Mohylew: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Konarski (dyskusja | edycje)
drobne merytoryczne
Konarski (dyskusja | edycje)
drobne merytoryczne
Linia 42: Linia 42:
[[Plik:Mahiloŭ-u-siaredzine-XIX-st.,-Catholic-Church.jpg|thumb|250px|Kościół św. Stanisława w XIX wieku]]
[[Plik:Mahiloŭ-u-siaredzine-XIX-st.,-Catholic-Church.jpg|thumb|250px|Kościół św. Stanisława w XIX wieku]]
[[Plik:Bernardine Catholic Church in Mаhiloŭ.jpg|thumb|250px|Kościół Bernardynów pw. św. Antoniego po zburzeniu wież]]
[[Plik:Bernardine Catholic Church in Mаhiloŭ.jpg|thumb|250px|Kościół Bernardynów pw. św. Antoniego po zburzeniu wież]]
[[Plik:Church of St. Peter and St. Paul in Mahiloǔ.jpg|thumb|250px|Kościół św. Piotra i Pawła]]
[[Plik:Church of St. Peter and St. Paul in Mahiloǔ.jpg|thumb|250px|Cerkiew śś. Piotra i Pawła]]
[[Plik:Monastery of the Epiphany in Mahiloǔ.jpg|thumb|250px|Monaster Objawienia Pańskiego]]
[[Plik:Monastery of the Epiphany in Mahiloǔ.jpg|thumb|250px|Monaster Objawienia Pańskiego]]
[[Plik:Monastery in Mahiloǔ.jpg|thumb|250px|Monaster Objawienia Pańskiego]]
[[Plik:Monastery in Mahiloǔ.jpg|thumb|250px|Monaster Objawienia Pańskiego]]

Wersja z 13:52, 24 lut 2012

Szablon:Miasto zagranica infobox

Kościół św. Stanisława w XIX wieku
Kościół Bernardynów pw. św. Antoniego po zburzeniu wież
Cerkiew śś. Piotra i Pawła
Monaster Objawienia Pańskiego
Monaster Objawienia Pańskiego
Monaster św. Mikołaja
Ratusz
Miasto w XIX wieku
Kościół farny św. Kazimierza

Mohylew (biał. Магілёў, Mahiloŭ; ros. Могилёв; jid. מאָלעוו, Molew) – miasto na wschodniej Białorusi, nad Dnieprem, położone blisko granicy rosyjskiej. Liczący 354,0 tys. mieszkańców (2010) Mohylew jest trzecim co do wielkości miastem białoruskim. Jest również stolicą obwodu mohylewskiego i centrum administracyjnym rejonu mohylewskiego.

Historia

Od XIV wieku Mohylew wraz z księstwem mścisławskim, w którym się znajdował, należał do Litwy, jednak nie miał jeszcze wtedy większego znaczenia. W dokumentach historycznych Mohylew wymieniono w 1505 r., gdy żona króla Aleksandra zwolniła niektórych mieszczan od powinności miejskich. Jego rozwój zaczął się po upadku w 1514 r. Smoleńska, gdy zaczął się rozbudowywać jako nowy ważny ośrodek handlowy. Mohylew stanowił od tego czasu ważny punkt na drogach handlowych ze wschodu na zachód i z północy na południe, a wkrótce stał się największym miastem w tym rejonie Rzeczypospolitej. Przede wszystkim był ośrodkiem handlu futrami, pośrednicząc w handlu nimi na zachód. Przez Mohylew wiódł północny szlak handlowy do państwa moskiewskiego lądem na Witebsk, a z tego miasta Dźwiną do Rygi. W 1561 r. król Zygmunt August ustanowił w Mohylewie wójta i czterech setników oraz określił powinności, ilość i rodzaj podatków, pozostawiając też niektóre wolności mieszkańców. Król Stefan Batory w 1577 r. nadał mu prawo magdeburskie i wszelkie swobody z niego wypływające, a także ustanowił targi i jarmarki. W 1581 roku jego fortyfikacje zostały spalone przez wojska moskiewskie. Mimo najazdu na początku XVII w. był jednym z najważniejszych ośrodków rzemieślniczo-handlowych w Rzeczypospolitej, liczył ok. 13,5 tys. mieszkańców i stał się drugim co do wielkości po Wilnie miastem w Wielkim Księstwie Litewskim[1][2]. Do roku 1633 Mohylew otrzymał nowe fortyfikacje, które miały trzy linie otaczające zamek, dawne podgrodzie (tzw. górne miasto) i dawne przedmieścia (tzw. dolne lub nowe miasto)[3]. Mohylew był ośrodkiem ekonomii mohylewskiej obejmującej część powiatu mohylewskiego i czausowskiego. Do połowy XVII w. wchodziło w jej skład 13 miejscowości. Ekonomie zostały wydzielone z królewszczyzn w latach 1589-1590 na zaspokojenie potrzeb monarchy i określone dobrami stołowymi. W 1605 roku ukończono budowę katolickiej katedry. W 1634 został stolicą jedynej wówczas na całej Białorusi prawosławnej diecezji dyzunickiej. W 1636 roku ukończono budowę Soboru Bogojawleńskiego.

