Kreml moskiewski: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
HRoestBot (dyskusja | edycje)
24 174 edycje
m r2.6.5) (robot dodaje: na:Kremlin
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Historia: drobne merytoryczne
Linia 18: Linia 18:


== Historia ==
== Historia ==
Pierwsze osiedla na terytorium Kremla pochodzą z [[Epoka brązu|epoki brązu]] (II tysiąclecie p.n.e.). W okolicy dzisiejszego [[Sobór Archangielski|Soboru Archangielskiego]] znaleziono pozostałości osadnictwa [[Ugrofinowie|ugrofińskiego]] datowane na wczesną [[Epoka żelaza|epokę żelaza]] (II poł. i tys. p.n.e.). Kreml powstawać zaczął w roku [[1147]], gdy [[Jerzy Dołgoruki]] wydał rozkaz zbudowania na [[Wzgórze Borowickie|Wzgórzu Borowickim]] drewnianej baszty. Od [[XIV wiek]]u był siedzibą książąt [[Księstwo Moskiewskie|Księstwa Moskiewskiego]], potem [[Władcy Rosji|carów rosyjskich]]. Na Kremlu znajdowała się najstarsza moskiewska cerkiew - [[Sobór Zbawiciela w Borze]], zbudowana w 1330 roku, w tysięczną rocznicę założenia [[Konstantynopol]]a, świątynia przetrwała do [[1933]] roku. Chowano tu moskiewskich książąt i księżne, dopóki funkcji tej nie przejęły [[Sobór Archangielski]] dla mężczyzn i [[Monastyr Boznesenski]] dla kobiet. W okresie od [[1702]] do [[1736]] roku powstał budynek Arsenału, w latach [[1776]] - [[1787]] budynek Senatu. W obecnej postaci od [[1508]] roku, obejmuje liczne pałace, sobory, cerkwie, otoczony w końcu [[XV wiek]]u wysokimi murami ceglanymi z 18 basztami (w [[XVII wiek]]u dobudowano jeszcze dwie i obecnie jest ich 20). Długość murów wynosi 2235 m, szerokość od 5 do 19 m, grubość - od 3,5 do 6,5 m. Mury zbudowano na planie trójkąta. Najwyższą basztą jest [[Wieża Troicka]] o wys. 79,3 m. W latach [[1610]]-[[1612]] Kreml okupowała polska załoga pod wodzą [[Aleksander Korwin Gosiewski|Aleksandra Korwina Gosiewskiego]] i [[Mikołaj Struś|Mikołaja Strusia]].
Pierwsze osiedla na terytorium Kremla pochodzą z [[Epoka brązu|epoki brązu]] (II tysiąclecie p.n.e.). W okolicy dzisiejszego [[Sobór Archangielski|Soboru Archangielskiego]] znaleziono pozostałości osadnictwa [[Ugrofinowie|ugrofińskiego]] datowane na wczesną [[Epoka żelaza|epokę żelaza]] (II poł. i tys. p.n.e.). Kreml powstawać zaczął w roku [[1147]], gdy [[Jerzy Dołgoruki]] wydał rozkaz zbudowania na [[Wzgórze Borowickie|Wzgórzu Borowickim]] drewnianej baszty. Od [[XIV wiek]]u był siedzibą książąt [[Księstwo Moskiewskie|Księstwa Moskiewskiego]], potem [[Władcy Rosji|carów rosyjskich]]. Na Kremlu znajdowała się najstarsza moskiewska cerkiew - [[Sobór Zbawiciela w Borze]], zbudowana w 1330 roku, w tysięczną rocznicę założenia [[Konstantynopol]]a, świątynia przetrwała do [[1933]] roku. Chowano tu moskiewskich książąt i księżne, dopóki funkcji tej nie przejęły [[Sobór Archangielski]] dla mężczyzn i [[Monastyr Boznesenski]] dla kobiet. Po bitwie pod Kłuszynem hetman [[Stanisław Żółkiewski]] na prośbę bojarów 9 października 1610 roku zajął Kreml, w związku z czym do 7 listopada 1612 roku okupowała go polska załoga wojskowa<ref>Samuel Maskiewicz "Pamiętnik", s. 33-34</ref><ref>[http://www.rosja.osman.livenet.pl/zrodla/zolkiewski.pdf Stanisław Żółkiewski ''Początek i progres wojny moskiewskiej''] [dostep 25-08-2008], s. 136</ref><ref>Tomasz Bohun "Moskwa 1612", Bellona 2007, s. 52-54</ref>. W okresie od [[1702]] do [[1736]] roku powstał budynek Arsenału, w latach [[1776]] - [[1787]] budynek Senatu. W obecnej postaci od [[1508]] roku, obejmuje liczne pałace, sobory, cerkwie, otoczony w końcu [[XV wiek]]u wysokimi murami ceglanymi z 18 basztami (w [[XVII wiek]]u dobudowano jeszcze dwie i obecnie jest ich 20). Długość murów wynosi 2235 m, szerokość od 5 do 19 m, grubość - od 3,5 do 6,5 m. Mury zbudowano na planie trójkąta. Najwyższą basztą jest [[Wieża Troicka]] o wys. 79,3 m. W latach [[1610]]-[[1612]] Kreml okupowała polska załoga pod wodzą [[Aleksander Korwin Gosiewski|Aleksandra Korwina Gosiewskiego]] i [[Mikołaj Struś|Mikołaja Strusia]].


