Marianne Hainisch: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
poprawa linków |
infobox |
||
| (Nie pokazano 17 wersji utworzonych przez 10 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Biogram infobox |
|||
| ⚫ | |||
|imię i nazwisko = Marianne Hainisch |
|||
|grafika = Marianne Hainisch.jpg |
|||
|opis grafiki = Marianne Hainisch, ok. 1872 |
|||
|alt grafiki = |
|||
|imię i nazwisko urodzenia = Marianne Perger |
|||
|data urodzenia = [[25 marca]] [[1839]] |
|||
|miejsce urodzenia = [[Baden (Austria)]] |
|||
|data śmierci = [[5 maja]] [[1936]] |
|||
|miejsce śmierci = [[Wiedeń]] |
|||
|zawód = przywódczyni austriackiego ruchu kobiecego |
|||
|narodowość = austriacka |
|||
|partia = Bürgerlichdemokratischen Arbeiterpartei, Österreichische Frauenpartei |
|||
|małżeństwo = Michael Hainisch |
|||
|dzieci = [[Michael Hainisch]], Maria |
|||
|odznaczenia = |
|||
|commons = |
|||
}} |
|||
'''Marianne Hainisch''' z domu '''Perger''' ( |
'''Marianne Hainisch''' z domu '''Perger''' (ur. [[25 marca]] [[1839]] [[Baden (Austria)|Baden]] (Dolna Austria), zm. [[5 maja]] [[1936]] w [[Wiedeń|Wiedniu]]) – [[austria]]cka [[feminizm|feministka]], założycielka i przywódczyni austriackiego ruchu kobiecego oraz matka prezydenta Austrii [[Michael Hainisch|Michaela Hainischa]]<ref name="pwn">„Wielka Encyklopedia Powszechna PWN”</ref>. |
||
| ⚫ | |||
== Życiorys == |
|||
W 1857 Marianne Perger, córka przedsiębiorcy z Hinterberg, poślubiła przedsiębiorcę Michaela Hainischa (który posiadał zakład tkacki w Aue), z którym miała dwoje dzieci: Michaela, (1858) i Marię (1860)<ref name="HaanDaskalova2006">{{Cytuj książkę | autor = Francisca de Haan | autor2 = Krasimira Daskalova | autor3 = Anna Loutfi | tytuł = Biographical Dictionary of Women's Movements and Feminisms in Central, Eastern, and South Eastern Europe: 19th and 20th Centuries | url = https://books.google.com/books?id=hsgQjbgBOAkC&pg=PA176 | wydawca = Central European University Press | data = 1 stycznia 2006 | strony = 174–6 | isbn = 978-963-7326-39-4 | język = en}} |
|||
</ref>. W 1868 Hainischowie przenieśli się do Wiednia. |
|||
W późnych latach 1860ych Marianne przeżyła przełomowe doświadczenie. Jej przyjaciółka (która znała kilka języków i była muzycznie utalentowana), nie była w stanie znaleźć pracy, która „odpowiadałaby pozycji społecznej mężczyzny” po tym, jak jej mąż zbankrutował z powodu kryzysu bawełny po wojnie secesyjnej. Odmówiono jej również szkolenia zawodowego. 30-letnia Marianne uświadomiła sobie, jak ważna dla kobiet szukających pracy była edukacja<ref name="HaanDaskalova2006" />. |
|||
Od [[1870]]r. domagała się ustanowienia szkół dla dziewcząt i dopuszczenia kobiet do studiów wyższych. Założyła sześć klas szkoły ze środków prywatnych. W [[1892]] roku założyła pierwszą szkołę dla dziewcząt w krajach niemieckojęzycznych w Rahlgasse. W [[1902]] roku założyła Federację Stowarzyszeń Austriackich kobiet, którym był prezesem do [[1918]] roku. W [[1909]] roku została wybrana wiceprezesem Związku Kobiet. Po pierwszej wojnie światowej pracowała dla dobra i ruchu na rzecz pokoju razem z [[Bertha von Suttner|Berthą von Suttner]], a po jej śmierci w [[1914]] roku została szefem Komisji Pokoju w Federacji Stowarzyszeń Austriackich Zrzeszeń Kobiet. Jest uważana za inicjatora [[Dzień Matki|Dnia Matki]] w Austrii, który obchodzony jest od [[1924]] roku. |
|||
Od 1870 domagała się ustanowienia szkół dla dziewcząt i dopuszczenia kobiet do studiów wyższych. W tym roku napisała artykuł ''W sprawie edukacji kobiet'', którego nie chciała wydać żadna gazeta. Na walnym zgromadzeniu Wiedeńskiego Towarzystwa Nabywczego Kobiet (''Wiener Frauen-Erwerb-Vereines'') 25 marca wygłosiła ten tekst jako wykład, żądając od miasta Wiedeń założenia klas szkolnych dla dziewcząt. Akcja ta była opisywana w gazetach, i sprawiła, że Marianne zyskała 40,000 guldenów na utworzenie szkoły dla dziewcząt. Z tych środków założyła sześcioklasowe liceum, które uzyskało prawa publiczne w 1891 roku<ref name="pwn" />. W 1892 roku założyła pierwsze gimnazjum dla dziewcząt w krajach niemieckojęzycznych, które w 1910 przeniosła się na ulicę Rahlgasse 4. W 1902 roku założyła Federację Stowarzyszeń Austriackich Kobiet (''Vereins für erweiterte Frauenbildung)'', gdzie pełniła funkcję prezesa do 1918 roku. |
