Krakowie Jagiełło przyjmuje chrzest oraz imię Władysław oraz obejmuje polski tron królewski. W 1387 zakłada biskupstwo wileńskie.

Zmiany terytorialne Litwy od XII wieku do czasów współczesnych

Po koronacji Jagiełły na króla Polski jego namiestnikiem w Wielkim Księstwie Litewskim został Skirgiełło. Rządy Skirgiełły szybko wzbudziły opór innych Giedyminowiczów i bojarów. W 1389 namiestnikiem z woli Władysława Jagiełły zostaje Klemens Moskorzewski. Niezadowolony syn Kiejstuta Witold, panujący wtedy w Grodnie, po długim konflikcie z Jagiełłą oraz przy poparciu możnowładców litewskich odzyskuje ojcowiznę i od 1392 r., na mocy ugody w Ostrowie z ramienia Władysława Jagiełły otrzymuje w zarząd całe Wielkie Księstwo Litewskie, usuwając polskich namiestników. W związku z niepowodzeniami jego polityki niezależności od Korony i zagrożeniem zewnętrznym państwa zawarł z Jagiełłą umowę wileńsko-radomską (1400-1401), na mocy której zostaje dożywotnim władcą Wielkiego Księstwa Litewskiego, a także uznaje się za wasala Polski. Jagiełło został nadal księciem zwierzchnim Wielkiego Księstwa Litewskiego. Witold bezskutecznie próbował rozbić Złotą Ordę, ponosząc straszliwą klęskę w bitwie nad Worsklą.

Wiek XV

15 lipca 1410 roku pod Grunwaldem (Žalgiris) ma miejsce jedna z największych bitew tego okresu, w wyniku której doszczętnie rozgromiona zostaje armia krzyżacka, wspierana przez rycerzy z całej Europy. Było to jedno z największych zwycięstw militarnych w historii Polski i Litwy.

W dniu 2 października 1413 na zjeździe Jagiełły i Witolda oraz bojarów litewskich i możnowładców polskich została zawarta Unia horodelska, która wprowadziła instytucję odrębnego wielkiego księcia na Litwie, wspólne sejmy i zjazdy polsko-litewskie, urzędy wojewodów i kasztelanów na Litwie, a litewską szlachtę katolicką zrównała w prawach z polskimi rodami. Po tej unii Litwa staje się niezależnym politycznie państwem, którym włada wielki książę. Pierwszym wielkim księciem był Witold, a każdy następny miał być wybierany w porozumieniu Litwinów z Polakami. Litwa zobowiązała się też do niezawierania sojuszów z wrogami Polski. Ważnym aktem było pozwolenie na posługiwanie się herbami polskiej szlachty przez czterdzieści siedem bojarskich rodów litewskich i żmudzkich. Podczas zjazdu w Łucku 6 stycznia 1429 pojawiła się wysuwana przez króla niemieckiego, węgierskiego i czeskiego Zygmunta Luksemburskiego koncepcja koronacji Witolda na króla Litwy. Zamiarowi temu przeciwstawili się Zbigniew Oleśnicki i polscy możnowładcy, którzy przechwycili w Wielkopolsce przewożone insygnia królewskie, którymi miał zostać obdarowany Witold. Problem koronacji Witolda rozwiązała jego śmierć. Wielki książę zmarł w Trokach 27 października 1430 roku i pochowano go w katedrze wileńskiej. Witold pozostawił po sobie rozległe lecz niespójne państwo, które traciło już możliwość ekspansji na wschód i możliwość pokonania Złotej Ordy oraz podporządkowania Moskwy.

