Lelów: Różnice pomiędzy wersjami

Lelów
	{{{rodzaj miejscowości}}}
	; Rynek w Lelowie
Państwo	śląskie
Powiat	częstochowski
Gmina	Lelów
Liczba ludności (2008)	2 127
Strefa numeracyjna	(+48) 34
Kod pocztowy	42-235
Tablice rejestracyjne	SCZ
SIMC
	Położenie na mapie brak Brak mapy: śląskie Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}\|type:airport}
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 18:23, 24 sie 2011

Lelów – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie częstochowskim, w gminie Lelów. W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie częstochowskim. Wieś jest siedzibą gminy wiejskiej Lelów.

Lelów leży na Progu Lelowskim, nad rzeką Białką, ok. 35 km na wschód od Częstochowy.

Liczba mieszkańców - około 2 000.

Historia

1193 - pierwsze wzmianki w dokumencie wydanym przez papieża Celestyna III o osadzie Lelów "thabernae Lelov", która istniała na terenie obecnej wsi Staromieście
1246 - Konrad I mazowiecki jego syn Kazimierz i Mieszko Opolski budują gród ("edificant costrum)" nad Białką
1261 - książę Kazimierz Kujawski odbudował gród po zniszczeniach
1304 - wracający z wygnania na Węgrzech książę kujawski Władysław Łokietek i po walkach z Czechami zajmuje Lelów
1307 - wzmianka o kasztelanii lelowskiej
1325-1334 - przeniesienie siedziby dekanatu z Irządz do Lelowa
1314 - Lelów uzyskuje prawa miejskie
1341 22 września - pobyt na zamku króla Kazimierza Wielkiego
1343 18 października - pobyt na zamku króla Kazimierza Wielkiego
1345 24 czerwca - pobyt na zamku króla Kazimierza Wielkiego
1345 lipiec - pod miastem doszło do bitwy między wojskami polskimi i czeskimi w czasie wojny polsko-czeskiej 1345-1348
1357 2 stycznia - pobyt na zamku króla Kazimierza Wielkiego
1365 24 sierpnia - pobyt na zamku króla Kazimierza Wielkiego
1366 9 lipca - pobyt na zamku króla Kazimierza Wielkiego
1366 - Kazimierz Wielki uwalnia mieszczan od myt i ceł w Królestwie Polskim
1370 przed - budowa/rozbudowa zamku obronnego
1370 - budowa klasztoru franciszkanów
XIV - XVII wiek - Lelów jest siedzibą powiatu w województwie krakowskim
1394 - pobyt na zamku króla Władysława Jagiełły
1410 - prace budowlane na zamku w Lelowie z powodu wojny z Zakonem Krzyżackim
1418 - pobyt na zamku króla Władysława Jagiełły
1418 - sąd nadworny w Lelowie (in curia regis Lelowie) w składzie: Paweł z Bogumiłowic sędzia ziemski krakowski, Piotr Szafraniec podkomorzy krakowski, Zbigniew z Brzezia marszałek Królestwa Polskiego, Zaklika z Korzkwi, wojewoda sandomierski Jan ze Zdakowa i kasztelan Stanisław Gamrat oczyścił z nagany Macieja z Wielopola herbu Pilawa
1425 - król Władysław Jagiełło przebywa na zamku
1494 - nakładem mieszczan zostaje naprawiona brama zamkowa
1547 - w związku z pożarem król Zygmunt I Stary zwalnia miasto na 20 lat z podatków
XVII wiek - utrata znaczenia miasta w wyniku pożarów i zniszczeń wojennych
1662 - Sejm wydaje uchwałę na temat zamku w Lelowie
1789 - rozbiórka Bramy Nakielskiej
1795 - III rozbiór Rzeczpospolitej. Miasto przestaje być stolicą powiatu na korzyść Włoszczowy
1819 - kasata klasztoru Franciszkanów
1827 - w Lelowie było 128 domów i 875 mieszkańców
1869 - utrata praw miejskich
1870 - zakończenie wyburzania murów miejskich
1870 - klasztor Franciszkanów zostaje rozebrany
4 września 1939 - wkroczenie Niemców, rozstrzelanie przez Wehrmacht 16 mieszkańców w odwecie za porażkę pod wsią w walce z wojskiem polskim, spalenie kościoła parafialnego z XIV wieku, zburzenie synagogi, początki prześladowań ludności żydowskiej