Po ustanowieniu władzy sowieckiej stolicę przeniesiono z powrotem do Moskwy i Kreml znów stał się centrum politycznym. W październiku 1917 roku, w wyniku ostrzału artyleryjskiego, uszkodzone zostały m.in. [[Wieża Spasska]], [[Wieża Nikolska]], [[Wieża Beklemiszewska]] i prawie wszystkie kremlowskie świątynie.
Po ustanowieniu władzy sowieckiej stolicę przeniesiono z powrotem do Moskwy i Kreml znów stał się centrum politycznym. W październiku 1917 roku, w wyniku ostrzału artyleryjskiego, uszkodzone zostały m.in. [[Wieża Spasska]], [[Wieża Nikolska]], [[Wieża Beklemiszewska]] i prawie wszystkie kremlowskie świątynie.
Linia 25: Linia 25:


W 1955 roku Kreml otwarto dla zwiedzających, czyniąc go muzeum na wolnym powietrzu. Od 1961 jest strefą niezamieszkaną. W 1990 roku został wpisany na [[Lista światowego dziedzictwa UNESCO|Listę światowego dziedzictwa UNESCO]].
W 1955 roku Kreml otwarto dla zwiedzających, czyniąc go muzeum na wolnym powietrzu. Od 1961 jest strefą niezamieszkaną. W 1990 roku został wpisany na [[Lista światowego dziedzictwa UNESCO|Listę światowego dziedzictwa UNESCO]].

{{Przypisy}}


== Zabytki i muzea ==
== Zabytki i muzea ==

Wersja z 15:47, 8 sie 2011

Kreml i plac Czerwony w Moskwie
Kremlin and Red Square, Moscow[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Ilustracja
{{{opis grafiki}}}
Państwo

{{{państwo}}}

Typ

kulturowe

Spełniane kryterium

I, II, IV, VI

Numer ref.

545

Region[b]

Europa i Ameryka Północna

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

{{{data wpisu}}}
na {{{sesja wpisu}}}. sesji

Dokonane zmiany

{{{dokonane zmiany}}}

Położenie na mapie brak
Mapa konturowa brak
Brak mapy: {{państwo dane {{{państwo}}} | mapa/core | wariant = {{{państwo}}} }}
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie świata
Mapa konturowa świata
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|}
Multimedia w Wikimedia Commons
  1. ↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO
  2. ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO
Plan Kremla moskiewskiego, 1917

Kreml moskiewski (ros. Московский Кремль) − gród warowny na wzgórzu, na lewym brzegu rzeki Moskwy. Jego ogólna powierzchnia wynosi 28 hektarów. Jest to warownia z zabudowaniami książęcymi, cerkwiami i budynkami administracyjnymi.