Po śmierci Witolda najwyższa władza na Litwie powróciła w ręce Władysława Jagiełły, jednak bojarzy litewscy ogłosili wielkim księciem litewskim Świdrygiełłę, brata Jagiełły, i zwrócili się do cesarza o dokonanie jego koronacji. Władysław Jagiełło aktem z 7 listopada 1430 roku potwierdził wybór bojarów, czemu przeciwstawiła się polska rada koronna. W czerwcu 1431 roku Świdrygiełło zawarł sojusz z Zakonem Krzyżackim, którego wojska wtargnęły na terytorium Polski. We wrześniu 1431 w Czartorysku zawarto miedzy Polską a Wielkim Księstwem Litewskim polubowną ugodę. Podczas zjazdu w Sieradzu w kwietniu 1432 roku Świdrygiełło został dożywotnio uznany za wielkiego księcia pod warunkiem, że po jego śmierci Wielkie Księstwo Litewskie przypadnie jednemu z synów Jagiełły. Sytuacje polityczną zmienił zamach na Świdrygiełłę, którego 1 września 1432 roku w Oszmianie dokonał Zygmunt Kiejstutowicz. Świdrygiełło uszedł z rąk zamachowców, ale pozostały przy nim tylko ziemie ruskie Wielkiego Księstwa (Połock, Witebsk, Smoleńsk, Kijów, Wołyń i Podole. Zygmunt Kiejstutowicz rozpoczął panowanie na Litwie, Żmudzi, Podlasiu i w Grodnie, Brześciu i Mińsku. 15 października w Grodnie Zygmunt Kiejstutowicz podpisał z posłami polskimi porozumienie, że po jego śmierci Litwa wróci pod rządy Jagiełły lub jego synów oraz anulował wszystkie międzynarodowe traktaty zawarte w jego imieniu lub imieniu Świdrygiełły. 1 września 1435 pod Wiłkomierzem Zygmunt stoczył zwycięską bitwę ze Świdrygiełłą i jego sojusznikiem Zakonem Inflanckim. W bitwie zginął mistrz krajowy zakonu. 31 grudnia 1435 w Brześciu Kujawskim podpisano pokój między Władysławem Jagiełłą i Zygmuntem Kiejstutowiczem a wielkim mistrzem Zakonu Krzyżackiego, w myśl którego zakon potwierdzał granice Wielkiego Księstwa i Polski oraz rezygnował z poparcia Świdrygiełły. Zygmunt Kiejstutowicz został zabity przez księcia Iwana Czartoryskiego 20 marca 1440 roku. Spiskowcy zaproponowali tron wielkiego księcia synowi Jagiełły, Kazimierzowi Jagiellończykowi. Król Polski Władysław III Warneńczyk zgodził się na objęcie władzy na Litwie przez Kazimierza pod warunkiem, że zostanie on królewskim namiestnikiem.

W dniu 29 czerwca 1440 w katedrze wileńskiej Kazimierz został ogłoszony wielkim księciem litewskim, bez wiedzy i przyzwolenia króla i sejmu polskiego co postawiło pod znakiem zapytania dalsze istnienie unii. Po śmierci Władysława III w bitwie pod Warną w 1444 sejm polski zaproponował Kazimierzowi Jagiellończykowi tron polski co miało rozwiązać problem uniezależniania się Litwy. Spory proceduralne między radą litewską a polskimi negocjatorami trwały do końca 1446 roku. W celu rozwiązania sporów terytorialnych (Wołyń i Podole) zwołano wspólny zjazd w Parczowie. Przywilejem z 2 maja 1447 Kazimierz zobowiązał się zachować granice Wielkiego Księstwa Litewskiego w kształcie państwa Witolda, a prawo do otrzymania posiadłości ziemskich i stanowisk państwowych mieli posiadać tylko litewscy bojarzy. Po koronacji Kazimierza na króla Polski odnowiono unię dynastyczną obu państw. Kazimierz w 1449 roku zawarł z carem Wasylem II pokój między Wielkim Księstwem a Moskwą. W 1452 Kazimierz pozwolił zająć Litwie polski Łuck, co wywołało krytykę ze strony polskich możnowładców. Podczas wojny trzynastoletniej Litwa uaktywniła się w sprawie odzyskania Wołynia i Podola. Od 1475 roku, po zajęciu Krymu przez Imperium Osmańskie, południowe ziemie litewskie zostały wystawione na uciążliwe zagony tatarskie. Wobec uwikłania Kazimierza w politykę polską i sprawy dynastyczne na Litwie do znaczenia doszła Rada Panów, której niektórzy członkowie próbowali osadzić na litewskim tronie przedstawicieli bocznej lini Gedyminowiczów (Semko Olelkowicz, książę kijowski). Zmarły w 1492 roku Kazimierz Jagiellończyk był najdłużej panującym wielkim księciem litewskim.

Rzeczpospolita Obojga Narodów

Litwa w granicach Rzeczypospolitej w roku 1600.

W 1569 r. podpisano dokument (Unia lubelska) powołujący do życia Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Powstałe państwo miało charakter federalny.

Na początku XVI wieku na Litwie, podobnie jak w całej Europie, pojawiła się idea reformacji. Pierwszymi protestantami na Litwie byli luteranie. W roku 1569 sprowadzono na Litwę jezuitów, by walczyli z reformacją. Już w następnym roku założyli oni w Wilnie kolegium, które w 1579 r. Stefan Batory przekształca w akademię – pierwszy uniwersytet w Europie Wschodniej.

XVII i XVIII wiek upłynęły Litwie pod znakiem wojen, w wyniku których Litwa stopniowo traciła swoje terytoria. Wojna z Moskwą, powstanie Chmielnickiego, najazd Szwedów, podpisanie przez hetmana Janusza Radziwiłła w Kiejdanach unii ze Szwedami, zerwanie traktatów z Polską i uznanie w niej Karola X Gustawa za władcę zwierzchniego Litwy (Janusz Radziwiłł liczył, że sam zostanie władcą litewskim).