Zabytki

kościół parafialny pw. św. Marcina z XIV/XV w. Przebudowany w 1638 roku.
- Wewnątrz ocalały z pożaru we wrześniu 1939 roku krzyż
- kaplica Matki Boskiej Pocieszenia
ohel cadyka Dawida Bidermana, do którego corocznie na przełomie stycznia i lutego pielgrzymują chasydzi z całego świata.
unikalny rynek (z każdego rogu odchodzą 2 ulice)
cmentarz katolicki, nr rej.: 398/86 z 17.06.1986

nieistniejące:

Zamek w Lelowie - zbudowany w stylu gotyckim przez króla Kazimierza Wielkiego na planie prostokąta w miejscu wcześniejszego grodu. Został rozebrany w latach 1804-1805. Obecnie w tym miejscu znajduje się cmentarz.
Kościół Franciszkanów
klasztor Franciszkanów - rozebrany w 1825 r.
Brama Nakielska - zbudowana w XIV wieku przez króla Kazimierza Wielkiego. Miała długość 18,5 m.^[1]
Brama Krakowska
Brama Częstochowska
Mury obronne z XIV w. - rozebrane w XIX w.

Atrakcje turystyczne

zalew na rzece Białce
Ciekawostka kulinarna: "ciulim" - potrawa przyrządzana z okazji świąt na bazie ziemniaków, mięsa, przypraw, będąca odpowiednikiem żydowskiego czulentu.

Kościół pw. św. Marcina w Lelowie
Grób cadyka - Dawida Bidermana
Kościół Franciszkanów w XIX w.

Komunikacja

Droga krajowa nr 46 (Kudowa - Jędrzejów), droga wojewódzka nr (Koniecpol - Kraków), droga wojewódzka nr (Lelów - Brusiek), niegdyś część drogi wojewódzkiej (Lelów - Lubliniec) .

Znani lelowianie

Epitafium Daniela Sigoniusa w Katedrze na Wawelu

Daniel Sigonius - rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie w latach: 1626–1627, 1628-1630, 1637
Dawid Biderman - cadyk. Żył w latach 1746-1814. Jeden z najbardziej znanych ówcześnie cadyków na ziemiach polskich. Jego myśli cytowane są do dziś przez Chasydów na całym świecie
Ignacy Trenda - bohaterski obrońca Kościoła w Lelowie, ur. w 1882, zamordowany przez hitlerowców, 4 września 1939, z powodu odmowy podpalenia Kościoła. Obecnie trwa jego proces beatyfikacyjny.

Zobacz też

↑ http://www.naukawpolsce.pap.pl/palio/html.run?_Instance=cms_naukapl.pap.pl&_PageID=1&s=szablon.depesza&dz=stronaGlowna&dep=384062&data=&lang=PL&_CheckSum=1424215638

Bibliografia

Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T.III, Zesz.12. Województwo kieleckie, Powiat włoszczowski
Marian Nowak, Antoni Białowąs „800 lat Lelowa” 1993
Jarosław Widawski „Miejskie mury obronne w państwie polskim do początku XV wieku” Warszawa 1973
Leszek Kajzer, Stanisław Kołodziejski, Jan Salm „Leksykon zamków w Polsce” Warszawa 2001

Linki zewnętrzne

Strona internetowa Gminy Lelów

Szablon:Linki do map Polski

Lelów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 133 .

[1] ttp://www.naukawpolsce.pap.pl/palio/html.run?_Instance=cms_naukapl.pap.pl&_PageID=1&s=szablon.depesza&dz=stronaGlowna&dep=384062&data=&lang=PL&_CheckSum=1424215638

[1]