Historia

Pierwsze osiedla na terytorium Kremla pochodzą z epoki brązu (II tysiąclecie p.n.e.). W okolicy dzisiejszego Soboru Archangielskiego znaleziono pozostałości osadnictwa ugrofińskiego datowane na wczesną epokę żelaza (II poł. i tys. p.n.e.). Kreml powstawać zaczął w roku 1147, gdy Jerzy Dołgoruki wydał rozkaz zbudowania na Wzgórzu Borowickim drewnianej baszty. Od XIV wieku był siedzibą książąt Księstwa Moskiewskiego, potem carów rosyjskich. Na Kremlu znajdowała się najstarsza moskiewska cerkiew - Sobór Zbawiciela w Borze, zbudowana w 1330 roku, w tysięczną rocznicę założenia Konstantynopola, świątynia przetrwała do 1933 roku. Chowano tu moskiewskich książąt i księżne, dopóki funkcji tej nie przejęły Sobór Archangielski dla mężczyzn i Monastyr Boznesenski dla kobiet. Po bitwie pod Kłuszynem hetman Stanisław Żółkiewski na prośbę bojarów 9 października 1610 roku zajął Kreml, w związku z czym do 7 listopada 1612 roku okupowała go polska załoga wojskowa[1][2][3]. W okresie od 1702 do 1736 roku powstał budynek Arsenału, w latach 1776 - 1787 budynek Senatu. W obecnej postaci od 1508 roku, obejmuje liczne pałace, sobory, cerkwie, otoczony w końcu XV wieku wysokimi murami ceglanymi z 18 basztami (w XVII wieku dobudowano jeszcze dwie i obecnie jest ich 20). Długość murów wynosi 2235 m, szerokość od 5 do 19 m, grubość - od 3,5 do 6,5 m. Mury zbudowano na planie trójkąta. Najwyższą basztą jest Wieża Troicka o wys. 79,3 m. W latach 1610-1612 Kreml okupowała polska załoga pod wodzą Aleksandra Korwina Gosiewskiego i Mikołaja Strusia.

Po ustanowieniu władzy sowieckiej stolicę przeniesiono z powrotem do Moskwy i Kreml znów stał się centrum politycznym. W październiku 1917 roku, w wyniku ostrzału artyleryjskiego, uszkodzone zostały m.in. Wieża Spasska, Wieża Nikolska, Wieża Beklemiszewska i prawie wszystkie kremlowskie świątynie.

W okresie radzieckim Kreml poniósł większe szkody niż przez całą swoją wcześniejszą historię. W 1918 roku, przy osobistym udziale Lenina, zlikwidowano pomnik księcia Siergieja Aleksandrowicza. W tym samym roku zburzono także pomnik Aleksandra II. 17 września 1924 roku prezydium WCIK przyjęło zarządzenie, określające termin likwidacji budynków sakralnych i innych zabudowań Kremla Moskiewskiego. Zarządzenie wprowadzano w życie mimo protestu ze strony środowisk naukowych. Do 1932 roku zburzono m.in. Monastyr Boznesenski i Mały Pałac Nikołajewski. W tymże roku na miejscu zlikwidowanych zabudowań wzniesiono budynek Szkoły Wojskowej im. WCIK. Rok później rozebrano Sobór Spasa na Boru.

W 1955 roku Kreml otwarto dla zwiedzających, czyniąc go muzeum na wolnym powietrzu. Od 1961 jest strefą niezamieszkaną. W 1990 roku został wpisany na Listę światowego dziedzictwa UNESCO.

  1. ↑ Samuel Maskiewicz "Pamiętnik", s. 33-34
  2. ↑ Stanisław Żółkiewski Początek i progres wojny moskiewskiej [dostep 25-08-2008], s. 136
  3. ↑ Tomasz Bohun "Moskwa 1612", Bellona 2007, s. 52-54

Zabytki i muzea

Na terenie Kremla eksponowane są dwa gigantyczne dzieła sztuki ludwisarskiej: największy na świecie dzwon Car Kołokoł z roku 1735 i jedna z największych na świecie pod względem kalibru armata Car Puszka z 1586 roku.

Zabytki sakralne Kremla:

Muzea i zabytki świeckie Kremla:

Zobacz: Pułk Kremlowski, przegląd zagadnień z zakresu architektury, historia Rosji, kreml.

Linki zewnętrzne

Nieprawidłowe parametry: {55|45|6|N|37|37|4|E}

Obiekty z listy Światowego Dziedzictwa UNESCO w Rosji

Kulturowe
Przyrodnicze

Rosja

Szablon:Link FA Szablon:Link FA

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kreml_moskiewski&oldid=27558847”