W dniu 3 września 1654 roku wojska moskiewskie opanowały miasto, które wojska polskie próbowały bez powodzenia odbić od lutego do połowy maja 1655 roku. Mohylew próbowano odzyskać ponownie podczas oblężenia w 1660 roku. Rzeczpospolita odzyskała miasto w 1661 roku na skutek powstania mieszczan przeciwko moskiewskim okupantom. W nagrodę król Jan Kazimierz zrównał prawa miejskie Mohylewa z Wilnem, mieszczanom nadał prawo nabywania majątków ziemskich, a burmistrz Leonowicz i wielu mieszczan otrzymało szlachectwo. W 1664 roku święta Wielkanocne spędził w mieście król Jan Kazimierz powracający z wyprawy przeciwko wojskom moskiewskim w rejonie Siewska. W 1679 roku rozpoczęto budowę murowanego ratusza. W 1687 r. zbudowano barokowy kościół Bernardynów. W 1725 roku, przy istniejącym od XVII wieku murowanym klasztorze jezuitów, ukończono budowę kościoła św. Ksawerego. W latach 1738-1752 został zbudowany kościół karmelitów.

Po pierwszym rozbiorze wraz z całym województwem mścisławskim wszedł w skład Imperium Rosyjskiego i stał się stolicą guberni mohylewskiej. Od 15 kwietnia 1783 stolica rzymskokatolickiej archidiecezji mohylewskiej obejmującej swoim zasięgiem terytorium niemal całej Rosji (a później ZSRR) z wyjątkiem dawnych ziem Rzeczypospolitej i utworzonej w 1848 roku diecezji tyraspolskiej. W czasie I wojny światowej, w okresie od sierpnia 1915 do listopada 1917 w mieście znajdowała się kwatera głównodowodzącego armii rosyjskiej. Pod koniec 1918 roku władzę w Mohylewie przejęli bolszewicy. 16 stycznia 1918 roku dokonali oni szeregu aresztowań, m.in. wśród działaczy narodowych i społecznych, w tym polskich: Mirosława Obiezierskiego, G. Wykowskiego, Joachima Gallera i księdza Eugeniusz Światopełk-Mirski. Ten ostatni został wkrótce przez bolszewików barbarzyńsko zamordowany[4]. W 1919 wcielony do Białoruskiej SRR. Do 1927 roku w Mohylewie działała polska szkoła siedmioklasowa, do której uczęszczało 260 uczniów.

W latach 1941–1944 pod okupacją niemiecką. Po uzyskaniu niepodległości przez Białoruś w 1991 jest jednym z ważniejszych miast białoruskich.