|||
Sławę zyskała jako znana [[feminizm|feministka]] i pionierka idei kształcenia Kobiet. Stworzona w [[1929]] roku pod kierownictwem Marianne Hainisch, Austriacka Partia kobiet umożliwiła oddanie głosu w wyborach parlamentarnych. |
|||
W 1909 roku została wybrana wiceprezesem Związku Kobiet. Przed pierwszą wojną światową pracowała dla dobra i ruchu na rzecz pokoju razem z [[Bertha von Suttner|Berthą von Suttner]], a po jej śmierci w 1914 roku została szefem Komisji Pokoju w Federacji Stowarzyszeń Austriackich Kobiet<ref name="pwn" />. Jesienią 1918 Marianne Hainisch dołączyła do Mieszczańsko-demokratycznej Partii Robotniczej (''Bürgerlichdemokratischen Arbeiterpartei)'', a 11 lat później została współzałożycielką Austriackiej Partii Kobiet (''Österreichische Frauenpartei''), która miała umożliwić uzyskanie przez kobiety głosu na poziomie parlamentarnym. Zmarła 5 maja 1936.<ref name="HaanDaskalova20062">{{Cytuj książkę | autor = Francisca de Haan | autor2 = Krasimira Daskalova | autor3 = Anna Loutfi | tytuł = Biographical Dictionary of Women's Movements and Feminisms in Central, Eastern, and South Eastern Europe: 19th and 20th Centuries | url = https://books.google.com/books?id=hsgQjbgBOAkC&pg=PA176 | wydawca = Central European University Press | data = 1 stycznia 2006 | strony = 174–6 | isbn = 978-963-7326-39-4 | język = en}} |
|||
==Źródła== |
|||
</ref> |
|||
#"Wielka Encyklopedia Powszechna PWN" |
|||
W 1967 jej rodzinne Baden postawiło jej pomnik<ref name="HaanDaskalova20062" />. W 1989 Austria wydała upamięrtniający ją znaczek w 150lecie jej urodzin. W 2002 została patronką ulicy (Marianne-Hainisch-Gasse) w Wiedniu. Jest uważana za inicjatorkę [[Dzień Matki|Dnia Matki]] w Austrii, który obchodzony jest od 1924 roku<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Marianne Hainisch, 1839-1936 | url = https://scholarsarchive.byu.edu/sophnf_gallery/2 | czasopismo = Nonfiction Gallery | data = 2016-08-22 | język = en}} |
|||
| ⚫ | |||
</ref>. |
|||
[[kategoria:Feministki i feminiści]] |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
== Prace (wybór) == |
|||
[[de:Marianne Hainisch]] |
|||
* ''W sprawie edukacji kobiet'', wykład wygłoszony na III walnym zgromadzeniu Wiedeńskiego Towarzystwa Nabywczego Kobiet, 1870, [http://www.literature.at/webinterface/library/ALO-BOOK_V01?objid=1025, pełny tekst oryginalny (niemiecki).] |
|||
[[en:Marianne Hainisch]] |
|||
* ''Kobiece pytanie o chleb'', 1875, [http://www.literature.at/webinterface/library/ALO-BOOK_V01?objid=12806, pełny tekst oryginalny (niemiecki).] |
|||
* ''Słowo matki w kwestii kobiecej''; Wykład wygłoszony 1 lutego 1892 w Wiedniu w Stowarzyszeniu Wyższej Edukacji Kobiet (''Verein für erweiterte Frauenbildung''), 1892, [http://www.literature.at/webinterface/library/ALO-BOOK_V01?objid=1328, pełny tekst oryginalny (niemiecki).] |
|||
* ''Praca kobiet'', 1911, [http://www.literature.at/webinterface/library/ALO-BOOK_V01?objid=11465, pełny tekst oryginalny (niemiecki).] |
|||
* ''Matka'', 1913, [http://www.literature.at/viewer.alo?viewmode=overview&objid=11464&page=, pełny tekst oryginalny (niemiecki).] |
|||
== Przypisy == |
|||
{{Przypisy}} |
|||
{{Kontrola autorytatywna}} |
|||
| ⚫ | |||
[[Kategoria:Austriackie feministki i feminiści]] |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
Aktualna wersja na dzień 14:12, 28 sty 2024
 Marianne Hainisch, ok. 1872 | |
| Imię i nazwisko urodzenia |
Marianne Perger |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
przywódczyni austriackiego ruchu kobiecego |
| Narodowość |
austriacka |
| Partia |
Bürgerlichdemokratischen Arbeiterpartei, Österreichische Frauenpartei |
| Małżeństwo |
Michael Hainisch |
| Dzieci |
Michael Hainisch, Maria |
Marianne Hainisch z domu Perger (ur. 25 marca 1839 Baden (Dolna Austria), zm. 5 maja 1936 w Wiedniu) – austriacka feministka, założycielka i przywódczyni austriackiego ruchu kobiecego oraz matka prezydenta Austrii Michaela Hainischa[1].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
W 1857 Marianne Perger, córka przedsiębiorcy z Hinterberg, poślubiła przedsiębiorcę Michaela Hainischa (który posiadał zakład tkacki w Aue), z którym miała dwoje dzieci: Michaela, (1858) i Marię (1860)[2]. W 1868 Hainischowie przenieśli się do Wiednia.