Kolejne wieki nie przyniosły Litwie dobrych czasów. Klęski żywiołowe, głód, zarazy, wojny domowe, wojna północna między Szwecją i Rosją, pustoszyły terytorium Litwy. Po ziemie osłabionej Rzeczypospolitej Obojga Narodów sięgnęli wreszcie sąsiedzi. W 1772 r. miał miejsce pierwszy rozbiór, w 1793 i 1795 kolejne dwa, po upadku powstania kościuszkowskiego, Litwa zostaje ostatecznie podzielona pomiędzy Rosję (Auksztota i Żmudź) i Prusy (Suwalszczyzna).

W 1812 roku – wkroczenie wojsk napoleońskich, reaktywowano Wielkie Księstwo Litewskie. Po klęsce Napoleona, Żmudź i Wileńszczyzna przydzielona zostaje na kongresie wiedeńskim (1815) do Rosji. Suwalszczyzna (przydzielona przez Napoleona do Księstwa Warszawskiego jest częścią Królestwa Polskiego.

Po wojnie rosyjsko-napoleońskiej powstaje: Towarzystwo Filomatów, Towarzystwo Filaretów i Towarzystwo Szubrawców – organizacje stawiające sobie za cel poprawę sytuacji społecznej. Nie działają jednak one długo, bo do 1823 roku.

Do powstania listopadowego Litwa przyłącza się dopiero w marcu 1831 r. Po upadku powstania, na Litwę spadają srogie kary, m.in. zlikwidowano Uniwersytet Wileński, zamknięto klasztory i szkoły, nastąpiły zsyłki ludności w głąb Rosji.

Powstanie styczniowe (1863) przyczyniło się do nasilenia represji wobec mieszkańców, zaczęto rusyfikować wsie i miasta na niebywałą skalę. Litwini jednak pod wpływem patriotycznych głosów dawali odpór rusyfikacyjnym zabiegom urzędników carskich. W 1883 r. zaczęto wydawać pierwsze litewskie czasopismo "Aušra" (jutrzenka), potem kolejne: "Šviesa” (światło), „Varpas" (dzwon) i „Ūkininkas" (rolnik).

XX wiek

I wojna światowa i wojna litewska

Z wybuchem I wojny światowej wiązano nadzieje, na odzyskanie niepodległości, jednak od 1915 Litwa znalazła się pod okupacją niemiecką. We wrześniu 1917 roku w Wilnie wybrano Radę Litewską tzw. Tarybę. 16 lutego 1918 r. Taryba ogłasza niepodległość i powstanie niepodległego Królestwa Litwy, w rzeczywistości częściowo uzależnionego od Niemiec, dzień ten jest obchodzony jako Dzień Odzyskania Niepodległości.

Taryba powołała rząd, przeciw któremu wystąpiła Komunistyczna Partia Litwy, która stworzyła Tymczasowy Rząd Robotniczo-Włościański, a po wkroczeniu na Litwę Armii Czerwonej w następnym roku ogłosiła powstanie Litewsko-Białoruskiej Republiki Socjalistycznej. Już następnego miesiąca wojska Taryby, wspierane przez armię niemiecką, przystąpiły do kontrofensywy, a Wilno zajęło Wojsko Polskie. Ostatecznie władzę nad Litwą przejęła Taryba. Po wybuchu wojny polsko-bolszewickiej Rosjanie zwrócili Litwie Wilno.

     Litwa Środkowa

Pod koniec 1920 doszło do konfliktu polsko-litewskiego, następnie gen. Lucjan Żeligowski, z polecenia naczelnego wodza, Józefa Piłsudskiego, wraz z dywizją litewsko-białoruską złożoną z Polaków pochodzących z Wileńszczyzny, wkracza na Litwę i zajmuje Wilno. Gen. Żeligowski tworzy wówczas Litwę Środkową. Dnia 20 lutego 1922 r. Sejm Wileński wydaje deklaracje o połączeniu Litwy Środkowej z Polską.

Zobacz też

• międzymorze

Okres międzywojenny

Litwa uważała Wilno za swoją stolicę. 17 marca 1938 r. Polska wysunęła ultimatum do Litwy z kategorycznym żądaniem nawiązania stosunków dyplomatycznych. Rząd litewski 19 marca ultimatum przyjął.