@@ Linia 33: / Linia 33: @@
 == Historia ==
-* [[1193]] - pierwsze wzmianki o osadzie Lelów istniejącej na terenie  obecnej wsi [[Staromieście]] w dokumencie wydanym przez [[Celestyn III|papieża Celestyna III]]
+* [[1193]] - pierwsze wzmianki w dokumencie wydanym przez [[Celestyn III|papieża Celestyna III]] o osadzie Lelów "thabernae Lelov", która istniała na terenie obecnej wsi [[Staromieście]]
-* [[1246]] - [[Konrad I mazowiecki]] buduje gród nad [[Białka (dopływ Pilicy)|Białką]]
+* [[1246]] - [[Konrad I mazowiecki]] jego syn Kazimierz i Mieszko Opolski budują gród ("edificant costrum)" nad [[Białka (dopływ Pilicy)|Białką]]
+* [[1261]] - książę Kazimierz Kujawski odbudował gród po zniszczeniach
 * [[1304]] - wracający z wygnania na Węgrzech książę kujawski [[Władysław Łokietek]] i po walkach z Czechami zajmuje Lelów
 * [[1307]] - wzmianka o kasztelanii lelowskiej
@@ Linia 59: / Linia 60: @@
 * XVII wiek - utrata znaczenia miasta w wyniku pożarów i zniszczeń wojennych
 * [[1662]] - Sejm wydaje uchwałę na temat zamku w Lelowie
+* [[1789]] - rozbiórka Bramy Nakielskiej
 * 1795 - III rozbiór Rzeczpospolitej. Miasto przestaje być stolicą powiatu na korzyść Włoszczowy
 * [[1819]] - kasata klasztoru Franciszkanów
 * [[1827]] - w Lelowie było 128 domów i 875 mieszkańców
 * [[1869]] - utrata praw miejskich
+* [[1870]] - zakończenie wyburzania murów miejskich
 * [[1870]] - klasztor [[Bracia mniejsi|Franciszkanów]] zostaje rozebrany
 * [[4 września]] [[1939]] - wkroczenie Niemców, rozstrzelanie przez [[Wehrmacht]] 16 mieszkańców w odwecie za porażkę pod wsią w walce z wojskiem polskim, spalenie kościoła parafialnego z XIV wieku, zburzenie [[Stara Synagoga w Lelowie|synagogi]], początki prześladowań ludności [[Żydzi|żydowskiej]]

Wsie	Biała Wielka Celiny Drochlin Gródek Konstantynów Lgota Błotna Lgota Gawronna Mełchów Nakło Paulinów Podlesie Posłoda Skrajniwa Staromieście Ślęzany Turzyn
Kolonie	Brzozowa Góra Bysów Kosmówki
Osada	Bogumiłek
Integralne części wsi	Biała Leśna Bożkowe Niwy Doły Gaiska Kopanina Marcjampol Mostki Oleszcze Ostrów Podlejski Piaski Pniaki Pod Bolesnem Pod Celinami Pod Lasem Pod Ligotką Pod Zbyczycami Podborowiec Podlelowie Poręba Posłoda (Drochlin) Posłoda (Lelów) Pożernice Pustkowie (Lelów) Pustkowie (Skrajniwa) Stara Wieś Wojewódze Zagaj Zagóra Zbyczyce
Była osada	Nakło

Przynależność wojewódzka	gubernia kielecka (1867–1915) woj. kieleckie (II RP) (1919–39) woj. kieleckie (1945–75)
Miasta	Koniecpol (← od 1959) Kurzelów (do 1870) Lelów (do 1870) Secemin (do 1870) Szczekociny (do 1870 i od 1923) Włoszczowa (do 1870 i od 1919)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Chrząstów (do 1954) Dobromierz (← 1923–54) Drochlin (do 18??) Irządze Kluczewsko Koniecpol (od 1973) Krasocin Kurzelów (do 1954) Lelów (od 1870) Moskorzew Nieznanowice (do 1870) Oleszno (do 1954) Radków (do 1954) Rokitno (do 1954) Secemin Słupia (do 1946 →) Sokolniki (do 1870) Szczekociny (1870–1922) Szczekociny (od 1973) Włoszczowa (od 1870)
Gromady (1954–72)	Bebelno (1954–68) Biała Wielka (1954–59) Bieganów (1954–68) Bodziejowice (1954–68) Bonowice (1954–59) Bukowa (1970–72) Chlewice (1954–72) Chrząstów (1954–61) Cieśle (1954–69) Czarnca (1954–72) Dobromierz (1954–72) Drochlin (1954–61) Drużykowa (1954–59) Goleniowy (1954–61) Irządze (1954–72) Kluczewsko (1954–72) Komorniki (1954–61) Koniecpol (← 1959–72) Konieczno (1954–72) Kossów (1954–61) Krasocin (1954–72) Kuczków (1954–59) Kurzelów (1954–72) Kuźnica Grodziska (1954–69) Lelów (1954–72) Ludynia (1954–68) Łachów (1954–61) Łapczyna Wola (1954–59) Mieczyn (1954–72) Międzylesie (1954–59) Moskorzew (1954–72) Nakło (1954–72) Nieznanowice (1954–59) Oblasy (1970–72) Oleszno (1954–72) Podlesie (1954–72) Psary (1954–68) Radków (1954–72) Rogienice (1954–61) Rokitno (1954–72) Secemin (1954–72) Sokolniki (1954 →) Starzyny (1954–72) Szczekociny (1961–72) Ślęzany (1954–59) Włoszczowa (1961–72) Żelisławice (1954–61)