Zabytki

  • Katedra św. Stanisława (dawniej karmelitów), z XVIII w.
  • Kościół św. Kazimierza (Fara). Ufundowany przez króla Zygmunta III Wazy w 1604 roku, przebudowany w 1810 roku w stylu klasycystycznym. Obecnie mieści magazyn, zachowany jedynie parter.
  • Monaster św. Mikołaja
    • Cerkiew św. Mikołaja z 1669 roku
    • Dzwonnica z końca XVII w.
    • Cerkiew św. Onufrego z 1798 r.
    • szpital z końca XVII w. (obecnie dom cerkiewny)
    • mur z basztami i bramą z końca XVII w.
  • Ratusz w Mohylewie z XVII-XVIII w. (zrekonstruowany w 2008 r.)
  • Pałacyk Antoszkiewicza w Mohylewie z XVII wieku
  • Pałac arcybiskupów z lat 80. XVIII w. w stylu klasycystycznym. Od 1827 roku stanowił siedzibę katolickiego arcybiskupa Stanisława Bohusz-Siestrzeńcewicza.
  • Pałac prawosławnego metropolity z lat 1762-1785 dla arcybiskupa (archireja) Gieorgija Kaniskiego, wg projektu J. K. Glaubitza. Wchodził dawniej w skład niezachowanego monastyru Spaskiego.
  • Cmentarz katolicki w Mohylewie
    • kwatera książąt Ciechanowieckich na cmentarzu katolickim
  • Kościół ewangelicko-augsburski w Mohylewie
  • Dom Sowietów w Mohylewie z lat 1937–1939
  • Cerkiew śś. Borysa i Gleba z 1869 roku
  • Cerkiew Podwyższenia Krzyża Świętego
  • cmentarz polski z XIX w.
    • Kaplica grobowa Sianożęckich
    • Kaplica Aleksandra Żukowskiego
    • Pomnik marszałka szlachty mohylewskiej Włodzimierza Ciechanowieckiego
  • Bank z około 1900 roku

nieistniejące:

  • Kościół Św. Franciszka Ksawerego i klasztor Jezuitów
  • Kościół i klasztor Dominikanów
  • Kościół Św. Antoniego i klasztor Bernardynów. Zbudowany około 1720 roku, po 1865 roku pozbawiony wież i przebudowany na archiwum. Zburzony około 1950 roku.
  • Kościół i klasztor Maryjawitek
  • Monaster Objawienia Pańskiego (Bogojawleński) z 1633 r. Zburzony w latach 50. XX w.
  • Monaster Przemienienia Pańskiego
  • Sobór św. Józefa w Mohylewie
  • Cerkiew Św. Spasa z 1740 roku w stylu barokowym
  • Cerkiew św. Piotra i Pawła
  • Cerkiew Opieki Matki Boskiej
  • Cerkiew Zaśnięcia NMP

Demografia

Liczba ludności:

  • 1604: 15 000
  • 1745: 10 500
  • 1880: 40 536 (20 735 mężczyzn i 19 801 kobiet, w tym 20 742 prawosławnych, 2583 katolików, 173 ewangelików, 17 038 żydów)
  • 1906: 51 959 (27 407 prawosławnych, 3305 katolików i 20 682 żydów)
  • 1913: 69 700
  • 1939: 99 400
  • 1959: 121 700
  • 1973: 232 000
  • 1993: 366 000
  • 1996: 367 000
  • 2004: 365 102
  • 2006: 367 700
  • 2009: 372 000

Gospodarka

Po II wojnie światowej Mohylew stał się ważnym ośrodkiem przemysłowym. Tamtejsze fabryki zajmują się produkcją dźwigów, samochodów, traktorów i chemikaliów. Mohylew posiada też port rzeczny na Dnieprze oraz krajowy port lotniczy.

Sport

Ludzie związani z Mohylewem

Z Mohylewa pochodzili polscy dziadkowie Wayne’a Gretzky’ego.

Miasta partnerskie

Galeria

Zobacz też

  1. Henryk Łowmiański, Handel Mohylewa w XVI wieku, [w:] tenże, Studia nad dziejami Wielkiego Księstwa Litewskiego, Poznań 1983, s. 512.
  2. V. I. Meleśko, Mogilev v XVI-seredine XVII v., Mińsk 1988, s. 20.
  3. V. A. Ćanturija, Istoria architektury Belorussii, Mińsk 1985, s. 46; T. Ćernjauskaja, Architektura Mogileva, Mińsk 1973, s. 7-11; E. D. Kvetnickaja, Architektura Belorussii XVII v., w: Vseobśćaja istoria architektury, t. VI cz. III, Moskva 1968, s. 473-474.
  4. W kręgu polityki i spraw wojskowych. Wobec rewolucji 1917 roku. W: Między nadzieją…. s. 117.

Bibliografia

Szablon:Bibliografia start

  • Dariusz Tarasiuk: Między nadzieją a niepokojem. Działalność społeczno-kulturalna i polityczna Polaków na wschodniej Białorusi w latach 1905–1918. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2007, s. 211. ISBN 978-83-227-2629-7.

Szablon:Bibliografia stop

Linki zewnętrzne