II wojna światowa

Godło Litewskiej SRR

23 sierpnia 1939 r. III Rzesza i Związek Radziecki zawarły tajny układ (pakt Ribbentrop-Mołotow), który sytuował Litwę w niemieckiej strefie wpływów. Po pokonaniu Polski przez Niemcy i Rosję w kampanii wrześniowej, Sowieci oddali zajęte Wilno Litwinom. Ostatecznie ponieważ armie niemieckie znacznie przekroczyły na wschodzie ustaloną linię podziału Polski na Wiśle i Sanie, w ramach rekompensaty Hitler oddał Litwę w radziecką strefę wpływów. Dokonując licznych prowokacji granicznych w 1940 ZSRR wysunął wobec Litwinów ultimatum, żądając utworzenia baz sowieckich na terytorium republiki. 15 czerwca 1940 150 tysięczna armia radziecka rozpoczęła okupację Litwy. Kilkanaście dni przed wybuchem wojny niemiecko-radzieckiej, rozpoczęto deportacje 35 tysięcy ludności na Syberię.

Okupacja niemiecka, dawała Litwie stosunkowo dużo wolności i praw. Powstały litewskie policje kolaboracyjne Saugumo policija i Ypatingasis būrys. Latem 1944 r. Armia Czerwona wyparła Niemców i przywróciła władzę radziecką, z którą do 1952 r. walczyły litewskie oddziały partyzanckie. Rządy Stalina przyczyniły się do kolejnych represji i wysiedleń na masową skalę.

Czasy współczesne

Były prezydent Litwy Algirdas Brazauskas

Pod koniec lat 80. rozpoczął się nowy okres odrodzenia narodowego na Litwie. Organizowano masowe demonstracje pod hasłem przywrócenia niepodległości, m.in. tzw. bałtycki łańcuch, żywy łańcuch, który połączył trzy kraje bałtyckie. 11 marca 1990 r. Litwa ogłosiła deklarację niepodległości, na co stanowczo zareagował Związek Radziecki wprowadzając na ulice Wilna czołgi. 13 stycznia 1991 nastąpił szturm rosyjski na wieżę telewizyjną. Wojsko zabiło 15 bezbronnych cywilów, a 700 zostało rannych. Jednak Litwini dopięli swego i 17 września 1991 roku zostali przyjęci w poczet członków ONZ, a rok później odbyły się pierwsze wolne wybory do litewskiego Seimasu.

W wyborach parlamentarnych w 1993 roku zwycięstwo wyborcze odnieśli przedstawiciele postkomunistycznej Litewskiej Demokratycznej Partii Pracy z Algirdasem Brazauskasem na czele, która dążyła do nawiązania dobrych stosunków gospodarczych z Rosją i Ukrainą. W tym samym roku Brazauskas zostaje prezydentem. W 1994 roku Litwa, podczas wizyty Lecha Wałęsy w Wilnie, podpisała z Polską układ o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy. W 1998 prezydentem Litwy został Valdas Adamkus. W tym samym roku wileński parlament powierzył stanowisko premiera Gediminasowi Vagnoriusowi, w maju 1999 premierem został konserwatysta Rolandas Paksas, który został zastąpiony na stanowisku w listopadzie 1999 roku przez Andriusa Kubiliusa. W 2000 roku premierem został A. Brazauskas. W wyborach prezydenckich w styczniu 2003 zwyciężył R. Paksas, który jednak w 2004 został usunięty ze stanowiska ze względu na ujawnione powiązania z rosyjskimi strukturami gospodarczymi i przestępczymi, które uczestniczyły w finansowaniu jego kampanii wyborczej. W wyniku rozpisanych ponownie wyborów, na fotel prezydenta powrócił w czerwcu 2004 Adamkus.

W marcu 2004 Litwa stała się członkiem NATO. 1 maja 2004 Litwa wraz z 9 innymi krajami przyjęła członkostwo Unii Europejskiej. W przeprowadzonych w tym samym roku wyborach parlamentarnych zwycięstwo odniosła populistyczna Partia Pracy, kierowana przez rosyjskiego biznesmena Wiktora Uspaskicha, który przyjął litewskie obywatelstwo. W czerwcu 2005 został oskarżony o kłamstwo odnośnie wyższego wykształcenia, co stało się bezpośrednią przyczyną jego dymisji z funkcji ministra gospodarki i rezygnacji z mandatu posła. W grudniu 2005 Sąd Najwyższy uniewinnił R. Paksasa, nie uchylił jednak impeachmentu. W czerwcu 2006 wybuchł kolejny skandal – władze ujawniły, że prowadzą śledztwo w sprawie podejrzeń, iż Partia Pracy powstała za pieniądze rosyjskich służb specjalnych. Premier Algirdas Brazauskas i jego rząd podali się do dymisji.

Na 2009 rok przypadły zakrojone na bardzo dużą skalę obchody Tysiąclecia Litwy.