W późnych latach 1860ych Marianne przeżyła przełomowe doświadczenie. Jej przyjaciółka (która znała kilka języków i była muzycznie utalentowana), nie była w stanie znaleźć pracy, która „odpowiadałaby pozycji społecznej mężczyzny” po tym, jak jej mąż zbankrutował z powodu kryzysu bawełny po wojnie secesyjnej. Odmówiono jej również szkolenia zawodowego. 30-letnia Marianne uświadomiła sobie, jak ważna dla kobiet szukających pracy była edukacja[2].
Od 1870 domagała się ustanowienia szkół dla dziewcząt i dopuszczenia kobiet do studiów wyższych. W tym roku napisała artykuł W sprawie edukacji kobiet, którego nie chciała wydać żadna gazeta. Na walnym zgromadzeniu Wiedeńskiego Towarzystwa Nabywczego Kobiet (Wiener Frauen-Erwerb-Vereines) 25 marca wygłosiła ten tekst jako wykład, żądając od miasta Wiedeń założenia klas szkolnych dla dziewcząt. Akcja ta była opisywana w gazetach, i sprawiła, że Marianne zyskała 40,000 guldenów na utworzenie szkoły dla dziewcząt. Z tych środków założyła sześcioklasowe liceum, które uzyskało prawa publiczne w 1891 roku[1]. W 1892 roku założyła pierwsze gimnazjum dla dziewcząt w krajach niemieckojęzycznych, które w 1910 przeniosła się na ulicę Rahlgasse 4. W 1902 roku założyła Federację Stowarzyszeń Austriackich Kobiet (Vereins für erweiterte Frauenbildung), gdzie pełniła funkcję prezesa do 1918 roku.
W 1909 roku została wybrana wiceprezesem Związku Kobiet. Przed pierwszą wojną światową pracowała dla dobra i ruchu na rzecz pokoju razem z Berthą von Suttner, a po jej śmierci w 1914 roku została szefem Komisji Pokoju w Federacji Stowarzyszeń Austriackich Kobiet[1]. Jesienią 1918 Marianne Hainisch dołączyła do Mieszczańsko-demokratycznej Partii Robotniczej (Bürgerlichdemokratischen Arbeiterpartei), a 11 lat później została współzałożycielką Austriackiej Partii Kobiet (Österreichische Frauenpartei), która miała umożliwić uzyskanie przez kobiety głosu na poziomie parlamentarnym. Zmarła 5 maja 1936.[3]
W 1967 jej rodzinne Baden postawiło jej pomnik[3]. W 1989 Austria wydała upamięrtniający ją znaczek w 150lecie jej urodzin. W 2002 została patronką ulicy (Marianne-Hainisch-Gasse) w Wiedniu. Jest uważana za inicjatorkę Dnia Matki w Austrii, który obchodzony jest od 1924 roku[4].
Prace (wybór)[edytuj | edytuj kod]
- W sprawie edukacji kobiet, wykład wygłoszony na III walnym zgromadzeniu Wiedeńskiego Towarzystwa Nabywczego Kobiet, 1870, pełny tekst oryginalny (niemiecki).
- Kobiece pytanie o chleb, 1875, pełny tekst oryginalny (niemiecki).
- Słowo matki w kwestii kobiecej; Wykład wygłoszony 1 lutego 1892 w Wiedniu w Stowarzyszeniu Wyższej Edukacji Kobiet (Verein für erweiterte Frauenbildung), 1892, pełny tekst oryginalny (niemiecki).
- Praca kobiet, 1911, pełny tekst oryginalny (niemiecki).
- Matka, 1913, pełny tekst oryginalny (niemiecki).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c „Wielka Encyklopedia Powszechna PWN”
- ↑ a b Francisca de Haan, Krasimira Daskalova, Anna Loutfi: Biographical Dictionary of Women's Movements and Feminisms in Central, Eastern, and South Eastern Europe: 19th and 20th Centuries. Central European University Press, 1 stycznia 2006, s. 174–6. ISBN 978-963-7326-39-4. (ang.).
- ↑ a b Francisca de Haan, Krasimira Daskalova, Anna Loutfi: Biographical Dictionary of Women's Movements and Feminisms in Central, Eastern, and South Eastern Europe: 19th and 20th Centuries. Central European University Press, 1 stycznia 2006, s. 174–6. ISBN 978-963-7326-39-4. (ang.).
- ↑ Marianne Hainisch, 1839-1936. „Nonfiction Gallery”, 2016-08-22. (ang.).